تکرر ادرار (Urinary frequency) به حالتی اطلاق میشود که فرد نیاز به ادرار کردن را بیشتر از حد معمول تجربه میکند. این وضعیت میتواند در طول روز یا شب رخ دهد و ممکن است به دلیل مشکلات مختلفی مانند عفونتهای ادراری، دیابت یا بیماریهای پروستات ایجاد شود. تکرر ادرار میتواند تأثیر زیادی بر کیفیت زندگی فرد بگذارد و منجر به مشکلات جسمی و روانی شود. شناخت علل و درمانهای مناسب برای این مشکل از اهمیت ویژهای برخوردار است.
تکرر ادرار چیست؟
تکرر ادرار به حالتی گفته میشود که فرد نیاز دارد بیش از حد معمول به دستشویی برود. این مشکل میتواند به صورت احساس مکرر نیاز به دفع ادرار، حتی با وجود کم بودن حجم ادرار، بروز کند. تکرر ادرار میتواند در طول روز یا شب (نوکتوریا) رخ دهد و کیفیت زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت میتواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله مصرف بیش از حد مایعات، مصرف کافئین یا الکل، عفونتهای ادراری، مشکلات پروستات در مردان، سنگهای کلیوی، دیابت و یا مشکلات عصبی. همچنین، اضطراب و استرس نیز میتوانند در افزایش دفعات ادرار نقش داشته باشند. درمان تکرر ادرار به علت آن بستگی دارد و ممکن است شامل تغییرات در سبک زندگی، مصرف داروها یا درمانهای تخصصیتر باشد.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
خدمات مرتبط

علت تکرر ادرار
تکرر ادرار میتواند به دلایل متعددی رخ دهد و شدت آن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در ادامه، توضیحات بیشتری درباره علل شایع تکرر ادرار آورده شده است:
- عفونتهای ادراری (UTI): این عفونتها به دلیل ورود باکتری به مجاری ادراری ایجاد میشوند و باعث التهاب و تحریک مثانه میشوند. علائم همراه شامل سوزش هنگام ادرار، بوی بد ادرار، درد در ناحیه زیر شکم و در برخی موارد تب است. این وضعیت در زنان بهدلیل کوتاهتر بودن مجرای ادراری شایعتر است.
- دیابت (نوع 1 و 2): در دیابت کنترلنشده، قند اضافی وارد ادرار میشود و آب بیشتری را به همراه خود دفع میکند، که منجر به تکرر ادرار میشود. همچنین، تشنگی بیش از حد (پلیدیپسی) نیز در این شرایط دیده میشود.
- بزرگی پروستات (هایپرپلازی خوشخیم پروستات – BPH): این مشکل در مردان مسن شایع است و با بزرگ شدن پروستات، فشار بر مجرای ادراری وارد میشود و جریان ادرار را مختل میکند. این حالت میتواند باعث تکرر ادرار، قطع و وصل شدن جریان ادرار و تخلیه ناقص مثانه شود.
- بارداری: در دوران بارداری، رحم در حال رشد به مثانه فشار وارد میکند که ظرفیت آن را کاهش داده و باعث افزایش دفعات ادرار میشود. علاوه بر این، تغییرات هورمونی نیز میتواند باعث افزایش تولید ادرار شود.
علت های دیگر
- سنگ کلیه یا مثانه: سنگها با تحریک دیواره مثانه و مسدود کردن مجاری ادراری، احساس نیاز مکرر به دفع ادرار را ایجاد میکنند. در موارد شدید، ممکن است درد شدید (کولیک کلیوی) و وجود خون در ادرار نیز دیده شود.
- سندرم مثانه بیشفعال (Overactive Bladder – OAB): این سندرم به علت انقباضات غیرارادی عضلات مثانه رخ میدهد که باعث احساس ناگهانی و شدید نیاز به دفع ادرار میشود. استرس، اضطراب و برخی بیماریهای عصبی میتوانند این وضعیت را تشدید کنند.
