درمان اسهال (treatment for diarrhea) بستگی بهشدت بیماری دارد، اسهال خفیف معمولاً با داروهای گیاهی یا قرصهای بدون نسخه درمان میشود، اما اگر علائم شدیدتر باشند یا بهعنوان نتیجهای از عفونت یا انگل رخ دهد، بهخصوص درمورد نوزادان و کودکان که حتماً باید به پزشک مراجعه کنید، همچنین، اگر تب یا خون در مدفوع وجود داشته باشد، از داروهای بدون نسخه استفاده نکرده وبه پزشک مورد نظر مراجعه کنید. در ادامه، به بررسی روشهای درمان اسهال در افراد بزرگسال و کودکان خواهیم پرداخت.
اسهال چیست؟
اسهال یک بیماری شایع است که با مدفوع شُل یا آبکی همراه است و ممکن است با علائمی از قبیل تهوع، استفراغ، درد شکم یا کاهش وزن همراه باشد. خوشبختانه، این بیماری معمولاً در دو تا سه روز یا حداکثر یک هفته بهبود مییابد. حالت اسهال با افزایش حرکات روده و اجابت مزاج بیشتری همراه است. اگرچه اسهال ممکن است از وضعیت سبکی شروع شود، اما در برخی موارد میتواند به وضعیت خطرناکتری مانند سندروم روده تحریکپذیر (IBS) تغییر یابد که یک بیماری التهابی روده است.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
خدمات مرتبط
علائم اسهال
علایم اصلی اسهال عبارتند از:
- مدفوع شل یا آبکی: این شایع ترین علامت اسهال است. مدفوع ممکن است آبکی، رقیق یا شبیه آب باشد.
- دفع مکرر مدفوع: در اسهال، شما بیشتر از حد معمول به دستشویی میروید. ممکن است در عرض چند ساعت چندین بار دفع مدفوع داشته باشید.
- نیاز فوری به اجابت مزاج: ممکن است ناگهان احساس نیاز به دفع مدفوع داشته باشید و نتوانید آن را نگه دارید.
- درد شکم: اسهال می تواند باعث درد شکم، گرفتگی عضلات یا نفخ شود.
- تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ از علائم شایع اسهال هستند، به خصوص اگر اسهال ناشی از عفونت ویروسی باشد.
- تب: تب ممکن است در برخی از انواع اسهال، به خصوص اسهال ناشی از عفونت باکتریایی، رخ دهد.
علائم کم آبی بدن:
در اسهال، به دلیل دفع مکرر مدفوع و استفراغ، مایعات و الکترولیت های بدن از دست می رود. این امر می تواند منجر به کم آبی بدن شود که علائم آن عبارتند از:
- کاهش ادرار: اگر کمتر از حد معمول ادرار می کنید یا ادرار شما تیره رنگ است، ممکن است کم آب شده باشید.
- خشکی دهان: اگر دهان شما خشک و چسبنده است، ممکن است کم آب شده باشید.
- سرگیجه یا ضعف: کم آبی بدن می تواند باعث سرگیجه یا ضعف شما شود.
- فرورفتگی چشم ها: اگر چشمان شما فرو رفته به نظر می رسد، ممکن است کم آب شده باشید.
- گریه بدون اشک: در نوزادان و شیرخواران، کم آبی بدن می تواند باعث گریه بدون اشک شود.
اگر دچار اسهال هستید، به خصوص اگر علائم کم آبی بدن دارید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید. پزشک می تواند علت اسهال شما را تشخیص دهد و درمان مناسب را تجویز کند.
علاوه بر علائم ذکر شده، اسهال ممکن است با علائم دیگری نیز همراه باشد، از جمله:
- خون در مدفوع: وجود خون در مدفوع می تواند نشانه عفونت باکتریایی یا بیماری التهابی روده باشد.
- مدفوع چرب و بدبو: این نوع مدفوع می تواند نشانه سوء جذب چربی باشد.
- کاهش وزن: اسهال مزمن می تواند منجر به کاهش وزن شود.
اگر دچار اسهال هستید و هر یک از این علائم را تجربه می کنید، مهم است که به پزشک مراجعه کنید.
علت اسهال
اسهال به وضعیتی گفته میشود که در آن مدفوع به صورت شل یا آبکی دفع میشود و به طور مکرر در طول روز اتفاق میافتد. این امر میتواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله عفونتهای ویروسی یا باکتریایی، مسمومیت غذایی، داروها، بیماریهای التهابی روده و عدم تحمل غذا باشد.
در بیشتر موارد، اسهال یک بیماری خفیف است که طی چند روز بدون درمان برطرف میشود. با این حال، اسهال میتواند جدی باشد و منجر به کمآبی بدن شود، به خصوص در کودکان و افراد مسن.
