آکاربوز (Acarbose) یک داروی ضددیابت است که برای کنترل سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مورد استفاده قرار میگیرد. این دارو از طریق مکانیسمهای مختلفی مانند کاهش جذب قندهای ساده از رودهها و کاهش تجزیه نشاسته به قندها در دستگاه گوارش، به کاهش سطح قند خون در بدن کمک میکند. آکاربوز به عنوان یکی از داروهای خوراکی دیابت مصرف میشود و معمولاً به تنهایی یا در ترکیب با سایر داروهای دیابتی مانند سولفونیل اوره استفاده میشود تا به کنترل بهتر قند خون کمک کند.
آکاربوز چیست؟
آکاربوز به همراه یک رژیم غذایی مناسب و برنامه ورزشی برای کنترل قند خون بالا در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ مورد استفاده قرار میگیرد. در شرایط عادی، پانکراس انسولین را پس از مصرف غذا به جریان خون آزاد میکند. انسولین به عنوان یک هورمون، توسط تمام سلولهای بدن برای کمک به تبدیل غذا به انرژی مصرف میشود. اما در دیابت نوع ۲، این مکانیسم ممکن است دچار مشکل شود؛ یا انسولین به مقدار کافی تولید نشود، یا بدن به درستی از آن استفاده نکند. در این مواقع، انسولین نمیتواند قند خون را بهطور کامل کنترل کند و ممکن است سطح قند خون بالا بماند. آکاربوز از طریق جلوگیری از تجزیه نشاسته به قند، باعث کاهش سطح قند خون میشود. این دارو ممکن است به تنهایی یا در ترکیب با دیگر داروهای خوراکی دیابت مانند سولفونیلاوره استفاده شود.
مکانیسم اثر آکاربوز
فارماکوکینتیک آکاربوز
موارد مصرف آکاربوز
مقدار مصرف آکاربوز
مصرف آکاربوز در بارداری
مصرف آکاربوز در شیردهی
تداخلات دارویی آکاربوز
مکانیسم کلی تداخلات این دارو نامشخص است و همچنین منع مصرف همزمان (کنترا اندیکه) و تداخل قابلتوجهی مشخص نشده است. در ادامه، تداخلات را به دو دسته تقسیم میکنیم:
تداخلات ماژور:
- در این دسته، داروهایی چون استوهگزاماید، استیلستلیسیلیکوم اسیدوم، آلفالیپوئیکوم اسیدوم، آسپرین، فلورکینولونها، کلروکین، کلرپروپامید، دیگوکسین، انوکساسین، فلومکوئین، گلیکلازید، گلیپیزاید، گلیبوراید، هیدروکسیکلروکین، لانرئوتاید، اکترئوتاید، پازیرئوتاید، پیوگلیتازون، سیتاگلیپتین، سدیم تیوکتات، تیوکتیکاسید، تولازاماید، و تولبوتاماید مورد اشاره قرار میگیرند.
تداخلات متوسط:
- در این دسته، داروهایی مانند آسبوتولول، ذغالفعال، آلفا آمیلاز، گلیسیریزین آمونیوم، آمیلاز، آتنولول، بنازپریل، بتاکسولول، بیزوپرولول، بیترمِلون یا کارلا(گیاه خربزه تلخ)، کاپتوپریل، کارتلول، کارودیلول، سلیپرولول، جینسینگ، کلروتیازید، کلرتالیدون، دیپتاسیم گلیسیریزات، امپاگلیفلوزین، انالاپریل، انالاپریلات، اسمولول، اوکالیپتول، اوکالیپتوس، اگزناتاید، فنوگریک، فوزینوپریل، فورازولیدون، فوروزماید، گلوکومنان، گوآرگام، هیدروکلروتیازید، هیدروفلومتیتزید، اینداپامید، انسولین(انواع)، ایپرونیازید، ایزوکربوکسازید، لابتالول، لووبونولول، لیناگلیپتین، لینزولید، لیزینوپریل، متیلن بلو، متیپرانولول، متولازون، متوپرولول، موکلوبماید، موئگزیپریل، نادولول، نبیوولول، نیالاماید، نیفدیپین، پانکراتین، پنبوتولول، پریندوپریل، فنلزین، پیندولول، پلیتیازید، پراکتولول، پراملینتاید، پروکاربازین، پروپرانولول، پسیلیوم، کوئیناپریل، رامیپریل، راساژیلین، سافیناماید، سلژیلین، سماگلوتاید، سوتالول، تیمولول، تراندولاپریل، ترانیلسیپرومین، تریامترن، وارفارین، و زوفنوپریل در نظر گرفته میشوند.
افزایش اثر داروها توسط آکاربوز:
-
- داروهای کاهنده قند خون
- انسولینها
- سولفونیل اورهها
داروهایی که سطح خونی آکاربوز را افزایش میدهند:
-
- آلفا لیپوئیک اسید
- آندروژنها
- داروهای ضدویروس با اثر مستقیم (HCV)
- گوانتیدین
- قارچ میتک
- مهارکنندههای مونو آمین اکسیداز
- نئومایسین
- پگویزومانت
- پروتیونامیدها
- کینولونها
- سالیسیلاتها
- مهارکنندههای انتخابی باز جذب سروتونین
کاهش اثرات داروها توسط آکاربوز:
-
- دیگوکسین
داروهایی که سطح آکاربوز را کاهش میدهند:
-
- بورتزومیب
- داروهای افزاینده قند خون
- کینولونها
- ریتودرین
- دیورتیکهای تیازیدی و شبه تیازیدی
تداخل با غذا:
-
- تداخل معناداری ذکر نشده است.
عوارض آکاربوز
همه داروها ممکن است عوارض جانبی داشته باشند، اما بسیاری از افراد هیچ علائمی ندارند. برخی از این عوارض معمولاً پس از چند هفته مصرف دارو از بین میروند. در صورت ادامه یا تشدید هریک از این عوارض، بهتر است به پزشک خود مراجعه کنید:
- درد یا ناراحتی شکمی
- نفخ
- اسهال
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کنید، باید فوراً به پزشک خود اطلاع دهید:
- عوارض مشکلات کبدی مثل تهوع یا استفراغی که قطع نمیشود، ازبین رفتن اشتها، درد معده یا شکم، زردی پوست یا چشم، ادرار تیره
- علائم یک بیماری جدی روده به نام پنوماتوز سیستوئید اینتستینالیس مانند قطع نشدن اسهال، یبوست، خون یا مخاط در مدفوع (در موارد نادر)
لطفاً توجه داشته باشید که آکاربوز معمولاً منجر به افت قند خون (هیپوگلیسمی) نمیشود. اگر این دارو همراه با داروهای دیگر دیابتی تجویز شده باشد، اگر کالری کافی از غذا دریافت نکنید یا اگر ورزش سنگین غیرمعمول انجام دهید، ممکن است باعث افت قند خون شود. بنابراین، حتماً با دکتر خود مشورت کنید.
علائم قند خون پایین شامل:
ضربان قلب تند، گرسنگی، لرزش، تاری دید، سرگیجه، تعریق ناگهانی، سوزن سوزن شدن دست یا پاها
در صورت بروز علائم قند خون بالا (هیپرگلیسمی)، به پزشک خود اطلاع دهید:
- گیجی
- خواب آلودگی
- گر گرفتگی
- تشنگی
- تنفس سریع
- تفس با بوی میوه
- افزایش ادرار
و در صورت بروز علائم واکنشهای آلرژیک مانند تنگی نفس، سرگیجه، بثورات پوستی، خارش یا ورم (به ویژه در صورتی که در صورت، زبان یا گلو اتفاق بیفتد)، باید فوراً به اورژانس مراجعه کنید.
توصیه های دارویی آکاربوز
- بررسی دقیق لیست داروهای مصرفی بیمار از لحاظ تداخلات با داروی آکاربوز، بهویژه با عوامل کاهنده قند خون؛ و در صورت لزوم، تنظیم مجدد دوز مصرفی یا تعداد دفعات مصرف روزانه.
- محدودیت حداکثر دوز مصرف روزانه به ۳۰۰ میلیگرم، و در افراد با وزن کمتر از ۶۰ کیلوگرم، حداکثر دوز مجاز روزانه ۱۵۰ میلیگرم است.
- مصرف بهترین زمان آکاربوز، هنگام شروع وعدهی غذایی است (همراه با اولین لقمهی غذا).
- میزان سطح Cr پیش از شروع درمان بررسی شود و سپس به صورت منظم چک شود؛ در صورتی که سطح کراتینین بیشتر از ۲ باشد، مصرف آکاربوز مجاز نمیباشد.
- ارزیابی آنزیمهای کبدی AST/ALT هر سه ماه در سال اول درمان با آکاربوز و پس از آن به صورت منظم و دورهای انجام شود.
- مصرف آکاربوز در دیابت نوع ۱ نیز میتواند مفید باشد؛ زیرا جذب گلوکز را کاهش میدهد.
- تصمیم به تجویز این دارو در دوران حاملگی با در نظر گرفتن میزان خطر و مزایا برای بیمار و جنین گرفته شود. در صورت نیاز، با توجه به اطلاعات محدود، مواردی نظیر دوزهای بالا (مانند دوزهای ۱۰ و ۳۲ برابر دوز مصرفی انسان) با دقت بررسی شوند.
- در دوران شیردهی، استفاده از یک داروی کاهنده قند خون دیگر به عنوان جایگزین توصیه میشود. با این حال، میزان تاثیر آکاربوز بر روی شیرمادر ارزیابی نشده است.
- در موارد افت قند خون، آموزشهای لازم به فرد بیمار و همراه وی گفته شود و قند خون بیمار به طور منظم ارزیابی شود.
- مصرف بیش از حد فرآوردههای ساکارزی (شکر) ممکن است عوارض گوارشی آکاربوز را تشدید کند؛ بنابراین در صورت عدم تحمل با تنظیم رژیم غذایی، میتوان دوز مصرفی آن را کاهش داد.
- HbA1c بیمار به دستکم دوبار در سال در بیماران با قند خون تحت کنترل و چهار بار در سال در بیمارانی که به اهداف درمانی نرسیدهاند، چک شود. در بیمارانی که نوسانات قند خون زیادی دارند (مثل افرادی که کمبود ترشح انسولین دارند) یا در بیمارانی که HbA1c آنها با قند خون یا علائمشان تطابق ندارد، حتماً ارزیابی HbA1c همراه با سایر فاکتورهای قند خون انجام شود.
هشدار ها آکاربوز
چه تأثیری دارد اگر یک دوز از آکاربوز را از دست بدهم؟
آیا مصرف آکاربوز در کودکان باعث عوارض روانی میشود؟
تا زمانی که مصرف آکاربوز توسط پزشک مورد تأیید و توصیه شده باشد و به درستی استفاده شود، احتمال عوارض روانی به دلیل مصرف آکاربوز در کودکان بسیار کم است. آکاربوز عمدتاً برای کنترل قند خون در بزرگسالان با دیابت نوع 2 استفاده میشود، اما در برخی موارد ممکن است در کودکان نیز مورد استفاده قرار بگیرد.
به هر حال، همیشه باید با پزشک خود در مورد هر گونه نگرانی یا علائم جانبی، اعم از روانی یا فیزیکی، که شما در کودکان پس از مصرف آکاربوز مشاهده میکنید، مشورت کنید. به عنوان مثال، در برخی موارد، هیپوگلیسمی (کاهش قند خون) که ممکن است ناشی از مصرف آکاربوز باشد، میتواند عوارض روانی مانند خستگی، عصبی بودن، یا ناراحتی را در کودکان ایجاد کند. اما این نکته مهم است که همه این علائم ناشی از مصرف دارو نیستند و ممکن است دلایل دیگری نیز داشته باشند.
در آخر…
آکاربوز بهبود قابل توجهی در کنترل قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع 2 ایجاد میکند. با مهار فعالیت آنزیمهایی که مسئول تجزیه نشاسته به قند هستند، آکاربوز باعث کاهش سطح قند خون میشود. این اثر مفید میتواند بهبود مداومی را در کنترل دیابت و کاهش عوارض آن به همراه داشته باشد. استفاده از آکاربوز معمولاً به صورت ترکیبی با داروهای دیگر یا به تنهایی صورت میگیرد، و میتواند به مدت طولانی استفاده شود، با این وجود توصیه میشود که همواره تحت نظر و رهنمود پزشک قرار گیرید.
سوالات متداول
آکاربوز چه عوارضی دارد؟
چگونه باید آکاربوز مصرف شود؟
آیا مصرف آکاربوز منجر به افت قند خون (هیپوگلیسمی) میشود؟
آیا باید آکاربوز را همیشه با غذا مصرف کرد؟
اشکال دارویی آکاربوز
این دارو به صورت قرص است:
- قرص آکاربوز 50 میلی گرم
- قرص آکاربوز 100 میلی گرم
اسامی تجاری موجود در ایران
دارو های هم گروه اکاربوز
- میگلیتول
خدمات ما:
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