- نوشیدنیها و مواد غذایی مدر: مصرف زیاد کافئین، الکل، نوشیدنیهای گازدار یا غذاهای تند و اسیدی میتواند باعث تحریک مثانه و افزایش دفعات ادرار شود.
- داروها: برخی داروها مانند دیورتیکها (برای درمان فشار خون بالا)، شلکنندههای عضلانی و داروهای ضدافسردگی میتوانند باعث افزایش تولید ادرار شوند.
- بیماریهای عصبی: اختلالات عصبی مانند اماس، پارکینسون و آسیبهای نخاعی میتوانند پیامهای عصبی به مثانه را مختل کرده و منجر به تکرر ادرار یا بیاختیاری ادراری شوند.
- اضطراب و استرس: تنشهای عصبی میتوانند با تحریک عضلات مثانه یا تأثیر بر سیستم عصبی خودمختار، باعث افزایش دفعات ادرار شوند.
- مصرف بیش از حد مایعات: نوشیدن بیش از حد آب یا سایر مایعات میتواند باعث افزایش حجم ادرار و دفعات دفع آن شود.
علائم تکرر ادرار
تکرر ادرار با علائم متعددی همراه است که بسته به علت زمینهای ممکن است متفاوت باشند. برخی از شایعترین علائم عبارتند از:
- افزایش دفعات ادرار: نیاز به دفع ادرار بیش از حد معمول، حتی در مقادیر کم.
- احساس فوریت در ادرار: احساس ناگهانی و شدید نیاز به دفع ادرار که ممکن است کنترل آن دشوار باشد.
- تکرر ادرار در شب (نوکتوریا): بیدار شدن مکرر از خواب برای دفع ادرار.
- دفع ادرار با حجم کم: با وجود دفعات زیاد ادرار، حجم هر بار کم است.
- سوزش یا درد هنگام ادرار: ممکن است نشانه عفونت مجاری ادراری یا تحریک مثانه باشد.
- درد زیر شکم یا کمر: بهخصوص در موارد عفونت یا سنگ کلیه.
- وجود خون در ادرار (هماچوری): ممکن است ناشی از عفونت، سنگ کلیه یا مشکلات دیگر باشد.
- تغییر رنگ یا بوی ادرار: بوی بد یا رنگ غیرمعمول میتواند به دلیل عفونت یا مشکلات دیگر رخ دهد.
- نشت ادرار یا بیاختیاری ادراری: عدم توانایی در کنترل ادرار، بهخصوص هنگام خندیدن، سرفه یا عطسه.
- احساس تخلیه ناقص مثانه: احساس باقی ماندن ادرار در مثانه حتی پس از ادرار کردن.
اگر تکرر ادرار با علائمی مانند درد شدید، تب، خون در ادرار یا کاهش وزن همراه باشد، باید به پزشک مراجعه شود.
ایا تکرر ادرار از نشانه های تخمک گذاری است؟
در دوره تخمکگذاری، تغییرات هورمونی در بدن زن میتواند برخی علائم فیزیکی را به همراه داشته باشد. یکی از این علائم میتواند تغییرات در سیستم ادراری باشد که ممکن است به تکرر ادرار منجر شود، هرچند این علامت خاص معمولاً شایع نیست.
در طول تخمکگذاری، که معمولاً در نیمه دوم چرخه قاعدگی رخ میدهد، سطح هورمون استروژن افزایش مییابد. این تغییرات هورمونی میتوانند باعث افزایش جریان خون به نواحی مختلف بدن، از جمله مثانه، شوند. افزایش خونرسانی به مثانه میتواند منجر به تحریک بیشتر آن و احساس نیاز به دفع ادرار شود. بهعلاوه، سطح پروژسترون در این دوره افزایش مییابد که ممکن است باعث کاهش توانایی عضلات مثانه در کنترل فشار ادرار شود، بهویژه اگر در زنهایی که به مشکلات مثانه مانند مثانه بیشفعال (OAB) مبتلا هستند.