علل شایع اسهال عبارتند از:
- عفونتهای ویروسی: این شایعترین علت اسهال است. ویروسهایی که میتوانند باعث اسهال شوند عبارتند از: روتاویروس، نوروویروس و آدنوویروس. این ویروسها اغلب از طریق تماس با فرد آلوده یا از طریق غذا یا آب آلوده افزایش می یابند.
- عفونتهای باکتریایی: باکتریهایی که میتوانند باعث اسهال شوند عبارتند از: سالمونلا، اشریشیا کلی (E. coli) و شیگلا. این باکتریها اغلب از طریق خوردن غذا یا آب آلوده افزایش می یابند.
- مسمومیت غذایی: مسمومیت غذایی زمانی اتفاق میافتد که غذای آلوده به باکتری، ویروس یا انگل مصرف کنید. علائم مسمومیت غذایی علاوه بر اسهال، میتواند شامل تهوع، استفراغ، درد شکم و تب باشد.
- داروها: برخی از داروها، مانند آنتی بیوتیک ها، می توانند باعث اسهال شوند. این به این دلیل است که آنتی بیوتیک ها می توانند باکتری های خوب را در روده شما از بین ببرند، که می تواند منجر به اسهال شود.
- بیماریهای التهابی روده: بیماریهای التهابی روده، مانند بیماری کرون و کولیت اولسراتیو، می توانند باعث اسهال مزمن شوند. این بیماری ها باعث التهاب روده می شوند که می تواند منجر به اسهال، درد شکم، خونریزی مقعدی و کاهش وزن شود.
- عدم تحمل غذا: عدم تحمل غذا زمانی اتفاق میافتد که بدن شما قادر به هضم یا جذب یک غذای خاص نباشد. شایع ترین عدم تحمل غذایی، عدم تحمل لاکتوز است که عدم تحمل قند موجود در شیر است. علائم عدم تحمل غذا می تواند شامل اسهال، نفخ، گاز و درد شکم باشد.
عوامل دیگری نیز می توانند باعث اسهال شوند، از جمله:
- استرس: استرس می تواند باعث اسهال در برخی افراد شود.
- سفر: سفر می تواند شما را در معرض عوامل بیماری زا جدیدی قرار دهد که می تواند باعث اسهال شود.
- جراحی روده: جراحی روده می تواند باعث اسهال شود، به خصوص در کوتاه مدت پس از جراحی.
اگر دچار اسهال هستید، مهم است که مایعات و الکترولیت های از دست رفته را جایگزین کنید. این کار را می توان با نوشیدن مایعات زیاد، مانند آب، آب میوه و سوپ انجام داد. همچنین می توانید از محلول های ORS (محلول های جایگزین مایعات و الکترولیت ها) استفاده کنید.
انواع اسهال چیست؟
اسهال آبکی
اسهال آبکی یعنی که مدفوع فرد به جای سفت بودن، شل است و باعث حرکات مکرر روده میشود. بسته به علت اسهال آبکی، علائم دیگری مانند استفراغ و تب نیز ممکن است رخ دهند. اما چرا آبکی؟ این مشکل میتواند به دلیل ناتوانی در جذب آبی که مینوشید، آب موجود در غذا یا ترشح آب از روده به دنبال عفونت یا مصرف چیزی که آب را از روده میکشد، ایجاد شود.
اسهال آبکی معمولاً به علت عفونت ویروسی یا مسمومیت غذایی نشات میگیرد که میتواند به دلیل مضرات گوشت قرمز یا سفید نیمپز یا غذاهای فاسد ایجاد شود. اگر بیماری باعث کمآبی شود، میتواند یک عارضه جدی باشد بدین صورت مواظب وجود خون در مدفوع باشید و حتماً باید آب و مایعات حاوی الکترولیت بنوشید.
اسهال در بارداری
مشکلات گوارشی میتواند در دوران بارداری شایع باشد و این ممکن است به دلیل تغییر هورمونها، تغییرات رژیم غذایی، مصرف داروهای جدید، مصرف ویتامینهای دوران بارداری و همچنین استرس باشد. بیشتر موارد اسهال در بارداری بدون نیاز به مصرف داروها برطرف میشوند.
اسهال و استفراغ
استفراغ و اسهال ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شود که شامل ویروسها، باکتریها، انگلها، داروهای خاص یا شرایط پزشکی خاص است. همچنین، غذاهایی که هضم آنها سخت است (مانند شیرینیهای زیاد) و گوشت یا ماهی نیم پز (خام یا نیمهپخته) نیز میتوانند باعث استفراغ و اسهال شوند.
