مروپنم | موارد مصرف، عوارض و تزریق در منزل

مروپنم یک دارو آنتی‌بیوتیکی از خانواده کارباپنم‌ها است که برای درمان عفونت‌های باکتریایی استفاده می‌شود. این دارو معمولاً در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی برای درمان عفونت‌های جدی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مروپنم با کاهش رشد و تکثیر باکتری‌ها در بدن، عفونت‌ها را کنترل و بهبود می‌بخشد. این دارو برای درمان مننژیت، عفونت‌های پوستی، عفونت‌های شکمی و سایر عفونت‌های سیستمیک استفاده می‌شود. استفاده از مروپنم باید تحت نظر پزشک صورت گیرد و باید طبق دستورات پزشک مصرف شود.

تزریق مروپنم (meropenem) برای درمان عفونت‌های پوستی و شکمی (ناحیه معده) ناشی از باکتری و مننژیت (عفونت غشاهای اطراف مغز و نخاع) در بزرگسالان و کودکان 3 ماهه و بالاتر مناسب است. برای توجه داشته باشید که آنتی‌بیوتیک‌هایی همچون مروپنم برای درمان سرماخوردگی، آنفولانزا یا دیگر عفونت‌های ویروسی کارآمد نیستند.

مروپنم با تداخل در ساخت دیواره سلولی باکتری‌ها عمل می‌کند و باعث مرگ آن‌ها می‌شود. اما بیایید این فرآیند را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.

دیواره سلولی باکتری و اهمیت آن

دیواره سلولی یک ساختار سفت و محکم است که اطراف سلول باکتری را احاطه کرده و نقش‌های حیاتی زیر را ایفا می‌کند:

• حفظ شکل سلول: دیواره سلولی به باکتری شکل مشخصی می‌دهد.
• محافظت از سلول: این ساختار از سلول در برابر تغییرات فشار اسمزی و عوامل خارجی محافظت می‌کند.
• نقش در تقسیم سلولی: در فرآیند تقسیم سلولی، دیواره سلولی نقش مهمی ایفا می‌کند.

مکانیسم دقیق اثر مروپنم

• تداخل با سنتز پپتیدوگلیکان: همانطور که قبلاً اشاره شد، مروپنم با اتصال به پروتئین‌های خاصی که در ساخت پپتیدوگلیکان نقش دارند، مانع از تشکیل پیوندهای عرضی بین زنجیره‌های پپتیدوگلیکان می‌شود. این پیوندهای عرضی برای استحکام دیواره سلولی ضروری هستند.
• تضعیف دیواره سلولی: با کاهش تعداد پیوندهای عرضی، دیواره سلولی ضعیف شده و استحکام خود را از دست می‌دهد.
• افزایش نفوذپذیری غشای سلولی: ضعیف شدن دیواره سلولی باعث افزایش نفوذپذیری غشای سلولی می‌شود. در نتیجه، مواد ضروری برای سلول از آن خارج شده و مواد سمی وارد سلول می‌شوند.
• لیز شدن سلول: در نهایت، باکتری به دلیل ناتوانی در حفظ فشار اسمزی داخلی و آسیب به غشای سلولی، لیز شده و از بین می‌رود.

چرا مروپنم نسبت به سایر آنتی‌بیوتیک‌ها مؤثرتر است؟

• مقاومت در برابر بتالاکتامازها: بسیاری از باکتری‌ها آنزیم‌هایی به نام بتالاکتاماز تولید می‌کنند که می‌توانند پیوند بتالاکتامی آنتی‌بیوتیک‌ها (مانند پنی‌سیلین‌ها و سفالوسپورین‌ها) را شکسته و آن‌ها را غیرفعال کنند. مروپنم به دلیل ساختار شیمیایی خاص خود، در برابر بسیاری از این آنزیم‌ها مقاوم است.
• طیف گسترده فعالیت: مروپنم طیف وسیعی از باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی را پوشش می‌دهد. این بدان معناست که این دارو می‌تواند طیف وسیعی از عفونت‌ها را درمان کند.

فارماکوکینتیک مطالعه‌ای است که به بررسی فرآیندهای جذب، توزیع، متابولیسم و دفع دارو در بدن می‌پردازد. این فرآیندها بر روی غلظت دارو در پلاسما و بافت‌ها تأثیر می‌گذارند و در نتیجه بر روی اثربخشی و عوارض جانبی دارو مؤثر هستند.

جذب مروپنم

• تزریق وریدی: مروپنم معمولاً به صورت تزریق وریدی تجویز می‌شود. با این روش، دارو به سرعت وارد گردش خون شده و نیازی به جذب از دستگاه گوارش ندارد.
• زیست فراهمی بالا: مروپنم دارای زیست فراهمی بالایی است، به این معنی که بخش قابل توجهی از دارو پس از تزریق وارد گردش خون می‌شود.

