مننژیت (Meningitis) یک عفونت التهابی در مغز و نخاع است که میتواند به سرعت پیشرفت کرده و وضعیت جدی بیمار را به وجود آورد. این بیماری میتواند ناشی از عوامل مختلفی مانند باکتریها، ویروسها، قارچها یا حتی انگلها باشد و در صورت عدم تشخیص و درمان به موقع، ممکن است به مشکلات جدی از جمله مرگ و میر منجر شود.
مننژیت به دلیل ورود عوامل عفونی به مایع مغزی و نخاعی (LCF) اتفاق میافتد که این مایع برای حفظ وظایف مغز و نخاع ضروری است. اعتلای التهاب در این منطقه میتواند به سرعت به طور خطرناکی به سیستم عصبی مرکزی آسیب برساند.
مننژیت چیست؟
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
خدمات مرتبط
انواع مننژیت
مننژیتبه دلایل مختلفی از جمله عفونی و دلایل غیر از عفونت ایجاد می شود، انواع مختلف آن شامل موارد زیر است:
مننژیت قارچی: آلوده شدن این سیستم به عفونت قارچی باعث این نوع عفونت می شود، افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیفی هستند ممکن به این اختلال دچار شوند.
مننژیت باکتریایی: ورود باکتری به این سیستم باعث بروز این نوع می شود ، میزان بروز در کسانی بیمار های زمنیه ای و سیستم ایمنی ضعیفی و یا مشکلاتی مانند شکستگی استخوان جمجمه بیشتر می شود. بهترین مقابله و پیشگیری از آن واکسیناسیون می باشد.
پیش آگهی مننژیت های باکتریایی به ارگانیسم های به وجود آورنده آن (مانند لیستریا مونوسیتوژنز، استافیلوکوکوس اورئوس، نایسریا مننژیتیدیس، استرپتوکوکوس پنومونیه)، شدت عفونت و بیماری و نیز درمان به موقع بستگی دارد.
مننژیت انگلی: انگل هایی که در خاک و بدن برخی از حیوانات وجود دارند می توانند باعث بروز این بیماری شوند ولی احتمال بروز آن مانند مننژیت قارچی خیلی کم است.
مننژیت ویروسی: انواع مختلفی از ویروس ها مانند ویروس های هرپس سیمپلکس 1 و 2، ویروس اوریون ، ویروس اچ آی وی، ویروس زونا می توانند باعث عفونت شوند.
برای پیشگیری از این نوع مننژیت بهتر است در مقابل سرخک، اوریون، سرخجه و آبله مرغان واکسیناسیون صورت گیرد.
مننژیت غیر عفونی: عامل بروز این بیماری میکروب ها، ویروس ها، انگل ها و قارج ها نیست بلکه عوامل مانند بیماری سارکوئیدوز (تشکیل سلولهای التهابی در اندام های مختلف بدن)، یرخی از سرطان ها و لوپوس (سیستم دفاعی بدن، علیه ارگان ها و بافت های پیوندی خودی عمل کرده و بهآن ها آسیب میرساند) هستند.
علت مننژیت
علل مختلفی برای مننژیت وجود دارد که به شرح زیر است:
عفونت:
- باکتریایی: شایع ترین علت مننژیت باکتریایی، نایسریا مننژیتیدیس است که می تواند از طریق تماس نزدیک با فرد آلوده از طریق تنفس یا بزاق منتقل شود. سایر باکتری های کمتر شایع که می توانند باعث مننژیت شوند عبارتند از استافیلوکوک اورئوس، استافیلوکوک پنومونیه، هموفیلوس آنفولانزا و لیستریا مونوسیتوژنز.
- ویروسی: شایع ترین علت مننژیت ویروسی، انتروویروس ها هستند که معمولاً در تابستان و اوایل پاییز رخ می دهد. سایر ویروس های کمتر شایع که می توانند باعث مننژیت شوند عبارتند از ویروس هرپس سیمپلکس، ویروس اوریون، ویروس سرخک، ویروس زونا و ویروس HIV.
- قارچی: مننژیت قارچی معمولاً افراد با سیستم ایمنی ضعیف را مبتلا می کند. شایع ترین قارچی که باعث مننژیت می شود کریپتوکوکوس نئوفرمانس است.
