پروپرانولول | موارد مصرف و عوارض

پروپرانولول ( Propranolol ) یکی از مهمترین دارو های مهار کننده از دسته بتا آدرنژیک می باشد. یکی از کاربرد های مهم آن تپش قلب و فشار خون بالا می باشد.

پروپرانولول توسط پزشک عمومی و پزشک متخصص تجویز می شود.

نحوه عملکرد دارو و موارد مصرف

این دارو از مهار کننده های بتا آدرنرژیک می باشد و کاربرد بالینی آن در فشار خون بالا، آنژین، آریتمی ( بی نظمی قلبی ) و میگرن است.

زمانی که این دارو به گیرنده در قلب متصل می شود باعث کاهش ضربان قلب شده و این عمل منجر به کاهش فشار خون می شود و در نتیجه آن آنژین صدری برطرف شده و درد قلبی برطرف می گردد.

در صورتی که مصرف این دارو به صورت خوراکی باشد شروع اثر آن 1 الی 2 ساعت می باشد و طول مدت اثر این دارو 6 ساعت می باشد.

پروپرانولول از راه گوارشی به خوبی جذب می شود در کبد متابولیزه شده و از طریق ادرار دفع می شود، این دارو از جفت عبور کرده و در شیر ترشح می شود و در نتیجه از مصرف آن در طی سه ماه اول خودداری شود و ممکن است باعث به دنیا آمدن نوزاد با وزن کم و اختلالات دیگر در طی زایمان شود.

این دارو برای درمان در آنژین صدری، آریتمی، تومورهای اولیه و احساسی، فشار خون بالا ( هیپر تانسیون ) ، تنگی هایپرتروفی آئورت، سردرد میگرنی و پیشگیری از سکته قلبی ( MI ) استفاده می شود.

یکی از کاربرد های آن در درمان فشارخون بالا ( هیپرتانسیون ) می باشد. مصرف پروپرانولول در این عارضه به صورت خوراکی می باشد و در بزرگسالان و افراد سالمند ابتدا 40 میلی گرم دو بار در روز و دوز نگهدارنده این دارو 120 تا 160 میلی گرم در روز می باشد. البته دوز درمانی هر فرد با توجه به علائم بالینی و آزمایشات توسط پزشک معالج تعیین می شود و با از مصرف بی دلیل و بدون تجویز هر دارویی خودداری کرد و تنها کسی که صلاحیت بالینی تجویز دارو را دارد پزشک می باشد.

حداکثر مقدار مجاز مصرف این دارو در طی یک روز میزان 640 میلی گرم می باشد، مصرف بیش از حد این مقدار باعث بروز علائم مسمومیت می شود.

یکی دیگر از کاربرد های آن در آریتمی ها می باشد. مصرف آن در درمان آریتمی ها به صورت وریدی می باشد، مقدار دوز وریدی آن در افراد بزرگسال و سالمند 1 تا 3 میلی گرم است و تکرار هر 5 دقیقه و حداکثر تا میزان 5 میلی گرم می باشد.

در صورت که باردار یا شیرده و یا دچار نارسایی کلیوی و کبدی و یا مبتلا به آسم هستید به پزشک معالج خود اطلاع دهید.

لیستی از دارو هایی که مصرف می کنید را به پزشک معالج خود اطلاع دهید چرا که مصرف همزمان این دارو با برخی از دارو ها ممکن باعث ایجاد تداخل شود.

عوارض جانبی و مسمومیت

عوارض جانبی آن شامل کاهش عملکرد جنسی، خواب‌ آلودگی، سخت به خواب رفتن، خستگی و ضعف غیر ارادی می باشد. از دیگر عوارض می توان به برادی کاردی ( کاهش ضربان قلب )، افسردگی، احساس سرما در بدن، یبوست، اضطراب و تهوع و استفراغ اشاره کرد.

تغییر چشایی، خشکی چشم، کهیر و بی حسی از عوارض نادر مصرف این دارو می باشد.

موارد منع مصرف پروپرانولول شامل حساسیت به این دارو، آسم برونشیال، برادی کاردی ( کاهش ضربان قلب )، شوک کاردیوژنیک، COPD ( بیماری انسدادی مزمن ریه )، سندروم سینوس بیمار ( اختلال در عملکرد گره سینوسی ) و بلوک قلبی می باشد.

قطع ناگهانی پروپرانولول می تواند باعث تعریق، تپش قلب، سردرد و لرزش شود، همچنین می تواند باعث تشدید نارسایی قلبی، سکته قلبی ( MI ) و همچنین باعث بروز هیپوگلیسمی ( افت قند خون ) در بیماران با دیابت کنترل نشده شود.

پروپرانولول ممکن است BUN ( نیتروژن اوره خون ) و HDL ( لیپوپروتئین با چگالی بالا ) و ALP ( آلکالین فسفات ) و اوریک اسید و تری گلیسیرید و ALT ( آلانین آمینو ترانسفراز ) و AST ( آسپارتات آمینو ترانسفراز ) در سرم را افزایش دهد.