توزیع مروپنم

• توزیع گسترده: مروپنم به خوبی در بیشتر بافت‌ها و مایعات بدن توزیع می‌شود، از جمله مایع مغزی نخاعی. این ویژگی، مروپنم را برای درمان عفونت‌های سیستم عصبی مرکزی مانند مننژیت بسیار مفید می‌کند.
• اتصال به پروتئین‌های پلاسما: مروپنم به میزان کمی به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود. این ویژگی به توزیع وسیع‌تر دارو در بدن کمک می‌کند.

متابولیسم مروپنم

• متابولیسم کبدی: بخشی از مروپنم در کبد متابولیزه می‌شود و به متابولیت‌های غیرفعال تبدیل می‌شود.
• دفع کلیوی: بخش عمده مروپنم و متابولیت‌های آن به صورت تغییر نیافته از طریق ادرار دفع می‌شود.

دفع مروپنم

• کلیوی: کلیه‌ها نقش اصلی را در دفع مروپنم ایفا می‌کنند.
• نیمه عمر: نیمه عمر مروپنم در افراد با عملکرد طبیعی کلیه حدود ۱ تا ۱.۵ ساعت است. این بدان معنی است که حدود نیمی از مقدار دارو در این مدت از بدن دفع می‌شود.

عواملی که بر فارماکوکینتیک مروپنم تأثیر می‌گذارند

• عملکرد کلیه: در بیماران با اختلال عملکرد کلیه، دفع مروپنم کاهش یافته و نیمه عمر آن افزایش می‌یابد. بنابراین، در این بیماران ممکن است نیاز به تنظیم دوز دارو باشد.
• سن: در نوزادان و کودکان، فارماکوکینتیک مروپنم ممکن است با بزرگسالان متفاوت باشد.
• بیماری‌های کبدی: بیماری‌های کبدی ممکن بر متابولیسم مروپنم تأثیر بگذارند.

اهمیت فارماکوکینتیک مروپنم در درمان

درک فارماکوکینتیک مروپنم به پزشک کمک می‌کند تا دوز مناسب دارو را برای هر بیمار تعیین کند و از اثربخشی درمان اطمینان حاصل کند. همچنین، با توجه به فارماکوکینتیک دارو، می‌توان از عوارض جانبی احتمالی جلوگیری کرد.

به طور خلاصه، مروپنم دارویی است که به سرعت جذب شده، به خوبی در بدن توزیع می‌شود و عمدتاً از طریق کلیه‌ها دفع می‌شود. فارماکوکینتیک این دارو به عوامل مختلفی از جمله عملکرد کلیه و سن بیمار بستگی دارد.

مروپنم به عنوان یک درمان تک عاملی برای عفونت‌های پیچیده پوست و ساختار پوست، ناشی از استافیلوکوکوس اورئوس (فقط ایزوله‌های حساس به متی‌سیلین)، استرپتوکوک پیوژنز، استرپتوکوک آگالاکتیه، استرپتوکوک‌های گروه ویریدانس، انتروکوکوس فکالیس (فقط وانکومایسینولاسئوسس)، اشریشیا کلی، پروتئوس میرابیلیس، باکتروئیدس فرگیلیس و گونه‌های پپتوسترپتوکوک تجویز می‌شود. دوز پیشنهادی برای موارد بالا، ۵۰۰ میلی‌گرم در ۸ ساعت به صورت تزریق داخل وریدی است.

همچنین، مروپنم برای عفونت‌های پیچیده داخل شکمی، به عنوان یک درمان تک عاملی برای درمان آپاندیسیت پیچیده و پریتونیت ناشی از استرپتوکوک‌های گروه ویریدانس، اشریشیا کلی، کلبسیلا پنومونیه، سودوموناس آئروژینوزا، باکتریوئیدس فراژیلیس، thetaiotaomicron و گونه‌های پپتوسترپتوکوک استفاده می‌شود. دوز پیشنهادی 1 گرم به صورت تزریق داخل وریدی در ۸ ساعت است.

طریقه مصرف مروپنم در کودکان

داروی مروپنم معمولاً هر ۸ ساعت یکبار از طریق تزریق در ورید تجویز می‌شود، طبق دستور پزشک. درمان با این دارو باید تا پایان دوره کامل ادامه یابد، حتی اگر علائم درمانی پس از چند روز از بین بروند؛ زیرا قطع زودهنگام ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود. اگر پس از پایان تجویز نسخه پزشک، وضعیت شما ادامه یافت یا بدتر شد، به پزشک خود اطلاع دهید. هرگز دوز مصرفی خود را بدون مشورت با پزشک کاهش، افزایش یا قطع نکنید، زیرا دوز باید بر اساس وضعیت پزشکی و پاسخ شما به درمان تنظیم شود و در مورد کودکان، دوز مصرفی باید بر اساس سن و وزن آن‌ها تعیین گردد.