- انگلی: مننژیت انگلی نادر است و معمولاً افراد را در کشورهای در حال توسعه مبتلا می کند. شایع ترین انگلی که باعث مننژیت می شود نگل گرمسیری به نام ناگلریا فولری است.
غیر عفونی:
- التهابی: مننژیت آسپتیک می تواند ناشی از بیماری های التهابی مانند بیماری سارکوئیدوز یا بیماری لوپوس باشد.
- دارویی: برخی از داروها، مانند داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) و برخی از آنتی بیوتیک ها، می توانند به ندرت باعث مننژیت شوند.
- آسیب به سر: آسیب به سر می تواند منجر به نشت مایع مغزی نخاعی و التهاب مننژها شود.
در برخی موارد، علت مننژیت مشخص نمی شود. این را مننژیت با علت نامشخص می نامند.
علائم مننژیت
علائم مننژیت می تواند بسته به نوع و شدت عفونت متفاوت باشد. با این حال، برخی از علائم شایع عبارتند از:
- سردرد شدید: این معمولاً شایع ترین علامت مننژیت است و اغلب به عنوان “سردرد بدترین زندگی شما” توصیف می شود. درد ممکن است ثابت، ضربان دار یا تیرانداز باشد و اغلب با افزایش حساسیت به نور (فوتوفوبیا) و صدا (فونوفوبیا) بدتر می شود.
- تب: تب بالا (38 درجه سانتیگراد یا بیشتر) یک علامت شایع مننژیت است.
- سفتی گردن: سفتی گردن به این دلیل است که التهاب مننژها باعث تحریک اعصاب اطراف مغز و نخاع می شود. این امر حرکت سر را دشوار می کند و ممکن است باعث درد هنگام خم کردن سر به جلو شود.
- حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ از علائم شایع مننژیت است و ممکن است بدون هشدار رخ دهد.
- گیجی و خواب آلودگی: مننژیت می تواند باعث اختلال در تفکر و تمرکز شود و همچنین ممکن است باعث خواب آلودگی یا گیجی شود.
- تحریک پذیری: افراد مبتلا به مننژیت ممکن است نسبتاً تحریک پذیر شوند، به خصوص در برابر نور و صدا.
- تشنج: تشنج در افراد مبتلا به مننژیت، به ویژه در کودکان شایع است.
- بثورات پوستی: برخی از انواع مننژیت، به ویژه مننژیت مننگوکوکی، می تواند با بثورات پوستی مشخص شود. این بثورات ممکن است به صورت لکه های قرمز یا بنفش تخت یا برجسته ظاهر شوند.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به مننژیت قرار دارند؟
برخی از افراد به دلیل شرایط خاص، بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت قرار دارند. این افراد عبارتند از:
نوزادان و کودکان:
نوزادان و کودکان به خصوص در معرض ابتلا به مننژیت باکتریایی و ویروسی هستند. سیستم ایمنی بدن آنها هنوز به طور کامل تکامل نیافته است، بنابراین در برابر عفونت آسیبپذیرتر هستند.
افراد با سیستم ایمنی ضعیف:
افرادمبتلا به بیماریهایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند، مانند ایدز، دیابت، بیماری کلیوی یا افرادی که تحت درمان با داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت، به خصوص نوع قارچی و باکتریایی آن هستند.
افراد دارای نقص در جمجمه یا نخاع:
اگر نقصی در جمجمه یا نخاع وجود داشته باشد، باکتریها یا ویروسها میتوانند به راحتی وارد مغز و نخاع شوند و مننژیت ایجاد کنند.
افراد ساکن در مکانهای شلوغ:
افرادی که در مکانهای شلوغ مانند خوابگاهها، پایگاههای نظامی یا مراکز نگهداری از کودکان زندگی میکنند، بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت باکتریایی و ویروسی هستند، زیرا این بیماریها به راحتی از طریق تماس نزدیک با افراد آلوده منتقل میشوند.
مسافران به برخی از کشورها:
در برخی از کشورها، خطر ابتلا به مننژیت باکتریایی یا مننژیت مننگوکوکی بیشتر است. اگر به این کشورها سفر میکنید، ممکن است نیاز به واکسن مننژیت داشته باشید.
کارکنان آزمایشگاه و دامپزشکان:
افرادی که با حیوانات یا نمونههای آزمایشگاهی که میتوانند باعث مننژیت شوند، سروکار دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
افراد مبتلا به برخی بیماریهای خاص:
افراد مبتلا به برخی بیماریهای خاص مانند بیماری سلول داسی شکل یا کوکلاپلازی بیشتر در معرض ابتلا به مننژیت هستند.