در برخی از زنان، تکرر ادرار در دوره تخمکگذاری ممکن است بهطور موقت ایجاد شود و پس از پایان دوره تخمکگذاری یا در زمان شروع مرحله لوتئال (پس از تخمکگذاری) این علائم کاهش یابد. این تغییرات هورمونی بهطور معمول به صورت کوتاهمدت و غیرمعمول رخ میدهند، اما در برخی افراد میتواند احساس نیاز به ادرار مکرر را ایجاد کند.
در موارد نادر، تغییرات هورمونی و همچنین فشار رحم در دوره تخمکگذاری (که در برخی زنان ممکن است به دلیل نزدیکی تخمک به لولههای فالوپ و افزایش تولید مایع تخمکی به وجود آید) میتواند به مثانه فشار وارد کند و باعث تکرر ادرار شود.
اگر تکرر ادرار در دوره تنبلی تخمدان و تکرر ادرار با علائم دیگری مانند درد شکم، خونریزی غیرمعمول یا تغییرات در الگوی قاعدگی همراه باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.
درمان تکرر ادرار
درمان تکرر ادرار بستگی به علت زمینهای این مشکل دارد. پزشکان برای درمان تکرر ادرار ابتدا علت دقیق را شناسایی کرده و سپس درمان مناسب را پیشنهاد میدهند. در اینجا برخی از روشهای پزشکی برای درمان تکرر ادرار آورده شده است:
دارو ها
- آنتیبیوتیکها: داروی پروستات و تکرر ادرار در صورت وجود عفونت مجاری ادراری، پزشک ممکن است آنتیبیوتیک تجویز کند تا عفونت را درمان کند.
- داروهای آنتیموسکارین (مثل oxybutynin و tolterodine): قرص برای تکرر و سوزش ادرار این داروها برای درمان سندرم مثانه بیشفعال (OAB) استفاده میشوند. این داروها انقباضات غیرارادی مثانه را کاهش میدهند و باعث کاهش تکرر ادرار میشوند.
- بتاآگونیستها (مثل mirabegron): این داروها برای کاهش انقباضات مثانه و افزایش ظرفیت آن استفاده میشوند. آنها میتوانند در درمان تکرر ادرار ناشی از مثانه بیشفعال مؤثر باشند.
- آلفا بلاکرها (مثل tamsulosin): در صورت بزرگ شدن پروستات و ایجاد انسداد در مجرای ادرار، این داروها میتوانند به تسهیل جریان ادرار و کاهش تکرر ادرار کمک کنند.
- تمرینات کف لگن (تمرینات کگل): این تمرینات به تقویت عضلات مثانه و کنترل ادرار کمک میکنند. در صورتی که تکرر ادرار ناشی از ضعف عضلات کف لگن باشد، تمرینات کگل میتواند مؤثر باشد. این تمرینات به تقویت عضلات اطراف مثانه و مجرای ادرار کمک میکند.
آموزش مثانه
- پزشک ممکن است برنامهای برای آموزش مثانه به فرد پیشنهاد دهد. این شامل افزایش تدریجی زمان بین دفعات ادرار است تا مثانه به تدریج ظرفیت بیشتری پیدا کند و فرد بتواند زمان بیشتری بدون احساس نیاز به ادرار در روز بگذراند.
جراحی
- در موارد شدید، مانند بزرگ شدن پروستات که باعث انسداد مجرای ادراری میشود، ممکن است جراحی نیاز باشد. عمل جراحی برای کاهش اندازه پروستات یا باز کردن مجرای ادرار ممکن است در نظر گرفته شود.
درمان های تخصصی برای مشکلات عصبی
- اگر تکرر ادرار به دلیل مشکلات عصبی مانند سکته مغزی، بیماری اماس یا آسیب نخاعی باشد، درمانهای خاصی مانند تحریک عصب (neuromodulation therapy) ممکن است برای تنظیم عملکرد مثانه مورد استفاده قرار گیرد.
دارو های هورمونی
- در صورت تکرر ادرار ناشی از تغییرات هورمونی مانند دوران یائسگی، درمانهای هورمونی (مثل استروژن درمانی) میتوانند به کاهش علائم کمک کنند.
در هر صورت، برای درمان تکرر ادرار باید به پزشک مراجعه کرده و علت دقیق این مشکل شناسایی شود. پزشک ممکن است آزمایشهایی مانند آزمایش ادرار، سونوگرافی یا سیستوسکوپی انجام دهد تا علت را تشخیص دهد و سپس درمان مناسب را تجویز کند.
درمان تکرر ادرار در منزل
درمان تکرر ادرار در خانه معمولاً شامل تغییرات در سبک زندگی و استفاده از روشهای خانگی است که میتواند در کاهش علائم مؤثر باشد. البته مهم است که در صورت بروز مشکلات جدی یا ادامهدار، به پزشک مراجعه کنید. در اینجا برخی از روشهای درمان خانگی برای کاهش تکرر ادرار آورده شده است:
آموزش مثانه: تمرینات آموزش مثانه به شما کمک میکند تا زمان بین دفعات ادرار را افزایش دهید. این روش شامل برنامهریزی برای دفع ادرار در فواصل زمانی مشخص است، بهطوری که در ابتدا زمانهای ادرار را کمی افزایش دهید و به تدریج مثانه خود را برای نگهداری ادرار بیشتر آماده کنید.
تمرینات کف لگن (کگل): انجام تمرینات کگل میتواند به تقویت عضلات کف لگن کمک کند که در کنترل مثانه مؤثر هستند. این تمرینات شامل انقباض و شل کردن عضلاتی است که برای کنترل ادرار به کار میروند. انجام منظم این تمرینات میتواند تکرر ادرار ناشی از ضعف عضلات کف لگن را کاهش دهد.
کنترل مصرف مایعات: مصرف بیش از حد مایعات، بهویژه قبل از خواب، میتواند باعث تکرر ادرار شود. به همین دلیل، توصیه میشود که مایعات را در طول روز تقسیم کرده و از مصرف زیاد مایعات قبل از خواب خودداری کنید. همچنین، از نوشیدنیهای مدر مانند قهوه، چای و الکل خودداری کنید.
درمان های خانگی دیگر
تغییرات در رژیم غذایی: برخی از غذاها و نوشیدنیها ممکن است مثانه را تحریک کنند و باعث افزایش تکرر ادرار شوند. این شامل غذاهای تند، اسیدی، قهوه، نوشابههای گازدار و الکل است. کاهش مصرف این مواد میتواند به بهبود وضعیت کمک کند.
استفاده از پوشک یا پدهای بهداشتی: در صورتی که تکرر ادرار شدید است و باعث بیاختیاری میشود، استفاده از پوشک یا پدهای بهداشتی میتواند به راحتی در خانه کمک کند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشید.
کاهش استرس و اضطراب: استرس و اضطراب میتوانند به تحریک مثانه و افزایش دفعات ادرار منجر شوند. تمرینات آرامشبخش مانند یوگا، مدیتیشن یا تنفس عمیق میتوانند به کاهش استرس کمک کنند و از این طریق تکرر ادرار را کاهش دهند.
تغییرات در خواب: تکرر ادرار در شب (نوکتوریا) میتواند به علت مصرف زیاد مایعات قبل از خواب یا فشار بر مثانه باشد. سعی کنید مایعات خود را در طول روز مصرف کنید و به طور کلی از مصرف مایعات در ساعات شب خودداری کنید.
پوشیدن لباس راحت: لباسهای تنگ و فشار آور میتوانند به مثانه فشار بیاورند. پوشیدن لباسهای راحت و آزاد میتواند به کاهش احساس فشار و تسکین تکرر ادرار کمک کند.
اگر علائم تکرر ادرار با این روشها بهبود نیافت یا با درد، خونریزی، تب یا هرگونه مشکل جدی همراه بود، توصیه میشود که به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق تشخیص داده شود و درمان مناسبتر صورت گیرد.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
پیشگیری از تکرر ادرار
پیشگیری از تکرر ادرار به طور کلی به رعایت عادات صحیح و بهبود وضعیت زندگی بستگی دارد. در اینجا چندین راهکار پیشگیرانه برای کاهش احتمال بروز تکرر ادرار آورده شده است:
تنظیم مصرف مایعات
- مصرف مایعات به میزان مناسب و متناسب با نیاز بدن میتواند به جلوگیری از تکرر ادرار کمک کند. توصیه میشود که مایعات را در طول روز به طور یکنواخت مصرف کنید و از مصرف زیاد مایعات قبل از خواب خودداری کنید.
- نوشیدنیهایی مانند قهوه، چای کافئیندار و الکل که خاصیت مدری دارند، میتوانند باعث افزایش تکرر ادرار شوند، بنابراین مصرف آنها را محدود کنید.
تمرینات کف لگن (کگل)
- انجام منظم تمرینات کگل میتواند به تقویت عضلات کف لگن کمک کند. این عضلات برای کنترل مثانه ضروری هستند و با تقویت آنها میتوانید از تکرر ادرار جلوگیری کنید. این تمرینات شامل انقباض و شل کردن عضلاتی است که در کنترل ادرار نقش دارند.
کنترل وزن
- اضافه وزن و چاقی میتواند فشار زیادی به مثانه وارد کند و باعث بروز تکرر ادرار شود. با حفظ وزن مناسب و انجام فعالیتهای ورزشی، فشار به مثانه کاهش مییابد و احتمال بروز مشکلات ادراری کمتر میشود.
تغذیه سالم
- مصرف غذاهای سالم مانند میوهها، سبزیجات و غلات کامل میتواند به عملکرد بهینه دستگاه ادراری کمک کند. برخی از مواد غذایی مانند غذاهای تند، ترش یا اسیدی ممکن است مثانه را تحریک کنند، بنابراین کاهش مصرف این مواد میتواند مفید باشد.
خودداری از مصرف دارو های مدر بدون تجویز پزشک
- برخی داروهای مدر که برای کاهش ورم یا فشار خون تجویز میشوند، ممکن است به تکرر ادرار منجر شوند. از مصرف داروهای مدر بدون تجویز پزشک خودداری کنید.
استراحت کافی و مدیریت استرس
- استرس و اضطراب میتوانند به تحریک مثانه و بروز تکرر ادرار منجر شوند. برای کاهش استرس از تکنیکهای آرامشبخش مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و تمرینات ذهنآگاهی استفاده کنید.
مراجعه به پزشک برای بررسی مشکلات بهداشتی
- اگر تکرر ادرار ناشی از مشکلات زمینهای مانند عفونتهای مجاری ادراری، دیابت، مشکلات پروستات یا سایر بیماریها باشد، درمان زودهنگام میتواند از بروز علائم شدیدتر جلوگیری کند.
پوشیدن لباس های راحت و غیرفشاری
- لباسهای تنگ میتوانند به فشار بر مثانه و اختلال در عملکرد آن منجر شوند. پوشیدن لباسهای راحت و آزاد میتواند به کاهش مشکلات ادراری کمک کند.
با رعایت این نکات و اصلاح عادات روزمره، میتوان به کاهش خطر تکرر ادرار و بهبود سلامت سیستم ادراری کمک کرد. در صورت وجود هرگونه تغییر غیرعادی یا تشدید علائم، مشاوره با پزشک ضروری است.
عوارض تکرر ادرار
تکرر ادرار میتواند عوارض متعددی به همراه داشته باشد:
- اختلال در خواب (نوکتوریا): بیدار شدن مکرر در شب برای ادرار باعث کاهش کیفیت خواب و خستگی مفرط در طول روز میشود. این امر میتواند توانایی فرد را برای انجام فعالیتهای روزمره کاهش دهد.
- بیاختیاری ادرار: تکرر ادرار در برخی موارد به بیاختیاری ادرار منجر میشود، یعنی فرد قادر به کنترل مثانه خود نیست و این مشکل میتواند در موقعیتهای اجتماعی یا عمومی احساس ناراحتی ایجاد کند.
- عفونتهای ادراری مکرر: تکرر ادرار ممکن است ناشی از عفونتهای مکرر دستگاه ادراری باشد که در صورت درمان نشدن به عفونتهای شدیدتری مانند عفونت کلیهها منجر میشود.
- مشکلات روانی: استرس و اضطراب ناشی از نگرانی درباره نیاز به ادرار در مکانهای عمومی یا در خواب میتواند به کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و مشکلات روانی دیگر منجر شود.
- کاهش کیفیت زندگی: تکرر ادرار ممکن است فعالیتهای روزمره و اجتماعی فرد را مختل کند. افراد ممکن است از ترس از بروز مشکل در اماکن عمومی از حضور در موقعیتهای اجتماعی اجتناب کنند.
- آسیب به دستگاه ادراری: در صورت عدم درمان مشکلاتی مانند مثانه بیشفعال، میتواند فشار زیادی به مثانه وارد شده و به تغییرات دائمی در عملکرد آن منجر شود.
در صورت ادامه تکرر ادرار، مشاوره پزشکی برای شناسایی علت و درمان مناسب ضروری است تا از عوارض بلندمدت جلوگیری شود.
جمع بندی
تکرر ادرار، اگرچه ممکن است در ابتدا به نظر مسئلهای بیضرر بیاید، اما در صورت ادامهدار شدن و عدم درمان مناسب، میتواند به مشکلات جدیتری منجر شود. این مشکلات شامل اختلال در خواب، بیاختیاری ادرار، عفونتهای مکرر ادراری و کاهش کیفیت زندگی فرد میشود. از طرفی، تاثیرات روانی مانند استرس و اضطراب میتواند به مشکلات اجتماعی و کاهش اعتماد به نفس منجر شود. بنابراین، درمان زودهنگام و شناسایی علت دقیق این وضعیت بسیار حائز اهمیت است.
سوالات متداول
تکرر ادرار چیست؟
تکرر ادرار به حالتی اطلاق میشود که فرد نیاز به ادرار کردن را بیشتر از حد معمول تجربه میکند. این وضعیت ممکن است در طول روز یا شب رخ دهد. به طور طبیعی، افراد حدود 4 تا 8 بار در روز نیاز به ادرار دارند. اگر این میزان افزایش یابد و نیاز به ادرار کردن به طور غیرمعمولی زیاد شود، به تکرر ادرار گفته میشود. این حالت ممکن است ناشی از عواملی مانند عفونتهای ادراری، دیابت، بیماریهای مثانه یا پروستات باشد.
آیا تکرر ادرار همیشه نشاندهنده بیماری است؟
نه همیشه. تکرر ادرار ممکن است به دلایل سادهای مانند مصرف بیش از حد مایعات یا تغییرات موقت در رژیم غذایی رخ دهد. به طور مثال، نوشیدن مقدار زیادی آب یا کافئین میتواند به طور موقت باعث افزایش تولید ادرار شود. اما اگر این مشکل مداوم باشد و با علائم دیگری همچون درد یا خونریزی همراه باشد، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت دقیق آن مشخص شود.
آیا تکرر ادرار در شب طبیعی است؟
تکرر ادرار در شب که به آن “نوکتوریا” گفته میشود، تا حدودی طبیعی است و ممکن است به دلیل افزایش مصرف مایعات در طول روز یا تغییرات هورمونی در دوران بارداری یا یائسگی رخ دهد. اما اگر تکرر ادرار شبانه باعث مختل شدن خواب و کیفیت زندگی شما شود، میتواند نشانهای از یک مشکل پزشکی مانند بیماری قلبی، دیابت یا اختلالات مثانه باشد. در این صورت، مشاوره پزشکی ضروری است.
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