عوارض نسبتاً شایع (%10-1) مصرف مروپنم شامل عوارضی همچون:

• عوارض قلبی عروقی از قبیل بیماری عروق محیطی، شوک، برادی‌کاردی، ایست قلبی، نارسایی قلبی، درد قفسه سینه، افزایش یا کاهش فشارخون، سکته قلبی، ادم محیطی، آمبولی ریه، سنکوپ، تاکی‌کاردی؛
• عوارض سیستم اعصاب مرکزی شامل سردرد، درد، آژیتاسیون، اضطراب، لرز، گیجی، دلیریوم (روان‌آشفتگی)، افسردگی، سرگیجه، خواب‌آلودگی، توهم، بی‌خوابی، عصبانیت، خواب‌رفتگی اندام، تشنج؛
• عوارض پوستی شامل راش پوستی، خارش، زخم پوستی، افزایش تعریق، کهیر؛
• عوارض غدد درون‌ریز و متابولیسمی نظیر افت قندخون و هایپرولمی (افزایش حجم مایعات بدن)؛
• عوارض گوارشی از جمله تهوع، اسهال، یبوست، استفراغ، کاندیدیاز دهانی، بیماری گوارشی، التهاب زبان، درد شکمی، بی‌اشتهایی، سوءهاضمه، بزرگ شدن شکم، نفخ، انسداد روده؛
• عوارض ادراری تناسلی از قبیل سوزش ادرار، درد لگن، بی‌اختیاری ادرار، کاندیدیاز ولوواژینال؛
• عوارض هماتولوژی و انکولوژیکی مانند آنمی، آنمی هیپوکروم؛
• عوارض کبدی شامل یرقان کلستاتیک، نارسایی کبدی، یرقان؛
• عوارض عفونی مانند سپسیس؛
• عوارض موضعی از قبیل التهاب محل تزریق؛
• و سایر عوارض متفرقه که درصد آن‌ها مشخص نیست از جمله کاهش پتاسیم خون، افزایش لاکتات دهیدروژناز، خون در ادرار، کاهش هماتوکریت، کاهش هموگلوبین، افزایش زمان نسبی ترومبوپلاستین (PTT)، کاهش PT، کاهش شمار گلبول‌های سفید، افزایش سطح ائوزینوفیل، لکوسیتوز، اختلالات مرتبط با سطح پلاکت، افزایش سطح سرمی آلانین آمینوترانسفراز، افزایش آلکالین فسفاتاز سرم، افزایش سطح سرمی آسپارتات آمینوترانسفراز، افزایش بیلی روبین سرم، افزایش BUN، افزایش کراتینین سرم.

دریافت هر دوز از این دارو باید به صورت برنامه‌ریزی شده و طبق دستورالعمل صورت گیرد، زیرا این موضوع بسیار حائز اهمیت است و می‌تواند باعث اثرگذاری بیشتر دارو شود. اگر دوزی از این دارو را فراموش کردید، باید بلافاصله با پزشک معالج یا پزشک داروخانه تماس بگیرید و از او بخواهید تا یک برنامه دوز جدید تعیین کند. همچنین برای جبران فراموشی، دوز دارو را دو برابر نکنید.

قبل از استفاده از داروی مروپنم (meropenem)، در صورت حساسیت به این دارو یا داروهای دیگری از گروه کارباپنم‌ها (مانند ایمی‌پنم)؛ پنی‌سیلین‌ها یا سفالوسپورین‌ها، از مصرف آن خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگری ایجاد کند. همچنین، اگر سابقه بیماری‌های مغزی (مانند تشنج، آسیب سر، تومور)، بیماری‌های کلیوی، معده یا روده (مانند کولیت)، حساسیت خاص به آنتی‌بیوتیک، بیماری‌های کبدی و… دارید، حتماً با پزشک خود در مورد خطرات و مزایای استفاده از این دارو مشورت کنید.

در ادامه به برخی از موارد احتیاط و هشدارهای مربوط به استفاده از داروی مروپنم خواهیم پرداخت؛

مشخصات کلی تداخلات:

• اختلال در پاسخ ایمنی در برابر عوامل باکتریایی
• سوبسترای OAT1
• سوبسترای OAT3
• تغییر در فلور نرمال دستگاه گوارش
• کاهش آستانه تشنج

تداخلات رده X (پرهیز):

• ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)
• واکسن آبله
• پروبنسید

کاهش اثرات داروها توسط مروپنم:

• ب.ث.ژ (داخل مثانه‌ای)
• واکسن ب.ث.ژ (ایمنی‌زا)
• واکسن آبله
• لاکتوباسیلوس و استریول
• سدیم پیکوسولفات
• واکسن حصبه
• فرآورده‌های والپروات

کاهش اثرات مروپنم توسط داروها:

• تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.

افزایش اثرات داروها توسط مروپنم:

• تداخل قابل توجهی مشخص نشده است.

افزایش اثرات مروپنم توسط داروها:

• پروبنسید

تداخل با غذا:

• ذکر نشده است.