لازم به ذکر است که هر کسی ممکن است به مننژیت مبتلا شود. اگر شما یا کسی که میشناسید علائم مننژیت را دارید، فوراً به پزشک متخصص در منزل مراجعه کنید. تشخیصو درمان زودهنگام برای جلوگیری از عوارض جدی مننژیت بسیار مهم است.
تشخیص مننژیت
تشخیص مننژیت بر اساس ترکیبی از عوامل، از جمله علائم، سابقه پزشکی و معاینه فیزیکی انجام می شود.
مراحل زیر ممکن است برای تشخیص مننژیت انجام شود:
- معاینه فیزیکی: پزشک علائم حیاتی شما را بررسی می کند و به دنبال علائمی مانند تب، سفتی گردن، بثورات پوستی و علائم عصبی می گردد.
- سابقه پزشکی: پزشک در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله هر گونه بیماری مزمن، عفونت اخیر یا سفر به مناطقی که در معرض خطر مننژیت هستند، سوال می کند.
آزمایشات:
- آزمایش مایع مغزی نخاعی (LP): این دقیق ترین روش برای تشخیص مننژیت است. در این روش، با استفاده از یک سوزن نازک، نمونه ای از مایع مغزی نخاعی از ستون فقرات شما گرفته می شود. مایع سپس برای بررسی عفونت و سایر ناهنجاری ها آزمایش می شود.
- آزمایش خون: آزمایش خون می تواند به بررسی عفونت و همچنین برای رد سایر علل احتمالی علائم شما، مانند کم آبی بدن یا اختلالات الکترولیتی، استفاده شود.
- تصویربرداری: در برخی موارد، ممکن است از تصویربرداری مانند CT اسکن یا MRI برای بررسی مغز و نخاع شما برای ناهنجاری های احتمالی استفاده شود.
بر اساس نتایج این آزمایشات، پزشک متخصص داخلی در منزل می تواند در مورد اینکه آیا شما به مننژیت مبتلا هستید یا خیر، تشخیص دهد.
درمان مننژیت
درمان مننژیت به نوع عفونت و شدت علائم شما بستگی دارد.
مننژیت باکتریایی: این نوع مننژیت با آنتی بیوتیک های داخل وریدی درمان می شود. آنتی بیوتیک ها داروهایی هستند که باکتری ها را از بین می برند. دوره درمان آنتی بیوتیک ها معمولاً 7 تا 10 روز است.
در برخی موارد، افراد مبتلا به مننژیت باکتریایی ممکن است نیاز به داروهای کورتیکواستروئید نیز داشته باشند. کورتیکواستروئیدها داروهایی هستند که می توانند به کاهش التهاب در مغز و نخاع کمک کنند.
مننژیت ویروسی: هیچ درمان ضد ویروسی خاصی برای مننژیت ویروسی وجود ندارد. با این حال، برخی از داروها می توانند به تسکین علائم مانند درد و تب کمک کنند.
اکثر افراد مبتلا به مننژیت ویروسی بدون هیچ گونه درمان خاصی بهبود می یابند. با این حال، برخی از افراد ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای دریافت مایعات و داروهای داخل وریدی داشته باشند.
مننژیت قارچی: این نوع مننژیت با داروهای ضد قارچ درمان می شود. داروهای ضد قارچ داروهایی هستند که قارچ ها را از بین می برند. دوره درمان داروهای ضد قارچ معمولاً 4 تا 6 هفته است.
مننژیت انگلی: این نوع مننژیت با داروهای ضد انگل درمان می شود. داروهای ضد انگل داروهایی هستند که انگل ها را از بین می برند. نوع دارو و مدت زمان درمان به نوع انگلی که باعث مننژیت می شود بستگی دارد.
مننژیت آسپتیک: درمان مننژیت آسپتیک به علت آن بستگی دارد. اگر مننژیت آسپتیک ناشی از یک بیماری باشد، درمان آن بیماری معمولاً علائم مننژیت را نیز تسکین می دهد.
در برخی موارد، افراد مبتلا به مننژیت آسپتیک ممکن است نیاز به داروهای مسکن برای تسکین درد و تب داشته باشند.