این دارو در بیماران دیابتی، نارسایی کلیوی و کبدی، بیماران دچار هیپر تیروئیدیسم ( پرکاری تیروئید )، بیماری میاستنی گراویس و بیماران دچار مشکلات روان پزشکی و افراد مسن و کسانی که دچار تنگی راه هوایی هستند و سابقه آنافیلاکسی ( واکنش حساسیتی ) شدید به آلرژن ها دارند، باید احتیاط مصرف شود.

مصرف دوز های بالا ممکن است برادی کاردی شدید ایجاد کند.

ضربان قلب از لحاظ کیفیت ، نظم و برادی کاردی در افرادی که پروپرانولول مصرف می کنند، باید ارزیابی شود و همچنین ECG ( نوار قلب ) نیز باید چک شود.

شواهد نارسایی قلبی مانند تنگی نفس و سرفه شبانه و ادم محیطی و تورم رگ های گردن و برون ده ادراری باید ارزیابی شود. افزایش وزن ، کاهش برون ده ادرار و خستگی و تغییرات رفتاری ممکن است نشانه نارسایی قلبی باشد، در صورت بروز این نشانه ها حتما به پزشک مراجعه کنید.

در صورتی که برای کنترل فشار خون از  این دارو استفاده می کنید، باید یک رژیم غذایی سالم و مناسب برای کاهش فشار خون نیز استفاده کرده  تا اثرات مطلوب حاصل شود. دریافت نمک در رژیم غذایی خود را محدود کنید.

مصرف همزمان این دارو با غذا باعث افزایش در میزان جذب آن می شود.

مصرف همزمان این دارو با دیگوکسین ممکن است ریسک برادی کاردی ( کاهش ضربان قلب ) را افزایش دهد.

این دارو همچنین علائم هایپو گلایسمی ( مانند رنگ‌ پریدگی، عرق سرد، سرگیجه، خواب‌ آلودگی و احساس ضعف یا گرسنگی ) را از بین برده و اثر انسولین و داروهای کاهنده قند خون مثل متفورمین را طولانی کند.

در صورت فراموشی مصرف یک نوبت از دارو، به محض یادآوری آن را مصرف کنید ولی اگر تا زمان مصرف نوبت بعدی 4 ساعت باقیمانده بود، از مصرف آن خودداری کنید و دوز مصرفی دارو را دو برابر نکیند.

کاهش زیاد در ضربان قلب به مقدار کمتر از 50 ضربه در دقیقه، گیجی و سرگیجه را جدی بگیرید و به پزشک مراجعه کنید.

این دارو باید به طور منظم و در ساعت مشخصی از شبانه روز مصرف شود.

از مصرف داروی بدون نسخه مانند دارو های سرماخوردگی و هر داروی دیگری بدون مشورت با پزشک خودداری کنید.

از مصرف الکل خودداری کنید. زیرا که مصرف همزمان این دارو با الکل باعث افت شدید در فشار خون می شود.

این دارو نباید به صورت ناگهانی قطع شود.

لیستی از دارو هایی که مصرف می کنید را به پزشک معالج خود اطلاع دهید چرا که مصرف همزمان این دارو با برخی از دارو ها ممکن باعث ایجاد تداخل شود.

پروپرانولول باعث کاهش اثرات دارو هایی مانند اتوفیلین و آگونیست های بتا 2 ( مانند آلبوترول ) می شود.

پروپرانولول باعث افزایش اثرات دارو هایی مانند آمیفوستین ، برومپریدول و گلیکوزید های قلبی ( مانند دیگوکسین ) می شود.

دارو هایی مانند آجمالین ، آمیودارون ، بنپریدول و رزرپین باعث افزایش اثرات پروپرانولول می شوند.

دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی ، یوهیمبین و برومپریدول باعث کاهش اثرات پروپرانولول می شوند.

این دارو ممکن است با دیورتیک ها ( مانند هيدروكلروتيازيد و اسپیرونولاکتون و فورزماید ) و دیگر داروهای ضد فشار خون بالا اثرات افتادن فشار خون ( هیپوتانسیون ) را تقویت کند.

اشکال دارویی

این دارو به صورت قرص، آمپول و کپسول  می باشد.

پروپرانولول به صورت قرص 10 و 20 و 40 و 80 و 160 میلی گرم و آمپول آن به صورت 1 و 5 میلی گرم می باشد.

کپسول های آن نیز به مقدار 40 و 80 میلی گرمی در بازار موجود است.

مطرح ترین نام تجاری آن ایندرال است و از نام تجاری دیگر می توان به پرانول، پروپراتد و دوسیتون اشاره کرد.

دوز درمانی هر فرد با توجه به علائم بالینی و آزمایشات توسط پزشک معالج تعیین می شود و با از مصرف بی دلیل و بدون تجویز هر دارویی خودداری کرد و تنها کسی که صلاحیت بالینی تجویز دارو را دارد پزشک می باشد.

از دارو های همدسته پروپرانولول می توان به آتنولول، لابتالول، اسمولول و متوپرولول اشاره کرد.

برای استفاده از خدمات ما نظیر پزشک عمومی و پزشک متخصص و پرستار در منزل به سایت آرین طب مراجعه کنید.