اسهال لزج
امکان دارد اسهالی که شبیه مخاط یا حاوی مقدار بیشتری موکوس است نشانهی یک بیماری التهابی زمینهای باشد، مانند عدم تحمل غذایی، عفونت گوارشی، سندرم روده تحریکپذیر (IBS)، بیماری التهابی روده (IBD) یا بیماری بواسیر.
استرس و اسهال ناگهانی
این علامت همراه با سایر مشکلات گوارشی که اغلب با اضطراب همراه است، میتواند به دلیل ارتباط بین روده و مغز شما، که به عنوان محور روده-مغز شناخته میشود، رخ دهد. این محور سیستم عصبی مرکزی را به سیستم عصبی رودهای (ENS) وصل میکند که به عنوان سیستم عصبی روده کار میکند. ENS به تنظیم فرآیندهای دستگاه گوارش کمک میکند اما از طریق ارتباط با مغز بر احساسات و رفتار نیز تأثیر میگذارد.
وقتی اضطراب داریم، پیامرسانهای شیمیایی سیگنالهایی را از مغزتان به رودهتان انتقال میدهند. روده گاهی با علائم فیزیکی از جمله اسهال، حالت تهوع یا یبوست به این سیگنالها پاسخ میدهد. این پیوند به طور دو طرفه عمل میکند. اگر مشکل گوارشی دارید، امکان دارد علائم بیماریهای روانی را هم تجربه کنید. داشتن سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا شرایط مرتبط با زیاد شدن خطر مضطرب بودن و مابقی علائم خلقی مرتبط است.
درمان اسهال
درمان پزشکی اسهال به علت، شدت و علائم آن بستگی دارد. در اینجا برخی از روش های درمانی متداول برای اسهال آورده شده است:
جایگزینی مایعات و الکترولیت ها:
- مهم ترین بخش درمان اسهال، جایگزینی مایعات و الکترولیت هایی است که از طریق مدفوع و استفراغ از دست رفته اند. این امر را می توان با نوشیدن مایعات زیاد، مانند آب، آب میوه و سوپ انجام داد. همچنین می توانید از محلول های ORS (محلول های جایگزین مایعات و الکترولیت ها) استفاده کنید. محلول های ORS به طور خاص برای جایگزینی مایعات و الکترولیت هایی که در اسهال از دست رفته اند، طراحی شده اند.
- در موارد شدید اسهال، ممکن است نیاز به تزریق داخل وریدی مایعات و الکترولیت ها باشد.
داروها:
- در برخی موارد، ممکن است داروهایی برای درمان اسهال تجویز شود. این داروها می توانند به کاهش تعداد دفعات دفع مدفوع و مدت زمان اسهال کمک کنند.
- داروهای ضد اسهال مانند لوپرامید (ایمودیوم) می توانند به کند شدن حرکت روده و کاهش تعداد دفعات دفع مدفوع کمک کنند. این داروها برای اسهال حاد و کوتاه مدت مناسب هستند.
- داروهای ضد اسپاسم مانند دی سیکلومین (بنتل) می توانند به شل شدن عضلات روده و کاهش درد شکم کمک کنند.
- آنتی بیوتیک ها: اگر اسهال شما ناشی از عفونت باکتریایی باشد، ممکن است آنتی بیوتیک تجویز شود.
نکات قابل توجه
با رعایت این نکات و هماهنگی با پزشک متخصص در منزل، میتوانید بهبود سریعتری در وضعیت اسهال خود را تجربه کنید و بهسلامتی کلی خود مراقبت کنید:
- اگر اسهال به مدت بیش از سه روز ادامه داشته و علائم خطرناک ظاهر شود، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
- با مصرف مایعات بیشتر از کمآبی بدن جلوگیری کنید.
- درمان را باتوجهبه علت اسهال انتخاب کنید و اگر نیاز به آنتیبیوتیک باشد، دوره را کامل بپیمایید.
- تغذیه سالم و متنوع نقش مهمی در بهبود اسهال دارد.
برای جلوگیری از کمآبی بدن، مصرف مایعات را افزایش دهید و اطمینان حاصل کنید که بدن شما بهاندازه کافی هیدراته شده است. درمان اسهال بستگی به علت آن دارد؛ اگر عفونت باکتریایی وجود دارد، آنتیبیوتیکها توصیه میشود. همچنین، مصرف مکملهای الکترولیتی میتواند به حفظ تعادل الکترولیتی و جلوگیری از کمآبی کمک کند.
تغییرات در رژیم غذایی نیز میتواند تأثیرگذار باشد. مصرف غذاهای خاص و مراعات نکات تغذیهای میتواند به بهبود اسهال کمک کند. همچنین، در صورت نیاز به آنتیبیوتیک، دوره درمانی را بهدقت پیگیری کرده و مصرف را تا انتها ادامه دهید.