پزشک متخصص مغز و اعصاب در منزل
درمان مننژیت در منزل
نکاتی که باید قبل از شروع درمان خانگی مننژیت در نظر داشته باشید:
- همیشه با پزشک خود مشورت کنید: قبل از شروع هر گونه درمان خانگی، به خصوص برای بیماریهای جدی مانند مننژیت، با پزشک خود مشورت کنید.
- درمانهای خانگی را جایگزین درمانهای پزشکی نکنید: درمانهای خانگی باید به عنوان مکمل درمانهای پزشکی، نه جایگزین آنها استفاده شوند.
- به بدن خود گوش فرا دهید: اگر در حین استفاده از هر گونه درمان خانگی، عوارض جانبی را تجربه کردید، مصرف آن را متوقف کنید و با پزشک خود مشورت کنید.
اکنون به برخی از روشهای درمان مننژیت در خانه میپردازیم:
پاکسازی:
- عطسهآورها: استفاده از عطسهآورها میتواند به دفع بلغم از سر و بهبود این بیماری کمک کند.
- حجامت: انجام حجامت سر زیر نظر پزشک طب سنتی میتواند مفید باشد.
رژیم غذایی:
- مصرف غذاهای گرم: در طول درمان بیماری مننژیت از مصرف غذاها و خوراکیهایی با طبع سرد مانند هندوانه و خیار خودداری کنید.
- مصرف غذاهای ضد التهاب: مصرف مخلوط توت پخته، عسل و انجیر، شلغم و آب شلغم، آب انگور و آبلیموی تازه و آب سیب درختی با عسل میتواند به دلیل خواص ضد التهابی آنها مفید باشد.
درمانهای موضعی:
- ماساژ سر: ماساژ سر با روغن سیاهدانه یکی از روشهای درمان مننژیت در تهران است.
- بخور: بخور آب سیب درختی، آب کدو و آب گشنیز با گلاب میتواند به پاکسازی سر کمک کند.
- ضماد: ضماد برگ کلم یا بومادران را میتوان روی سر قرار داد.
- استعمال موضعی: مخلوط گلاب، سرکه و روغن گل سرخ را میتوان سه بار در روز روی سر ماساژ داد.
سایر روشها:
- دوش آب گرم: قبل از خواب دوش آب گرم بگیرید و میتوانید قبل از حمام پیشانی خود را با پارچهای سرد خنک کنید.
- چرب کردن بینی: داخل بینی را با روغن بادام شیرین چرب کنید.
- مصرف اسپند و کندر: دود اسپند و دود کندر میتوانند عفونتها را از بین ببرند.
به خاطر داشته باشید که اینها فقط چند نمونه از درمان مننژیت سرکار هستند. منابع و روشهای مختلفی در منزل وجود دارد و بهترین روش برای شما ممکن است با توجه به شرایط خاص شما متفاوت باشد.
پیشگیری از مننژیت
جلوگیری از مننژیت: اقداماتی برای محافظت از خود و دیگران
مننژیت، التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع، یک بیماری جدی است که میتواند منجر به عوارض خطرناکی مانند ناتوانی شنوایی، ناتوانی ذهنی و تشنج شود. خوشبختانه، اقدامات مختلفی برای پیشگیری از مننژیت و محافظت از خود و دیگران وجود دارد.
مهمترین اقدامات پیشگیرانه شامل موارد زیر است:
واکسیناسیون:
- واکسن هموفیلوس آنفلوانزا نوع B (Hib): این واکسن از عفونت باکتریایی که یکی از علل شایع مننژیت در کودکان زیر 5 سال است، محافظت میکند.
- واکسن پنوموکوکی: این واکسن از عفونت باکتریایی که میتواند باعث مننژیت، ذاتالریه و سایر بیماریهای جدی شود، محافظت میکند.
- واکسن مننگوکوکی: این واکسن از عفونت باکتریایی که میتواند باعث مننژیت و سپسیس (عفونت خونی) شود، محافظت میکند.
- واکسن سرخک، سرخجه و اوریون (MMR): ویروس سرخک میتواند باعث مننژیت شود.
رعایت بهداشت:
- دستها را به طور مرتب با آب و صابون بشویید: شستن دستها به ویژه بعد از تماس با افراد بیمار و قبل از غذا خوردن و دست زدن به صورت مهم است.
- از تماس نزدیک با افراد بیمار خودداری کنید: اگر کسی که میشناسید مننژیت دارد، از تماس نزدیک با آنها خودداری کنید، به خصوص اگر تب، سردرد، سفتی گردن و بثورات پوستی دارند.
- از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی خودداری کنید: از به اشتراک گذاشتن وسایلی مانند لیوان، قاشق و چنگال و مسواک با افراد دیگر خودداری کنید.
- پوشش دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه: دهان و بینی خود را با دستمال یا آرنج خود هنگام سرفه یا عطسه بپوشانید تا از انتشار میکروبها در هوا جلوگیری کنید.
- از غذا خوردن و آشامیدن از منابع غیربهداشتی خودداری کنید: از خوردن و آشامیدن از منابع غیربهداشتی، به خصوص در مناطقی که خطر مننژیت بالا است، خودداری کنید.
سایر اقدامات پیشگیرانه:
- از قرار گرفتن در معرض دود سیگار خودداری کنید: دود سیگار میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و شما را در برابر عفونت آسیبپذیرتر کند.
- مصرف الکل را محدود کنید: مصرف بیش از حد الکل میتواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند و شما را در برابر عفونت آسیبپذیرتر کند.
- یک سبک زندگی سالم داشته باشید: داشتن یک رژیم غذایی سالم، ورزش منظم و خواب کافی به تقویت سیستم ایمنی بدن و محافظت از شما در برابر عفونت کمک میکند.
با آگاهی از اقدامات پیشگیرانه و انجام آنها، میتوانید خطر ابتلا به مننژیت و محافظت از خود و دیگران را به طور قابل توجهی کاهش دهید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
عوارض مننژیت
مننژیت، التهاب غشاهای اطراف مغز و نخاع، یک بیماری جدی است که در صورت عدم درمان به موقع، میتواند منجر به عوارض خطرناکی شود.
برخی از عوارض شایع مننژیت عبارتند از:
- آسیب مغزی: مننژیت میتواند به مغز آسیب برساند و منجر به مشکلات یادگیری، حافظه و تمرکز شود.
- ناشنوایی: مننژیت میتواند به عصب شنوایی آسیب برساند و منجر به کم شنوایی یا ناشنوایی کامل شود.
- ناتوانی ذهنی: مننژیت میتواند به مغز در حال رشد آسیب برساند و منجر به ناتوانی ذهنی شود.
- تشنج: مننژیت میتواند باعث ایجاد فعالیت الکتریکی غیرطبیعی در مغز شود که منجر به تشنج میشود.
- هیدروسفالی: مننژیت میتواند باعث تجمع مایع در مغز (هیدروسفالی) شود که میتواند منجر به تورم سر، مشکلات بینایی و ناتوانی ذهنی شود.
- مرگ: در موارد شدید، مننژیت میتواند کشنده باشد.
علاوه بر این عوارض، مننژیت میتواند منجر به مشکلات زیر نیز شود:
- مشکلات رفتاری و عاطفی: مننژیت میتواند باعث تغییرات خلقی، اضطراب و افسردگی شود.
- مشکلات یادگیری: مننژیت میتواند بر توانایی یادگیری و تمرکز افراد تأثیر بگذارد.
- مشکلات رشدی: مننژیت میتواند بر رشد جسمی و ذهنی کودکان تأثیر بگذارد.
- درد مزمن: برخی از افراد پس از ابتلا به مننژیت دچار سردرد و درد گردن مداوم میشوند.
خطر ابتلا به عوارض مننژیت در موارد زیر بیشتر است:
- نوزادان و کودکان: نوزادان و کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض مننژیت هستند.
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف: افراد مبتلا به بیماریهایی که سیستم ایمنی بدن را ضعیف میکنند، مانند ایدز، دیابت و بیماری کلیوی، بیشتر در معرض ابتلا به عوارض مننژیت هستند.
- افراد مبتلا به نقص در جمجمه یا نخاع: اگر نقصی در جمجمه یا نخاع وجود داشته باشد، باکتریها یا ویروسها میتوانند به راحتی وارد مغز و نخاع شوند و مننژیت ایجاد کنند و خطر عوارض را افزایش دهند.
- افراد مبتلا به برخی بیماریهای خاص: افراد مبتلا به برخی بیماریهای خاص مانند بیماری سلول داسی شکل یا کوکلاپلازی بیشتر در معرض ابتلا به عوارض مننژیت هستند.
در آخر…
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
