ديگوكسين | موارد مصرف و عوارض

دیگوکسین ( Digoxin ) یکی از دارو های موجود در درمان آریتمی های بطنی می باشد و یکی دیگر از کاربرد های آن درمان نارسایی قلبی و آریتمی فوق بطنی است.

دیگوکسین توسط پزشک عمومی و پزشک متخصص تجویز می شود.

نحوه عملکرد دارو و موارد مصرف

دیگوکسین باعث افزایش در نیروی انقباضی قلب می شود و سرعت نظم قلب را تحت تاثیر قرار می دهد. دوز های کم و متوسط  گلیکوزید های قلبی از طریق تحریک عصب واگ موجب کم کردن تواتر گره سینوسی دهلیزی ( SA node ) شده و موجب کاهش ضربان قلب می شود در دوز های بالا و سمی خودکاری قلب افزایش قدرت و توانایی خود تحریکی به وجود می آید این عمل منجر به افزایش پتانسیل و دپولاریزاسیون خود به خود می شود و این تغییر را یک عامل در ایجاد پیس میکر های نابجا ایجاد می کند.

دوز سمی این دارو ممکن است موجب افزایش چشمگیر در تولید ایمپالس در بافت پیس میکری طبیعی یا مخفی و در نهایت از بی نظمی در قلب گردد.

جذب این دارو در افراد متفاوت است این دارو جذب گوارشی مناسبی داشته زمان شروع اثر آن بین 15 تا 30 دقیقه می باشد و دفع کلیوی است

این داروها جهت افزایش قدرت انقباضی قلب در بیماران دچار نارسایی قلبی به خصوص در حالتی که کاهش برون ده قلبی همراه با کاهش فعالیت در بطن چپ وجود دارد مصرف می شوند. استفاده دیگر آن در درمان آریتمی های قلبی از نوع فیبریلاسیون دهلیزی، فلوتر دهلیزی و تاکی کاردی حمله ای دهلیزی می باشد.

با توجه به قانون کلی برای برقراری غلظت ثابت و درمانی داروها در بدن زمانی که حدود 3 تا 4 نیمه عمر در تجوید با فواصل زمانی و مقدار ثابت لازم است با توجه به نیمه عمر بالای این دارو که حدود 36 تا هست برای برقراری غلظت درمانی دیگوکسین یک هفته وقت نیاز است

عوارض جانبی و مسمومیت

این دارو دارای ضریب درمانی پایین هست در مصرف آن باید دقت انجام گیرد.  آثار قلبی عبارتند از ضربان پیش رس بطنی، تاکی کاردی حمله ای دهلیزی و بلوک AV که ممکن است به بلوک کامل قلبی تبدیل شود.

عوارض غیر قلبی این دارو ممکن است ناشی از اختلال در کار سلول می باشد بعد از قلب مهم ترین اندام که در معرض قرار می گیرد دستگاه گوارش است که عوارض به صورت بی اشتهایی، تهوع، استفراغ، اسهال و کرامپ شکمی داخل می‌ شود.

بی اشتهائی یکی از علایم اولیه مسمومیت است.

بیمار باید وزن خود را به طور روزانه و ترجیحاً قبل از صبحانه اندازه گیری کند به بیماری که در منزل می باشد تاکید شود که اضافه وزن يشتر از 0.5 تا 1 کیلوگرم  در روز را به پزشک معالج خود اطلاع دهد.

عوارض متفرقه این دارو عبارتند از سردرد، تشنج، اختلالات جهت یابی، توهم اختلال بینایی ( مشاهده هاله ای به رنگ سبز زرد و سفید در اطراف اجسام )، ژنیکوماستی ( بزرگی پستان در مردان )

توجهات ویژه ضربان قلب بیمار یک دقیقه قبل از مصرف این دارو گرفته شود. تعداد، نظم، کیفیت ضربان قلب، مورد دقت قرار گیرد و چنانچه ضربان قلب کمتر و مساوی 60 و یا بی نظم بوده و قبلا چنین عارضه وجود نداشته مصرف دارو قطع به پزشک معالج خود اطلاع داده شود.

این دارو به صورت عضلانی، خوراکی و تزریقی به کار می رود.

تزریق وریدی ( IV ) دیگوکسین را باید به کندی انجام داد تا از پر خونی ریوی جلوگیری به عمل آید. ( 0.25 میلی گرم در دقیقه )

فرم عضلانی آن بهتر است به طور عمیق ( Deep IM ) تزریق شده و محل را مالش دهید. فرم عضلانی این دارو به دلیل جذب نامنظم احتمال نکروز بافت در محل تزریق کمتر مورد استفاده قرار می گیرد.

ترزیق وریدی این دارو بهتر تزریق عضلانی آن می باشد. تزریق وریدی آن باید حداقل در طی 5 دقیقه باشد.

دوز نگهدارنده این دارو معمولاً به صورت خوراکی تجویز می شود، قرص را نباید با غذاهای حاوی فیبر بالا مصرف کرد چون جذب دیگوکسین را کاهش می دهند. بهتر است پس از غذا مصرف شود.

مصرف همزمان این دارو و غذا باعث کاهش جذب در مقدار آن می شود.

در بیماران دچار نارسایی کلیه مصرف دیژیتوکسین ترجیح دارد چون این دارو از راه کلیه دفع نشده. احتمال تجمع داروئی و عوارض با آن کمتر است. برعکس در بیماران کبدی مصرف دیگوکسین ترجیح دارد چون متابولیزم کبدی زیادی ندارد.

کاهش غلظت پتاسیم ( هیپو کالمی ) موجب تشدید مسمومیت این دارو و همدسته های آن می شود

در بیماران CHF ( نارسایی احتقانی قلب ) که اغلب از دیورتیک هایی مانند فورزماید استفاده می کنند که خود باعث دفع پتاسیم می شود، باید غلظت کراتینین سرم و یون های پتاسیم ولیستی از دارو هایی که مصرف می کنید را به پزشک معالج خود اطلاع دهید چرا که مصرف همزمان این دارو با برخی از دارو ها ممکن باعث ایجاد تداخل شود. کلسیم و منیزیم اندازه گیری شود. به خصوص در افراد مسن  ارزیابی عمل کلیه ضروری می باشد.

در صورت فراموشی در مصرف یک نوبت از دارو نباید در نوبت بعدی دو برابر مصرف کرد.. بهتر است بیمار همیشه از داروی یک کارخانه استفاده کند.

از مصرف دارو های دیگر همراه با این دارو بدون اجازه پزشک خودداری کنید.

مصرف این دارو و هم خانواده های آن در بیماران مبتلا به آریتمی قلبی بلوک AV در حال پیشرفت، هیپوتیروئیدیسم ( کم کاری تیروئید ) ، آسیب میوکارد، بیماری کلیوی، بیماری شدید تنفسی و بیمارانی که دچار عدم تعادل الکترولیتی هستند، باید با دقت صورت گیرد.

این دارو باعث اختلال در ECG می شود، اختلالاتی که ایجاد می کند شامل افزایش فاصله PR و کاهش فاصله QT می شود.

مصرف گلیکوزید های قلبی ( دیگوکسین و دیژیتوکسین ) در بیماران دچار تاکی کاردی بطنی، بلوک قلبی و واجد حساسیت به این دارو ممنوع است.

همچنین مصرف این دارو در بیمار دچار بری بری ( کمبود ویتامین B1 ) ممنوع است.

این دارو را نباید با مترونیدازول مصرف کرد.

لیستی از دارو هایی که مصرف می کنید را به پزشک معالج خود اطلاع دهید چرا که مصرف همزمان این دارو با برخی از دارو ها ممکن باعث ایجاد تداخل شود.

دیگوکسین باعث کاهش اثرات دارو هایی مانند آنتراسیکلین ها می شود.

دیگوکسین باعث افزایش اثرات دارو هایی مانند آدنوزین و کارودیلول و کلشی سین و لاکوزامید می شود.

دارو هایی مانند آکاربوز و آمینوگلیکوزید ها و کائولین و سوکرالفیت باعث کاهش اثرات دیگوکسین می شوند.

دارو هایی مانند آمیودارون و آمفوتریسین بی و دارو های ضد تیروئید و آتورواستاتین و بتابلاکر ها ( مانند پروپرانولول ) باعث افزایش اثرات دیگوکسین می شوند.

اشکال دارویی

این دارو به صورت به قرص 0.125 و 0.250 میلی گرم و آمپول آن به صورت 0.25 و 0.50 میلی گرم می باشد از اشکال دارویی دیگر آن می توان به قطره خوراکی و الگزیر اشاره کرد.

دوز درمانی هر فرد با توجه به علائم بالینی و آزمایشات توسط پزشک معالج تعیین می شود و با از مصرف بی دلیل و بدون تجویز هر دارویی خودداری کرد و تنها کسی که صلاحیت بالینی تجویز دارو را دارد پزشک می باشد.

از نام های تجاری مطرح آن می توان به لانوکسین و دیگوکرن و لانوکوردین اشاره کرد.

برای استفاده از خدمات ما نظیر پزشک عمومی و پزشک متخصص و پرستار در منزل به سایت آرین طب مراجعه کنید.