درمان اسهال در منزل
درمان خانگی اسهال:
بیشتر موارد اسهال باگذشت زمان و حتی بهخودیخود درمان میشوند. اگر تغییرات در رژیم غذایی و درمان اسهال در خانه نتیجه ندهند، پزشک ممکن است داروها یا روشهای درمانی را توصیه کند.
درمان خانگی اسهال آبکی:
- مصرف ماست کمچرب: بهعنوان گزینه مؤثر در درمان اسهال آبکی شناخته میشود. البته، مصرف لبنیات دیگر ممکن است وضعیت را تشدید کند.
- مصرف مایعات شفاف: مهمترین نکته در درمان اسهال؛ مثل آب، آبگوشت و آبمیوه طبیعی مصرف شود.
- خودداری از کافئین و الکل: مصرف آنها ممکن است مایعات بیشتری را از بدن حذف کند.
درمان گیاهی:
- زغالاخته: گیاه قابضی که به طور سنتی برای درمان اسهال در تهران مورداستفاده قرار میگیرد.
- عسل: مطالعات نشان میدهد که عسل ممکن است در تسکین شرایط گوارشی و درمان اسهال مؤثر باشد.
- دمنوش: دمنوش بابونه: تسکیندهنده گوارش و درمان اسهال است.
- خاکشیر: قویترین داروی گیاهی برای اسهال و یبوست؛ همچنین ضد عطش شناخته شده است.
- مصرف چای سیاه: چای جوشیده بهعنوان داروی ضداسهال مورد توصیه قرار میگیرد.
- دمکرده ریحان و یونجه: میتوانند در درمان اسهال مؤثر باشند.
قرص اسهال
مصرف آنتیبیوتیک در درمان اسهال:
باکتری یا انگل: آنتیبیوتیکها ممکن است در درمان اسهال ناشی از باکتری یا انگل مؤثر باشند.
ویروسی: برخی از اسهالها ناشی از ویروس هستند؛ در این موارد آنتیبیوتیکها مؤثر نیستند.
دیگر داروها در درمان اسهال:
اسم قرص اسهال بزرگسالان:
- ایمودیوم: برای اسهال حاد و مزمن
- بیسموت ساب سالیسیلات: ضد اسید و مختصر کننده اسهال
- پوسته اسفرزه: برای اسهال خفیف
- سیپروفلوکساسین: برای عفونتهای باکتریایی
- یدوکینول: برای عفونتهای رودهای با منشأ انگلی
- آتاپولگیت، دیفنوکسیلات و لوپرامید: مصرف قرص ضد اسهال به کاهش علائم اسهال کمک میکند.
- توجه: مصرف قرص برای اسهال باید با دستور پزشک و توجه به نکات تجویزی صورت گیرد.
عوارض مصرف طولانیمدت:
- یبوست: در برخی موارد، مصرف طولانیمدت این داروها ممکن است باعث بروز یبوست شود.
رژیم غذایی مناسب برای کنترل اسهال
غذاهایی که باید مصرف شوند و خوراکیهایی که باید اجتناب شود:
برای درمان اسهال، رژیم غذایی ایفای نقش حیاتی دارد. حتی درمان اسهالهای مزمن نیز با تغییرات در رژیم غذایی قابلکنترل است. در دوره اسهال، برخی غذاها میتوانند به بهبود سیستم گوارش کمک کنند که شامل غلات پخته شده، آب سیب، موز، برنج، نان تست و آبگوشتهای رقیق مانند آب مرغ یا آب گوشت گاو (بدون چربی) میشود. همچنین، مصرف چای بدون کافئین نیز توصیه میشود.
درعینحال، از خوراکیهایی که ممکن است تحریککننده برای سیستم گوارش باشند، بهتر است اجتناب کرد. این شامل محصولات لبنی، غذاهای سرخ شده و چرب، غذاهای ادویهدار و غذاهای فراوری شده با مواد افزودنی میشود. همچنین، گوشت خوک و گوساله، ساردین، سبزیجات خام، ریواس، پیاز، ذرت، مرکبات کامل، الکل، قهوه، نوشابه و سایر نوشیدنیهای حاوی کافئین یا گازدار نیز باید از رژیم غذایی خود حذف شوند. در نهایت، شیرینکنندههای مصنوعی مانند سوربیتول نیز بهتر است از میانه برداشته شوند. تغییر در رژیم غذایی میتواند بهبود قابلتوجهی در مدتزمان کوتاهی در درمان اسهال داشته باشد. اگر اسهال بهصورت مزمن باشد، مشاوره پزشکی توصیه میشود.
خوردن چه غذاهایی برای درمان اسهال مفید است؟
فردی که دچار بیماری اسهال است بایستی غذاهایی را مصرف کند که علائم و نشانههای این بیماری را به حداقل برساند. اگر این کار را انجام ندهد، این بیماری گوارشی بدتر خواهد شد. برای درمان اسهال، مصرف مواد غذایی زیر بسیار موثر است:
برنج سفید، سیب یا آب سیب تازه، نان تست، فرنی برنج، بلغور جو دوسر (این خوراکیها در روزهای اول بیماری اسهال بسیار مفید هستند؛ اما توصیه میشود که آنها را در وعدههای کوچک مصرف کنید تا از کار کردن زیاد از حد دستگاه گوارش پیشگیری کنید.)
غذاهای پروبیوتیک مثل ماست، دوغ به تسکین تعادل باکتریهای بد و خوب در روده و هضم بهتر غذا کمک میکنند. منابع غیر لبنی پروبیوتیک مثل شیر سویا، میوهها و سبزیجات تخمیر شده. (به علاوه توصیه میشود که قبل از مصرف پروبیوتیکها حتماً با پزشک خود صحبت کنید.)
نوشیدن آب فراوان برای جلوگیری از کمآبی و دفع سموم از بدن.
مصرف غذاها و مایعات سرشار از سدیم مانند سوپ، آبگوشت، نوشیدنیهای ورزشی و کراکرهای نمکی.
مصرف آب نارگیل و غذاها و مایعات غنی از پتاسیم مانند موز، سیبزمینی آب پز، آبمیوههای رقیق شده.
درمان اسهال شدید در بزرگسالان
در صورت ابتلا به اسهال حاد در بزرگسالان، ابتدا با هیدراتاسیون (تأمین آب به بدن) و سپس با مصرف قرصهای ضداسهال مانند لوپرامید و بیسموت ساب سالیسیلات درمان میشود. توصیه میشود در شرایط همراه با تب و خون در مدفوع، مصرف انواع قرصهای درمان اسهال را متوقف کرد و علتهای مختلف را بررسی کرد. از طرفی، درمان اسهال حاد ممکن است باعث ازدستدادن اشتها به مدت کوتاهی شود، اما با بازگشت اشتها، میتوان به رژیم غذایی عادی بازگشت.
درمان اسهال شدید در کودکان
برای کودکان، مصرف داروهای بدون نسخه ممکن است خطرناک باشد. پیشنهاد میشود پیش از استفاده از داروهای بدون نسخه، با پزشک مشورت شود. درصورتیکه کودک هنوز شیرخور میخورد، ادامه شیر خوردن موجب هیدراتاسیون مناسب آن میشود. بهعلاوه، درمان اسهال کودکان بستگی به علائم، سن و سلامت عمومی دارد و معمولاً شامل جایگزینی مایعات ازدسترفته است. در موارد اسهال شدید، اطمینان از هیدراتاسیون مناسب با انواع محلولهای گلوکز – الکترولیت و ادامه شیردهی به کودکان شیرخوار توصیه میشود.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
جلوگیری از اسهال: نکاتی برای کاهش احتمال ابتلا
اسهال یکی از مشکلات رایجی است که اکثر افراد حداقل یک بار در زندگی با آن روبرو میشوند. خوشبختانه با رعایت برخی نکات ساده میتوان از بروز آن جلوگیری کرد. در ادامه به بررسی راهکارهای موثر برای پیشگیری از اسهال میپردازیم:
بهداشت فردی
- شستشوی مرتب دستها: شستن دستها با آب و صابون به خصوص قبل از غذا خوردن، بعد از دستشویی رفتن و پس از تماس با سطوح آلوده، یکی از مهمترین راههای جلوگیری از انتقال میکروبها به دهان است.
- پرهیز از تماس دست با دهان و چشم: سعی کنید از تماس دستهای آلوده با چشمها و دهان خودداری کنید.
- استفاده از دستمال کاغذی: به جای دستمال پارچهای، از دستمال کاغذی یکبار مصرف استفاده کنید.
- پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه: با استفاده از دستمال کاغذی یا آرنج خود، دهان و بینی خود را هنگام سرفه یا عطسه بپوشانید.
بهداشت مواد غذایی
- پخت کامل غذا: گوشت، مرغ و ماهی را به طور کامل بپزید تا از بین رفتن میکروبها اطمینان حاصل شود.
- شستن میوهها و سبزیجات: قبل از مصرف، میوهها و سبزیجات را به خوبی شستشو دهید.
- نگهداری صحیح مواد غذایی: مواد غذایی را در دمای مناسب نگهداری کرده و از مصرف مواد غذایی فاسد خودداری کنید.
- جداسازی مواد غذایی خام و پخته: از تماس مستقیم مواد غذایی خام با مواد غذایی پخته شده جلوگیری کنید.
- استفاده از ظروف تمیز: از ظروف تمیز و ضدعفونی شده برای تهیه و سرو غذا استفاده کنید.
بهداشتآب آشامیدنی
- مصرف آب سالم: از نوشیدن آب سالم و تصفیه شده اطمینان حاصل کنید. در سفر به مناطق مختلف، از آب بطری یا آب جوشیده استفاده کنید.
- پرهیز از مصرف یخ: در سفر به مناطق مختلف، از مصرف یخ در نوشیدنیها خودداری کنید.
مراقبتهای بهداشتی عمومی
- واکسیناسیون: برخی واکسنها مانند واکسن روتاویروس میتوانند از بروز اسهال در کودکان پیشگیری کنند.
- تقویت سیستم ایمنی بدن: با تغذیه سالم، ورزش منظم و خواب کافی، سیستم ایمنی بدن خود را تقویت کنید.
- رعایت بهداشت محیط: محیط زندگی و کار خود را تمیز و بهداشتی نگه دارید.
گروههای پرخطر
- کودکان: کودکان به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر، بیشتر در معرض ابتلا به اسهال هستند.
- سالمندان: سالمندان نیز به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر و برخی بیماریهای زمینهای، مستعد ابتلا به اسهال هستند.
- افرادی با سیستم ایمنی ضعیف: افرادی که به بیماریهایی مانند ایدز، سرطان یا دیابت مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر هستند.
- مسافران: مسافرانی که به مناطق مختلف سفر میکنند، به دلیل تغییر در رژیم غذایی و آب آشامیدنی، بیشتر در معرض ابتلا به اسهال مسافرتی هستند.
اسهال خونی
نشانهها، علتها و راهکارهای درمانی
اسهال خونی نوعی اسهال است که مدفوع شل آغشتهبهخون دارد. این مشکل میتواند از مسائل خفیف مانند هموروئید یا شقاق مقعدی شروع شده یا به علت مسائل جدیتری مانند پارگی واریس مری یا خونریزی زخم معده ایجاد شود. در کودکان، اغلب به دلیل عفونت باکتریایی و التهاب در قسمت تحتانی دستگاه گوارش رخ میدهد.
درصورتیکه اسهال خونی همراه با علائم جدی همچون سرگیجه یا استفراغ خون باشد، نیاز به اورژانس پزشکی است. علاوه بر این، اسهال خونی در نوزادان میتواند علائم خوشخیم یا خطرناک داشته باشد. ازاینرو، هر گونه مورد اسهال خونی در کودکان نیازمند ارزیابی و مشاوره پزشکی فوری است.
اسهال سیاه
درصورت مشاهده اسهال قیری یا سیاه شدید، ممکن است علت آن تغییراتی در رژیم غذایی یا مصرف داروها باشد که نباید آن را نادیده بگیرید و باید با دکتر اسهال تماس بگیرید. عواملی مانند:
- مصرف قرصهای آهنی برای درمان کمخونی که میتواند مدفوع را سیاه کند.
- مصرف غذاهای تیرهرنگ مانند شکلات، چغندر، آب انگور و شیرینبیان که مدفوع را سیاه میکند.
- استفاده از داروهای ناراحتی معده مثل بیسموت (Bismuth) که ممکن است زبان و مدفوع را سیاه کند.
- زخم یا خونریزی داخلی که میتواند علت مدفوع سیاه یا قیری باشد، به خصوص اگر در قسمت فوقانی دستگاه گوارش (مری و معده) خونریزی رخ دهد، که ممکن است یک نشانه از سرطان مری و معده باشد.
- واریس سیاهرگهای متورم در مری که ممکن است در افراد مبتلا به بیماریهای کبدی دیده شود و مدفوع را سیاه کند.
تشخیص اسهال چگونه انجام می شود؟
اسهال یک علامت آشکار است که وجود آن نشاندهنده وجود مشکل در بدن است، بدون نیاز به آزمایشات پیچیده و معاینات دقیق. وقتی کسی با این علامت روبرو میشود، به دکتر مراجعه کرده و این موضوع به او کمک میکند تا اقدامات لازم برای درمان را انجام دهد. اما در تشخیص دقیق علت اسهال، روشهای مختلفی بکار میرود که شامل موارد زیر میشود:
بررسی وجود خون در مدفوع توسط پزشک مخصص داخلی در منزل.
آزمایشگاه برای شناسایی باکتری، عوامل میکروبی و بیماریزا در مدفوع.
دریافت شرح حال از شما تا مطمئن شوند که مسمومیت باعث این مشکل نشدهباشد.
آیا اسهال خطرنال است؟
اسهال اگرچه یک مشکل شایع است اما میتواند در برخی موارد بسیار جدی باشد. شدت و مدت زمان اسهال، سن فرد و وجود بیماریهای زمینهای، همگی در تعیین میزان خطر آن نقش دارند.
چرا اسهال خطرناک است؟
- کمآبی بدن: بزرگترین خطر اسهال، از دست دادن بیش از حد آب و املاح بدن است. کمآبی بدن میتواند به ویژه برای نوزادان، کودکان، سالمندان و افرادی که بیماریهای زمینهای دارند، خطرناک باشد.
- تغذیه نامناسب: اسهال شدید میتواند مانع از جذب مواد مغذی شود و به سوء تغذیه منجر شود.
- عفونتهای ثانویه: اسهال شدید میتواند به پوست اطراف مقعد آسیب برساند و خطر ابتلا به عفونتهای باکتریایی را افزایش دهد.
- بیماریهای زمینهای: در برخی افراد، اسهال میتواند نشانهای از یک بیماری زمینهای جدی مانند بیماری کرون، کولیت اولسراتیو یا سرطان روده بزرگ باشد.
چه زمانی باید نگران بود؟
- اسهال خونی: وجود خون در مدفوع میتواند نشانهای از بیماری جدی مانند کولیت اولسراتیو یا سرطان روده بزرگ باشد.
- اسهال شدید و طولانی مدت: اگر اسهال بیش از چند روز ادامه داشت و با علائمی مانند تب بالا، درد شدید شکم، کاهش وزن یا علائم کمآبی همراه بود، باید به پزشک مراجعه کرد.
- اسهال همراه با استفراغ: ترکیبی از اسهال و استفراغ میتواند به سرعت منجر به کمآبی بدن شود.
- اسهال در نوزادان و کودکان: اسهال در نوزادان و کودکان کوچک میتواند بسیار خطرناک باشد و به سرعت منجر به کمآبی شود.
- اسهال در افراد مسن: سالمندان به دلیل سیستم ایمنی ضعیفتر، بیشتر در معرض عوارض ناشی از اسهال هستند.
- اسهال در افراد دارای بیماریهای زمینهای: افرادی که بیماریهای زمینهای مانند دیابت، بیماریهای قلبی یا بیماریهای خود ایمنی دارند، در صورت ابتلا به اسهال باید احتیاط بیشتری کنند.
زمان مناسب برای مراجعه به پزشک
زمانی که با علائم غیرعادی یا نگرانکنندهای روبرو میشوید، مراجعه به پزشک ضروری است. این علائم میتواند نشاندهنده یک بیماری زمینهای باشد که نیاز به تشخیص و درمان دارد.
برخی از علائمی که نشاندهنده نیاز به مراجعه به پزشک هستند عبارتند از:
- درد شدید: هر نوع دردی که شدید، مداوم یا غیرعادی باشد، نیاز به بررسی پزشکی دارد.
- تب بالا: تب بالا به خصوص اگر همراه با سایر علائم مانند لرز، سردرد یا گلودرد باشد، میتواند نشانه عفونت باشد.
- تغییرات وزن ناگهانی: کاهش یا افزایش وزن قابل توجه بدون دلیل مشخص، میتواند نشانه یک مشکل سلامتی باشد.
- مشکلات تنفسی: تنگی نفس، سرفههای مداوم، خسخس سینه یا درد قفسه سینه، نیاز به بررسی پزشکی دارد.
- خونریزی غیرعادی: خونریزی از هر نقطه از بدن که غیرعادی باشد، باید توسط پزشک بررسی شود.
- تغییرات پوستی: ظاهر شدن لکههای پوستی، خارش شدید، قرمزی یا تورم پوست، میتواند نشانه یک بیماری پوستی یا آلرژی باشد.
- تغییرات در عادات روده یا مثانه: تغییرات در عادات روده یا مثانه، مانند اسهال مزمن، یبوست، خون در مدفوع یا ادرار، میتواند نشانه یک مشکل جدی باشد.
- تغییرات در بینایی: تاری دید، دوبینی، دیدن لکههای شناور یا از دست دادن بینایی، نیاز به بررسی توسط چشم پزشک دارد.
- سردردهای شدید و مداوم: سردردهایی که شدید هستند و با داروهای معمولی تسکین نمییابند، باید بررسی شوند.
- خستگی مزمن: خستگی مداوم و بدون دلیل مشخص، میتواند نشانه کمخونی، اختلالات تیروئید یا سایر مشکلات سلامتی باشد.
- تغییرات در خلق و خو: تغییرات ناگهانی و شدید در خلق و خو، مانند افسردگی شدید، اضطراب یا بیقراری، نیاز به مشاوره با پزشک یا روانشناس دارد.
علاوه بر این، اگر احساس میکنید که چیزی درست نیست یا نگران سلامتی خود هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید.
خلاصه این مقاله را میتوانید داخل فایل صوتی زیر گوش کنید:
عوارض اسهال
اسهال، اگرچه در بیشتر موارد یک بیماری خفیف و گذرا است، میتواند عوارضی را نیز به همراه داشته باشد. برخی از این عوارض عبارتند از:
کم آبی بدن:
- شایع ترین عارضه اسهال، کم آبی بدن است. این امر به دلیل از دست رفتن مایعات و الکترولیت ها از طریق مدفوع و استفراغ رخ می دهد. کم آبی بدن می تواند منجر به عوارضی مانند سرگیجه، ضعف، گیجی، تشنج و حتی مرگ شود.
سوء تغذیه:
- اسهال می تواند باعث سوء تغذیه شود، به خصوص در کودکان. این امر به دلیل از دست رفتن مواد مغذی از طریق مدفوع و عدم تمایل به خوردن غذا در هنگام بیماری رخ می دهد. سوء تغذیه می تواند منجر به ضعف عضلانی، ریزش مو، تاخیر در رشد و سایر مشکلات سلامتی شود.
افزایش خطر ابتلا به عفونت:
- اسهال می تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کرده و شما را در معرض خطر ابتلا به عفونت های دیگر قرار دهد. این امر به دلیل از دست رفتن مایعات و الکترولیت ها و همچنین آسیب به لایه داخلی روده رخ می دهد.
بیماری های التهابی روده:
- در برخی موارد، اسهال می تواند منجر به بیماری های التهابی روده مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو شود. این بیماری ها باعث التهاب مزمن روده می شوند که می تواند منجر به درد شکم، اسهال، خستگی و سایر مشکلات سلامتی شود.
سایر عوارض:
- اسهال می تواند عوارض دیگری مانند نارسایی کلیه، افت فشار خون و مشکلات قلبی را نیز به همراه داشته باشد.
در آخر…
در صورت مواجه با اسهال شدید، درمان مناسب و هیدراتاسیون اولویت اصلی است. برای جبران مایعات و الکترولیتهای ازدسترفته، مصرف آب، سوپهای غلیظ و آبهای معدنی ضروری است. همچنین، تغذیه مناسب با مصرف مواد غذایی سبک و آسان هضم مانند نان تست، برنج و موز اهمیت دارد. در پایان، توصیه میشود که در صورت اسهال شدید، با متخصص گوارش مشورت کرده و در صورت نیاز به درمان مناسب با پزشک هماهنگ شود. همچنین، در صورت وجود مشکلات مانند خارش و سوزش در مقعد، میتوانید از حمام یا دوش آب گرم استفاده کنید. در صورت لزوم، پزشک ممکن است مصرف پمادهای آنتی هموروئید را توصیه کند.
سوالات متداول
چه غذاهایی به درمان اسهال شدید و خفیف کمک میکنند؟
برای درمان اسهال، بهتر است از غذاهایی مانند برنج، موز، سوپهای گوشت یا مرغ، ماست تخمیری و نان تست استفاده کنید. همچنین اجتناب از مصرف مواد حاوی کافئین و حبوبات میتواند به بهبود وضعیت شما کمک کند و از تشدید اسهال جلوگیری کند.
از کدام غذاها در دوره اسهال باید پرهیز کرد؟
مصرف آدامس بدون قند، گیلاس شیرین، آلو، نوشیدنیها و داروهای حاوی کافئین نظیر قهوه و نسکافه، فروکتوز موجود در آبمیوههای صنعتی، انگور، عسل، خرما و انجیر، همچنین مصرف نوشابه، آلو و محصولات لبنی حاوی لاکتوز همچون شیر، همچنین مصرف غذاهای تند و سرخ شده میتواند به درمان اسهال کمک کند.
اسهال آبکی نشانه چیست؟
وقتی به اسهال آبکی مبتلا میشوید، احتمالاً به یک بیماری عفونی دچار شدهاید و بدن شما به دنبال رهایی از این عامل است. این فرآیند باعث خارج شدن محتویات روده میشود و نتیجتاً ایجاد علامت اسهال آبکی میگردد. اسهال آبکی ممکن است ناشی از عوامل متعددی باشد و برای تشخیص دقیق علت آن، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید: