شوک درمانی یا الکتروکنوالسیو تراپی (Electroconvulsive Therapy) یکی از روشهای مهم و مؤثر در درمان برخی از اختلالات روانی شدید است که از اوایل قرن بیستم به کار گرفته شده است. این روش، بهویژه برای بیمارانی که به درمانهای دیگر پاسخ ندادهاند، بسیار حیاتی است. با وجود پیشرفتهای چشمگیر در دارودرمانی و رواندرمانی، ECT همچنان به عنوان یک گزینه نجاتبخش برای برخی از بیماران مبتلا به افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، و اسکیزوفرنی مطرح است. در این درمان، جریان الکتریکی کنترلشدهای به مغز اعمال میشود که منجر به ایجاد تشنجهای کوتاهمدت میگردد. این فرآیند، با تغییرات بیوشیمیایی و نورولوژیکی در مغز، به بهبود علائم بیماریهای روانی کمک میکند. علیرغم برخی از نگرانیها و تصورات غلط درباره ECT، تحقیقات نشان دادهاند که این روش میتواند در بسیاری از موارد، تغییرات چشمگیری در کیفیت زندگی بیماران ایجاد کند. این مقاله به بررسی کاربردها، مزایا، و مخاطرات شوک درمانی میپردازد و تلاش میکند تا تصویر جامعی از این روش درمانی ارائه دهد.
شوک درمانی چسیت؟
شوک درمانی یا الکتروکنوالسیو تراپی (ECT) یک روش درمانی پزشکی است که برای برخی از اختلالات روانی شدید استفاده میشود. در این روش، جریان الکتریکی کوتاهی از طریق الکترودهایی که روی سر بیمار قرار داده میشود، به مغز اعمال میشود. این جریان الکتریکی باعث ایجاد تشنج کنترلشدهای در مغز میشود که میتواند به بهبود علائم روانی کمک کند.
شوک درمانی معمولاً برای درمان افسردگی شدید به کار میرود، به ویژه در مواردی که داروها و رواندرمانی مؤثر نبودهاند یا بیمار در خطر خودکشی قرار دارد. همچنین برای درمان اختلال دوقطبی، به خصوص دورههای شیدایی یا افسردگی شدید که به درمانهای دیگر پاسخ ندادهاند، مفید است. در مواردی از اسکیزوفرنی که علائم به داروها پاسخ ندادهاند نیز از شوک درمانی استفاده میشود. برخی از اختلالات روانی دیگر مانند کاتاتونیا و اضطراب شدید نیز ممکن است با این روش درمان شوند.
مکانیزم دقیق عمل ECT هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تئوریهای مختلفی وجود دارد که توضیح میدهد چگونه این روش ممکن است به بهبود علائم روانی کمک کند. یکی از این تئوریها این است که شوک درمانی باعث تغییر در سطح نوروترانسمیترها در مغز میشود، که میتواند به تنظیم بهتر خلق و خو منجر شود. همچنین، ECT ممکن است باعث کاهش التهاب مغزی و تغییر در فعالیت الکتریکی مغز در مناطقی که با تنظیم خلق و خو مرتبط هستند، شود. ایجاد تغییرات در ساختار سلولهای مغزی و اتصالات بین آنها نیز یکی از مکانیزمهای احتمالی این روش است.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
خدمات مرتبط
موارد کاربرد شوک درمانی
شوک درمانی، که به عنوان الکتروکنوالسیو تراپی (ECT) نیز شناخته میشود، یک روش درمانی پزشکی است که در آن از طریق اعمال جریان الکتریکی کوتاه به مغز، در بیمار تشنج ایجاد میشود. این روش برای درمان برخی از اختلالات خلقی شدید، مانند موارد زیر استفاده میشود:
- افسردگی شدید: ECT میتواند برای درمان افسردگی شدید، به ویژه زمانی که خطر خودکشی یا علائم روانپریشی وجود داشته باشد، موثر باشد.
- اختلال دو قطبی: ECT میتواند برای درمان دورههای شیدایی یا افسردگی شدید در افراد مبتلا به اختلال دو قطبی که به درمانهای دیگر پاسخ ندادهاند، مفید باشد.
- اسکیزوفرنی: ECT ممکن است برای درمان اسکیزوفرنی که به داروها پاسخ نداده است، استفاده شود.
موارد منع مصرف شوک درمانی:
- بارداری: ECT در دوران بارداری به دلیل خطر آسیب به جنین توصیه نمیشود.
- سابقه تومور مغزی: افرادی که سابقه تومور مغزی دارند، ممکن است کاندیدای مناسبی برای ECT نباشند.
- بیماری قلبی عروقی: با احتیاط در افراد مبتلا به بیماری قلبی عروقی باید از ECT استفاده شود.
- سابقه تشنج: افرادی که سابقه تشنج دارند، ممکن است در حین ECT در معرض خطر تشنج مجدد باشند.
مکانیزم اثر شوک درمانی در درمان اختلالات روانی
- تاثیر بر نوروترانسمیترها: ECT ممکن است با افزایش آزاد شدن یا حساسیت به نوروترانسمیترهایی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین در مغز عمل کند. این نوروترانسمیترها نقش مهمی در تنظیم خلق و خو دارند.
- کاهش التهاب مغزی: برخی تحقیقات نشان داده اند که ECT ممکن است التهاب در مغز را کاهش دهد که می تواند در برخی از اختلالات خلقی نقش داشته باشد.
- تغییر در فعالیت الکتریکی مغز: ECT می تواند فعالیت الکتریکی مغز را در مناطقی که با تنظیم خلق و خو مرتبط هستند، تغییر دهد.
مشاوره روانشناسی در منزل از طریق آرین طب به شما این امکان را میدهد که بدون نیاز به حضور در مکانهای مشاوره، با یک روانشناس متخصص در زمینههای مختلف مشاوره و روانشناسی در محیط خود ملاقات کنید. برای این کار، شما باید با آرین طب تماس بگیرید، نوبت مشاوره را رزرو کنید و سپس یک روانشناس برای شما اعزام شود.
این روش برای افرادی که به دلایل مختلف نمیتوانند به محلهای مشاوره مراجعه کنند، مانند مشکلات حرکتی، نقل مکان، یا دلایل دیگر، بسیار مناسب است. آرین طب معمولاً شرایط و هزینههای مشاوره را در اختیار شما قرار میدهد تا اطمینان حاصل شود که این خدمات به درستی برای شما فراهم میشوند.
پس برای دریافت اطلاعات بیشتر و رزرو نوبت مشاوره، میتوانید با آرین طب تماس بگیرید و جزئیات را دریافت کنید.
انواع شوک درمانی
دو نوع اصلی شوک درمانی (ECT) وجود دارد:
ECT دوطرفه:
- این نوع رایج ترین نوع ECT است.
- در این روش، الکترودها در دو طرف سر قرار داده می شوند.
- جریان الکتریکی از طریق هر دو طرف مغز عبور می کند و باعث ایجاد تشنج در سراسر مغز می شود.
ECT یک طرفه:
- این نوع ECT کمتر رایج است.
- در این روش، الکترود فقط در یک طرف سر قرار داده می شود.
- جریان الکتریکی از طریق یک طرف مغز عبور می کند و باعث ایجاد تشنج در آن طرف می شود.
انتخاب نوع ECT به چند عامل بستگی دارد، از جمله:
- شدت علائم
- سابقه پاسخ به درمان های قبلی
- ترجیحات بیمار
در اینجا چند نکته اضافی در مورد انواع ECT آورده شده است:
- ECT دوطرفه به طور کلی در درمان افسردگی شدید، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی موثرتر است.
- ECT یک طرفه ممکن است برای افرادی که عوارض جانبی بیشتری را از ECT دوطرفه تجربه می کنند، مانند تشنج یا از دست دادن حافظه، استفاده شود.
- ECT یک طرفه همچنین ممکن است برای افرادی که فقط در یک طرف مغز خود علائم دارند، استفاده شود.
مهم است که در مورد نوع ECT مناسب برای شما با پزشک متخصص در منزل صحبت کنید.
مکانیزمهای عمل شوک درمانی در مغز
مکانیزم دقیق عمل شوک درمانی (ECT) در مغز هنوز به طور کامل شناخته نشده است، اما تحقیقات نشان داده است که این روش درمانی تأثیرات مختلفی بر روی مغز دارد که می تواند به بهبود علائم اختلالات خلقی کمک کند.
برخی از تئوری های اصلی در مورد مکانیزم های عمل ECT عبارتند از:
- افزایش فعالیت نوروترانسمیترها: ECT ممکن است با افزایش آزاد شدن یا حساسیت به نوروترانسمیترهایی مانند سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین در مغز عمل کند. این نوروترانسمیترها نقش مهمی در تنظیم خلق و خو دارند.
- کاهش التهاب مغزی: برخی تحقیقات نشان داده اند که ECT ممکن است التهاب در مغز را کاهش دهد که می تواند در برخی از اختلالات خلقی نقش داشته باشد.
- تغییر در فعالیت الکتریکی مغز: ECT می تواند فعالیت الکتریکی مغز را در مناطقی که با تنظیم خلق و خو مرتبط هستند، تغییر دهد.
- ایجاد تغییرات در ساختار مغز: تحقیقات نشان داده است که ECT ممکن است منجر به تغییرات در ساختار سلول های مغزی و اتصالات بین آنها شود.
مهم است که توجه داشته باشید که اینها فقط برخی از تئوری های اصلی در مورد مکانیزم های عمل ECT هستند و تحقیقات بیشتری برای درک کامل نحوه عملکرد این روش درمانی در حال انجام است.
اثرات بالینی ECT:
علیرغم عدم درک کامل مکانیزم های عمل ECT، شواهد قوی وجود دارد که نشان می دهد این روش درمانی می تواند برای درمان برخی از اختلالات خلقی شدید، به ویژه افسردگی شدید، اسکیزوفرنی و اختلال دو قطبی که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند، موثر باشد.
چه افرادی به شوک درمانی احتیاج دارند؟
افرادی که ممکن است کاندیدای مناسبی برای ECT باشند عبارتند از:
- افراد مبتلا به افسردگی شدید: این شامل افرادی است که افسردگی بسیار شدید دارند که به داروها، روان درمانی یا سایر درمان ها پاسخ نداده است.
- افراد مبتلا به اسکیزوفرنی: ECT ممکن است برای درمان اسکیزوفرنی که به داروها پاسخ نداده است، تا حدی مفید باشد.
- افراد مبتلا به اختلال دوقطبی: ECT می تواند برای درمان دوره های شیدایی یا افسردگی شدید در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند، موثر باشد.
- افراد در معرض خطر خودکشی: ECT می تواند به طور قابل توجهی خطر خودکشی را در افراد مبتلا به افسردگی شدید کاهش دهد و در مواردی که خطر قریب الوقوع وجود دارد، می تواند به عنوان یک درمان نجات دهنده باشد.
ملاحظات مهم قبل از ECT:
- ECT فقط باید توسط یک متخصص واجد شرایط انجام شود.
- قبل از شروع ECT، تمام گزینه های درمانی دیگر باید به دقت بررسی شوند.
- ECT می تواند عوارض جانبی داشته باشد، بنابراین در مورد خطرات و مزایای این روش درمانی با پزشک خود صحبت کنید تا ببینید آیا برای شما مناسب است یا خیر.
تأثیرات طولانی مدت شوک درمانی بر سلامت روان
اثرات طولانی مدت شوک درمانی (ECT) بر سلامت روان موضوعی پیچیده و مورد بحث است.
برخی از تحقیقات نشان داده اند که ECT می تواند اثرات طولانی مدت مثبتی بر روی علائم اختلالات خلقی مانند افسردگی، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی داشته باشد.
مطالعات نشان داده اند که افراد مبتلا به این اختلالات که ECT دریافت کرده اند، در مقایسه با کسانی که این درمان را دریافت نکرده اند، در درازمدت نرخ بهبودی و کیفیت زندگی بالاتری دارند.
با این حال، تحقیقات دیگر نشان داده اند که ECT ممکن است با عوارض جانبی منفی طولانی مدت، از جمله مشکلات حافظه، مشکلات شناختی و افزایش خطر ابتلا به زوال عقل مرتبط باشد.
مهم است که توجه داشته باشید که شواهد مربوط به اثرات طولانی مدت ECT متناقض است و تحقیقات بیشتری برای درک کامل مزایا و خطرات این روش درمانی در درازمدت مورد نیاز است.
عوامل موثر بر اثرات طولانی مدت ECT:
- شدت بیماری: افراد مبتلا به بیماری های شدیدتر ممکن است از ECT در بلندمدت بیشتر بهره مند شوند.
- تعداد جلسات ECT: افرادی که جلسات ECT بیشتر دریافت می کنند، ممکن است در معرض خطر بیشتری برای عوارض جانبی منفی طولانی مدت باشند.
- سابقه سلامت روان: افرادی که سابقه سایر مشکلات سلامت روان دارند، ممکن است بیشتر در معرض عوارض جانبی منفی طولانی مدت ECT باشند.
- کیفیت مراقبت های بعد از درمان: حمایت و مراقبت های مناسب بعد از درمان می تواند به کاهش خطر عوارض جانبی منفی طولانی مدت ECT کمک کند.
شوک درمانی و بهبود کیفیت زندگی بیماران روانی
شوک درمانی یا الکتروکنوالسیو تراپی (ECT) می تواند ابزاری موثر در بهبود کیفیت زندگی بیماران مبتلا به اختلالات خلقی شدید باشد که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند.
با کاهش قابل توجه علائم اختلالات خلقی مانند افسردگی، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی، ECT می تواند به موارد زیر کمک کند:
- کاهش خطر خودکشی: ECT می تواند به طور قابل توجهی خطر خودکشی را در افراد مبتلا به افسردگی شدید کاهش دهد.
- بهبود عملکرد در زندگی روزمره: با کاهش علائم، ECT می تواند به افراد کمک کند تا در محل کار، مدرسه و در روابط خود عملکرد بهتری داشته باشند.
- کاهش نیاز به بستری شدن در بیمارستان: ECT می تواند به کاهش تعداد و مدت بستری شدن در بیمارستان برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی شدید کمک کند.
- بهبود کیفیت خواب: ECT می تواند به بهبود کیفیت خواب در افراد مبتلا به اختلالات خلقی که از بی خوابی رنج می برند، کمک کند.
- افزایش سطح انرژی: ECT می تواند به افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی در افراد مبتلا به افسردگی کمک کند.
- بهبود خلق و خو: ECT می تواند به طور قابل توجهی خلق و خو را در افراد مبتلا به اختلالات خلقی بهبود بخشد.
چه زمانی به شوک درمانی احتیاج دارند؟
تصمیم گیری در مورد اینکه آیا کسی به ECT نیاز دارد یا خیر، یک تصمیم پیچیده است که باید توسط یک متخصص بهداشت روان واجد شرایط پس از ارزیابی دقیق هر فرد گرفته شود.
در اینجا چند عامل کلی وجود دارد که ممکن است در نظر گرفته شود:
شدت علائم:
- افرادی که علائم بسیار شدید اختلال خلقی دارند که زندگی روزمره آنها را مختل می کند، ممکن است کاندیدای مناسب ECT باشند.
- این شامل افرادی است که افسردگی بسیار شدید، اسکیزوفرنی یا اختلال دوقطبی دارند که به درمان های دیگر مانند داروها، روان درمانی یا بستری شدن در بیمارستان پاسخ نداده است.
خطر خودکشی:
- افراد در معرض خطر فوری خودکشی ممکن است کاندیدای ECT باشند، به خصوص اگر درمان های دیگر با شکست مواجه شده باشند یا نتوانند به سرعت کافی اثر کنند.
سابقه درمان:
- اگر فردی به درمان های دیگر مانند داروها و روان درمانی به طور کامل پاسخ نداده باشد، ممکن است ECT در نظر گرفته شود.
ترجیحات بیمار:
- در نهایت، تصمیم گیری در مورد اینکه آیا ECT انجام شود یا خیر، به عهده بیمار در مشورت با پزشک متخصص داخلی در منزل است.
اثربخشی شوک درمانی
اثربخشی:
شوک درمانی (ECT) می تواند یک درمان موثر برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی شدید باشد که به درمان های دیگر پاسخ نداده اند. مطالعات نشان داده اند که:
- ECT می تواند در 70 تا 90 درصد موارد علائم افسردگی شدید را بهبود بخشد.
- ECT می تواند به سرعت علائم را بهبود بخشد. اکثر افراد در عرض چند روز یا چند هفته پس از شروع درمان، بهبود علائم خود را مشاهده می کنند.
- ECT می تواند نجات دهنده جان باشد. این روش درمانی می تواند برای درمان افراد مبتلا به افسردگی شدید که در معرض خطر خودکشی هستند، استفاده شود.
میتوانید با مرکز آرین طب تماس بگیرید تا نوبتی برای مشاوره و درمان روانپزشکی در منزل خودتان رزرو کنید. خدمات آرین طب شامل ارسال روانپزشک به منزل شما به منظور ارائه خدمات حرفهای و متناسب با نیازهای شماست. این امکان به شما کمک میکند تا در محیطی آرام و راحت، بدون نیاز به حضور در مراکز درمانی، به مشاوره و درمان نیازمندانه دسترسی داشته باشید.
برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد شرایط خدمات، هزینهها و جزئیات نوبتدهی، میتوانید با شماره تماس آرین طب تماس بگیرید و با کارشناسان متخصص آنها در ارتباط باشید. آنها به شما اطلاعات دقیق و مربوط به خدمات مورد نظرتان را ارائه خواهند داد تا بهترین تصمیم را بگیرید.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
مزایای شوک درمانی
برخی از مزایای ECT عبارتند از:
- سرعت اثر: ECT می تواند به سرعت علائم را در عرض چند روز یا چند هفته بهبود بخشد، در حالی که داروها ممکن است چندین هفته طول بکشد تا اثر کنند.
- اثربخشی: ECT می تواند در زمانی که سایر درمان ها شکست خورده اند، موثر باشد.
- کاهش خطر خودکشی: ECT می تواند به طور قابل توجهی خطر خودکشی را در افراد مبتلا به افسردگی شدید کاهش دهد.
- طیف وسیعی از کاربردها: ECT می تواند برای درمان انواع اختلالات خلقی از جمله افسردگی شدید، اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی استفاده شود.
- قابلیت تحمل: برخی از افراد که به داروها پاسخ نمی دهند، ECT را قابل تحمل تر می دانند.
- کاهش نیاز به بستری شدن در بیمارستان: ECT می تواند به کاهش تعداد و مدت بستری شدن در بیمارستان برای افراد مبتلا به اختلالات خلقی شدید کمک کند.
- بهبود کیفیت خواب: ECT می تواند به بهبود کیفیت خواب در افراد مبتلا به اختلالات خلقی که از بی خوابی رنج می برند، کمک کند.
- افزایش سطح انرژی: ECT می تواند به افزایش سطح انرژی و کاهش خستگی در افراد مبتلا به افسردگی کمک کند.
- بهبود خلق و خو: ECT می تواند به طور قابل توجهی خلق و خو را در افراد مبتلا به اختلالات خلقی بهبود بخشد.
عوارض شوک درمانی
بله، شوک درمانی مانند هر روش درمانی پزشکی، خطرات و عوارض جانبی بالقوه ای دارد. در حالی که ECT می تواند برای برخی از افراد مبتلا به اختلالات خلقی شدید بسیار موثر باشد، مهم است که قبل از شروع درمان، از خطرات و مزایای آن به طور کامل آگاه باشید.
برخی از عوارض جانبی شایع کوتاه مدت ECT عبارتند از:
- از دست دادن حافظه: شایع ترین عارضه جانبی ECT، از دست دادن حافظه کوتاه مدت است که معمولاً پس از چند هفته یا ماه از بین می رود. با این حال، در برخی موارد نادر، از دست دادن حافظه می تواند پایدارتر باشد.
- گیجی: بیماران ممکن است بعد از درمان احساس گیجی یا گیجی کنند که معمولاً موقتی است.
- درد عضلانی: به دلیل انقباض عضلانی در حین تشنج، درد عضلانی عارضه جانبی شایع است.
- سردرد: سردرد بعد از ECT شایع است و معمولاً با داروهای مسکن بدون نسخه قابل درمان است.
- حالت تهوع و استفراغ: برخی از بیماران ممکن است بعد از درمان حالت تهوع و استفراغ را تجربه کنند.
عوارض جانبی جدی تر، اما نادرتر ECT عبارتند از:
- تشنج: ECT می تواند خطر تشنج را در افرادی که سابقه تشنج دارند، افزایش دهد.
- مشکلات قلبی: در موارد نادر، ECT می تواند باعث مشکلات قلبی مانند ضربان نامنظم قلب یا حمله قلبی شود.
- مرگ: مرگ ناشی از ECT بسیار نادر است، اما خطر آن حدود 0.04 درصد است.
در آخر…
شوک درمانی، همچنان به عنوان یکی از روشهای مؤثر و حیاتی در درمان اختلالات روانی شدید شناخته میشود. اگرچه تصورات نادرستی در مورد این روش وجود دارد، تحقیقات علمی گسترده نشان میدهند که ECT میتواند به طور قابل توجهی علائم اختلالاتی مانند افسردگی شدید، اختلال دوقطبی، و اسکیزوفرنی را کاهش دهد. این روش به ویژه در مواردی که دیگر درمانها مؤثر نبودهاند، به عنوان یک گزینه نجاتبخش مورد توجه قرار میگیرد.
علیرغم برخی عوارض جانبی کوتاهمدت مانند از دست دادن حافظه یا سردرد، مزایای ECT در بهبود کیفیت زندگی بیماران قابل توجه است. با پیشرفتهای اخیر در فناوری و روشهای پزشکی، ایمنی و کارآیی ECT افزایش یافته است. در نتیجه، این روش همچنان جایگاه خود را به عنوان یک ابزار درمانی ارزشمند در روانپزشکی حفظ کرده است و میتواند به بسیاری از بیماران کمک کند تا زندگی بهتری داشته باشند.
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید: