اهدای خون (blood donation) یکی از اعمال بشردوستانه و مهمی است که میتواند جان افراد زیادی را نجات دهد. این فرآیند نه تنها برای کسانی که به خون نیاز دارند حیاتی است، بلکه برای اهداکننده نیز فواید زیادی دارد. در بسیاری از مواقع، نیاز به خون به دلایل مختلفی همچون جراحیها، بیماریهای مزمن، تصادفات یا درمان سرطانها به شدت احساس میشود. خون دادن از طریق کمک به تأمین ذخایر خون بیمارستانها و مراکز درمانی، نقش حیاتی در نجات جان انسانها ایجا میکند.
اهدای خون چیست؟
اهدای خون فرآیندی است که در آن یک فرد سالم داوطلبانه مقداری از خون خود را برای کمک به بیماران نیازمند اهدا میکند. این خون در مراکز انتقال خون جمعآوری شده و پس از بررسیهای پزشکی و آزمایشهای لازم، برای بیماران مختلف از جمله بیماران مبتلا به کمخونی، مبتلایان به سرطان، افرادی که تحت عمل جراحی قرار میگیرند، بیماران دارای مشکلات انعقادی و مصدومان حوادث استفاده میشود.
اهدای خون علاوه بر نجات جان بیماران، برای اهداکننده نیز فوایدی دارد، مانند تحریک تولید سلولهای خونی جدید، کاهش خطر بیماریهای قلبی و بهبود جریان خون. البته این کار باید با رعایت شرایط پزشکی انجام شود تا سلامت فرد اهداکننده حفظ شده و از بروز مشکلاتی مانند سرگیجه یا ضعف جلوگیری شود.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
خدمات مرتبط

تفاوت فصد خون و اهدای خون
فصد خون یا اهدای خون هر دو شامل خروج مقدار مشخصی از خون از بدن هستند، اما از نظر هدف، روش انجام و فواید آنها تفاوتهایی دارند.
اهدای خون
اهدای خون یک فرآیند پزشکی و داوطلبانه است که در آن فرد سالم مقداری از خون خود را برای کمک به بیماران نیازمند اهدا میکند. این خون پس از بررسیهای لازم در مراکز انتقال خون ذخیره شده و برای بیماران مبتلا به کم خونی، افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفتهاند، بیماران سرطانی و مصدومان سوانح استفاده میشود. مقدار خونی که در هر بار اهدا گرفته میشود معمولاً ۴۵۰ سیسی است و بدن در مدت کوتاهی آن را جایگزین میکند. از جمله فواید اهدای خون میتوان به کاهش سطح آهن اضافی، بهبود گردش خون و کاهش خطر بیماریهای قلبی اشاره کرد. این فرآیند تحت نظارت پزشکان و در شرایط استریل انجام میشود.
فصد خون
فصد خون یک روش سنتی و درمانی است که در طب سنتی برای کاهش غلظت خون و پاکسازی بدن استفاده میشود. در این روش، خون از یکی از رگهای بدن خارج میشود تا مشکلاتی مانند فشار خون بالا، غلظت خون، سردردهای مزمن و برخی بیماریهای دیگر بهبود پیدا کنند. مقدار خون گرفتهشده در فصد معمولاً کمتر از اهدای خون است و این خون قابل استفاده برای بیماران دیگر نیست. فصد باید توسط افراد متخصص انجام شود، زیرا انجام نادرست آن میتواند باعث افت فشار خون شدید یا کمخونی شود.
تفاوت فصد خون با اهدا خون
- هدف: فرق فصد خون با اهدای خون برای کمک به بیماران است، اما فصد خون برای کاهش غلظت خون و درمان برخی بیماریها انجام میشود.
- میزان خون گرفتهشده: در اهدای خون حدود ۴۵۰ سیسی گرفته میشود، اما در فصد مقدار آن کمتر است.
- سرنوشت خون: خون اهدا شده برای بیماران استفاده میشود، اما خون فصد شده دور ریخته میشود.
- روش انجام: اهدای خون در مراکز بهداشتی تحت نظارت پزشکان انجام میشود، اما فصد معمولاً در مراکز طب سنتی یا توسط متخصصین این حوزه صورت میگیرد.
- فواید: اهدای خون علاوه بر کمک به بیماران، باعث تولید سلولهای خونی جدید و کاهش آهن اضافه میشود، اما فصد خون بیشتر برای درمان بیماریهای مرتبط با غلظت خون به کار میرود.
به طور کلی، اهدای خون یک عمل انساندوستانه و پزشکی است، در حالی که فصد خون یک روش درمانی سنتی با اهداف خاص محسوب میشود.
چه کسانی میتوانند خون اهدا کنند؟
برای اهدای خون، فرد باید از سلامت عمومی خوبی برخوردار باشد تا هم بدنش توانایی جایگزینی خون از دست رفته را داشته باشد و هم خون او برای بیماران مفید و ایمن باشد. سازمانهای انتقال خون، شرایط مشخصی را برای اهداکنندگان در نظر گرفتهاند که شامل موارد زیر است:
شرایط لازم برای اهدای خون
سن مناسب
- افراد بین ۱۸ تا ۶۵ سال میتوانند خون اهدا کنند.
- نوجوانان زیر ۱۸ سال فقط با رضایت والدین و بررسی پزشکی خاص امکان اهدای خون دارند.
وزن مناسب
- حداقل وزن لازم برای اهدای خون ۵۰ کیلوگرم است، زیرا افراد با وزن کمتر ممکن است پس از اهدا دچار ضعف شوند.
سلامت عمومی خوب
- فرد نباید دچار بیماریهای مزمن یا عفونی باشد.
- فشار خون باید در محدوده طبیعی باشد (نه خیلی پایین و نه خیلی بالا).
- کمخونی شدید یا بیماریهای خونی مانع از اهدای خون میشود.
فاصله زمانی مناسب بین اهدا ها
- مردان میتوانند هر ۳ ماه یکبار خون اهدا کنند.
- زنان به دلیل نیاز بیشتر بدنشان به آهن، هر ۴ ماه یکبار مجاز به اهدای خون هستند.
عدم مصرف برخی دارو ها
- افرادی که داروهای خاصی مانند رقیقکنندههای خون، آنتیبیوتیکها، داروهای هورمونی و شیمیدرمانی مصرف میکنند، ممکن است به طور موقت یا دائم از اهدای خون منع شوند.
عدم داشتن بیماری های عفونی
- افراد مبتلا به ایدز، هپاتیت B و C، مالاریا، سیفلیس و برخی دیگر از بیماریهای عفونی نمیتوانند خون اهدا کنند.
- افرادی که در یک سال گذشته رفتارهای پرخطر داشتهاند، نیاز به بررسی بیشتری دارند.
انجام ندادن برخی اقدامات پزشکی و بهداشتی در بازه زمانی مشخص
- افرادی که در شش ماه گذشته خالکوبی، حجامت، طب سوزنی یا پیرسینگ انجام دادهاند، باید تا پایان دوره انتظار صبر کنند.
- کسانی که در یک سال گذشته جراحی بزرگ داشتهاند، فعلاً واجد شرایط اهدای خون نیستند.
- افرادی که در ۲۴ ساعت گذشته به دندانپزشکی مراجعه کردهاند، باید تا روز بعد صبر کنند.
زنان باردار و شیرده
- زنان باردار و شیرده مجاز به اهدای خون نیستند، زیرا بدن آنها نیاز بیشتری به ذخایر خونی دارد.
- پس از زایمان، زنان باید حداقل ۶ ماه صبر کنند تا دوباره خون اهدا کنند.
بررسی های قبل از اهدای خون
قبل از اهدای خون، پزشک یا پرستار با انجام یک معاینه کوتاه وضعیت سلامت فرد را بررسی میکند که شامل:
- اندازهگیری فشار خون و نبض
- بررسی سطح هموگلوبین برای اطمینان از عدم کمخونی
- بررسی سوابق پزشکی و سفرهای اخیر برای اطمینان از ایمنی خون
نکاتی برای آمادگی بهتر جهت اهدای خون
- در روز اهدا، وعده غذایی سبک و پرانرژی مصرف کنید.
- از مصرف چای و قهوه قبل از اهدا خودداری کنید، زیرا جذب آهن را کاهش میدهند.
- قبل از اهدا به میزان کافی آب بنوشید تا از کاهش فشار خون جلوگیری شود.
- بعد از اهدای خون، چند دقیقه استراحت کنید و از نوشیدنیهای شیرین یا خوراکیهای سبک استفاده کنید تا بدنتان سریعتر ریکاوری شود.
تأثیر اهدای خون بر کاهش خطر بیماری های قلبی
اهدای خون تأثیرات مثبتی بر سلامت قلب و عروق دارد و میتواند به کاهش خطر بیماریهای قلبی کمک کند. این تأثیرات به دلایل مختلفی از جمله کاهش سطح آهن در خون، بهبود جریان خون و کاهش استرس اکسیداتیو مرتبط هستند.
کاهش سطح آهن و پیشگیری از آسیب های اکسیداتیو
آهن یکی از عناصر ضروری برای بدن است، اما افزایش بیش از حد آن در خون میتواند منجر به استرس اکسیداتیو شود. استرس اکسیداتیو باعث آسیب به رگهای خونی شده و خطر بیماریهای قلبی را افزایش میدهد. اهدای خون به کاهش سطح آهن اضافی در بدن کمک کرده و در نتیجه احتمال آسیب به دیواره رگها را کاهش میدهد.
بهبود جریان خون و کاهش غلظت خون
افزایش غلظت خون و افزایش تعداد گلبولهای قرمز میتواند باعث کند شدن جریان خون و افزایش فشار روی قلب شود. با اهدای خون، ویسکوزیته (چسبندگی) خون کاهش مییابد و این امر باعث میشود که قلب راحتتر خون را پمپاژ کند. کاهش غلظت خون همچنین خطر ایجاد لختههای خونی و انسداد عروق کرونر را کم میکند.
کاهش فشار خون
برخی مطالعات نشان دادهاند که اهدای خون منظم میتواند به کاهش فشار خون در افرادی که دارای فشار خون بالا هستند کمک کند. دلیل این موضوع، کاهش حجم خون و بهبود انعطافپذیری رگها است که باعث میشود فشار وارد بر دیواره عروق کاهش یابد.
کاهش خطر حمله قلبی و سکته مغزی
با کاهش سطح آهن و جلوگیری از آسیب به دیواره عروق، خطر ایجاد تصلب شرایین (آترواسکلروز) کاهش پیدا میکند. همچنین، بهبود جریان خون و کاهش فشار خون باعث میشود که خطر حمله قلبی و سکته مغزی در افرادی که به طور منظم خون اهدا میکنند، کمتر باشد.
افزایش تولید سلول های خونی جدید
پس از اهدای خون، بدن شروع به تولید سلولهای خونی جدید میکند که این فرآیند به جوانسازی سیستم گردش خون و بهبود عملکرد قلب کمک میکند.
نقش اهدای خون در افزایش تولید سلول های خونی جدید
اهدای خون تأثیر مهمی در تحریک فرآیند تولید سلولهای خونی جدید دارد و باعث نوسازی سیستم گردش خون میشود. زمانی که فرد خون اهدا میکند، بدن بهطور طبیعی تلاش میکند تا حجم از دسترفته را جبران کند. این فرآیند بهویژه در مغز استخوان، که مسئول تولید سلولهای خونی جدید است، رخ میدهد.
تحریک مغز استخوان برای تولید سلول های جدید
مغز استخوان محل تولید گلبولهای قرمز، سفید و پلاکتها است. پس از اهدای خون، بدن برای جبران خون ازدسترفته، فعالیت مغز استخوان را افزایش میدهد. این موضوع باعث تولید سریعتر و بیشتر سلولهای جدید شده و خون تازه و سالمی را جایگزین خون قبلی میکند.
افزایش تولید گلبول های قرمز
با کاهش حجم گلبولهای قرمز پس از اهدای خون، کلیهها هورمونی به نام اریتروپویتین (EPO) ترشح میکنند. این هورمون به مغز استخوان پیام میدهد که گلبولهای قرمز بیشتری تولید کند تا اکسیژنرسانی به بافتهای بدن حفظ شود. معمولاً طی چند هفته پس از اهدا، سطح گلبولهای قرمز به حد طبیعی برمیگردد.
بهبود کیفیت خون و افزایش اکسیژنرسانی
سلولهای خونی جدید عملکرد بهتری در حمل اکسیژن دارند. بعد از اهدا، جایگزینی سلولهای قدیمی با سلولهای تازه باعث بهبود اکسیژنرسانی به بافتهای بدن میشود. این امر در افزایش انرژی، کاهش خستگی و بهبود عملکرد عمومی بدن نقش دارد.
تقویت سیستم ایمنی با تولید گلبول های سفید جدید
گلبولهای سفید که در دفاع از بدن در برابر عفونتها نقش دارند، پس از اهدای خون بهسرعت جایگزین میشوند. این فرایند به جوانسازی سیستم ایمنی و افزایش کارایی آن در مقابله با بیماریها کمک میکند.
تسریع فرآیند انعقاد خون با تولید پلاکت های جدید
پلاکتها که وظیفه انعقاد خون و جلوگیری از خونریزی را دارند، بعد از اهدای خون در بدن مجدداً تولید میشوند. این موضوع باعث حفظ تعادل طبیعی در سیستم انعقادی بدن میشود.
تأثیر اهدای خون بر سطح هموگلوبین و ذخایر آهن بدن
اهدای خون تأثیراتی بر سطح هموگلوبین و ذخایر آهن بدن دارد. این تأثیرات معمولاً موقت هستند و بدن بهطور طبیعی تلاش میکند تا سطح این مواد را به حالت نرمال برگرداند.
تأثیر اهدای خون بر سطح هموگلوبین
هموگلوبین پروتئینی است که در گلبولهای قرمز خون وجود دارد و وظیفه حمل اکسیژن به بافتهای بدن را بر عهده دارد. پس از اهدای خون، مقدار هموگلوبین در بدن کاهش مییابد، چرا که خون اهدایی شامل گلبولهای قرمز و هموگلوبین است. اما این کاهش موقتی است و معمولاً طی چند هفته بعد از اهدا، سطح هموگلوبین به حالت طبیعی بازمیگردد.
برای اینکه اهداکننده خون دچار کمخونی نشود، پیش از اهدای خون باید سطح هموگلوبین او بررسی شود. برای مردان حداقل سطح هموگلوبین باید ۱۳.۵ گرم در دسیلیتر و برای زنان حداقل ۱۲.۵ گرم در دسیلیتر باشد.
تأثیر اهدای خون بر ذخایر آهن بدن
اهدای خون نه تنها باعث کاهش هموگلوبین میشود بلکه مقدار قابل توجهی آهن از بدن خارج میشود. آهن موجود در خون برای تولید گلبولهای قرمز جدید ضروری است. پس از اهدا، بدن به تدریج تلاش میکند تا ذخایر آهن خود را بازسازی کند. به همین دلیل، ممکن است افراد اهداکننده نیاز به مصرف مواد غذایی غنی از آهن یا مکملهای آهن داشته باشند تا ذخایر آهن خود را به حالت طبیعی برگردانند.
تأثیرات اهدای خون بر ذخایر آهن
- کاهش ذخایر آهن: خون اهدایی شامل حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلیگرم آهن است، که از ذخایر بدن کاهش مییابد.
- دوره بازیابی: بدن معمولاً برای بازگرداندن ذخایر آهن به حدود ۶ تا ۱۲ ماه زمان نیاز دارد. این بستگی به عوامل مختلفی چون رژیم غذایی، سلامت عمومی و میزان ذخایر آهن اولیه فرد دارد.
- مصرف آهن: افرادی که خون اهدا میکنند باید از غذاهای غنی از آهن (مثل گوشت قرمز، سبزیجات سبز تیره و حبوبات) استفاده کنند تا ذخایر آهن خود را سریعتر بازسازی کنند. در برخی موارد، مصرف مکملهای آهن نیز توصیه میشود.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
فواید اهدای خون
اهدای خون فواید زیادی برای اهداکننده دارد که شامل موارد زیر میشود:
سلامت قلب و عروق
اهدای خون میتواند به کاهش خطر بیماریهای قلبی کمک کند، زیرا سطح آهن بدن را کاهش میدهد و از رسوب آن در رگها جلوگیری میکند.
نوسازی خون
پس از اهدای خون، بدن شروع به تولید سلولهای خونی جدید میکند که به بازسازی خون و بهبود اکسیژنرسانی کمک میکند.
کاهش سطح آهن
اهدای خون میتواند به کنترل سطح آهن بدن کمک کند و از مشکلات ناشی از افزایش آهن مانند آسیب به کبد و قلب جلوگیری کند.
احساس رضایت
اهدای خون یک عمل بشردوستانه است که احساس رضایت و شادی به فرد اهداکننده میدهد، زیرا میداند که خون او میتواند جان کسی را نجات دهد.
تشخیص زودهنگام مشکلات سلامتی
قبل از اهدای خون، فرد تحت آزمایشهای پزشکی قرار میگیرد که ممکن است مشکلات پنهان سلامتی را شناسایی کند.
کمک به نجات جان بیماران
خون اهداشده برای بیمارانی که به آن نیاز دارند، از جمله مبتلایان به بیماریهای قلبی، کمخونی و سرطان، بسیار حیاتی است و میتواند جان آنها را نجات دهد.
اهدای خون نه تنها به نفع افراد نیازمند است، بلکه برای اهداکننده نیز مزایای بسیاری دارد که سلامت جسمی و روانی او را بهبود میبخشد.
مضرات اهدای خون
اهدای خون یک فرآیند ایمن و مفید است، اما مانند هر عمل پزشکی، ممکن است برخی عوارض یا مضرات در پی داشته باشد. این مضرات معمولاً موقتی و جزئی هستند، ولی برای افرادی که شرایط خاص دارند، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. برخی از معایب اهدای خون عبارتند از:
افت فشار خون و ضعف
بعد از اهدای خون، برخی افراد ممکن است دچار افت فشار خون یا احساس ضعف و سرگیجه شوند. این عوارض معمولاً به دلیل کاهش موقت حجم خون و نیاز بدن به تنظیم مجدد آن ایجاد میشود.
خستگی و بیحالی
پس از اهدای خون، ممکن است فرد احساس خستگی و بیحالی کند. این احساس معمولاً پس از چند ساعت بهبود مییابد، اما برای برخی افراد ممکن است چند روز طول بکشد تا انرژی خود را بازیابند.
درد یا کبودی در محل تزریق
در برخی از افراد، پس از اهدای خون ممکن است در محل تزریق سوزن درد یا کبودی بهوجود آید. این معمولاً بیضرر است، اما ممکن است در برخی موارد ناراحتی ایجاد کند.
افت سطح آهن
اهدای خون میتواند به کاهش سطح آهن در بدن منجر شود. اگر فرد به طور منظم خون اهدا کند، ممکن است با کمبود آهن روبرو شود که در صورت عدم جبران، میتواند منجر به کمخونی شود.
واکنش های آلرژیک
اگر فرد به مواد خاصی در فرآیند اهدای خون (مانند مواد ضدعفونیکننده) حساسیت داشته باشد، ممکن است دچار واکنشهای آلرژیک خفیف یا متوسط شود.
عوارض نادر
در موارد نادر، ممکن است برخی افراد پس از اهدای خون دچار بیهوشی موقت یا حالت غش شوند. این وضعیتها به دلیل استرس یا واکنش بدن به فرآیند اهدای خون است و معمولاً کوتاهمدت هستند.
مشکلات در اهدای خون برای افرادی با شرایط خاص
افرادی که دارای بیماریهای قلبی، فشار خون بالا یا مشکلات انعقادی هستند، باید قبل از اهدای خون با پزشک مشورت کنند، زیرا این شرایط میتواند خطرات بیشتری به دنبال داشته باشد.
اهدای خون بهطور کلی عملی ایمن است و عوارض آن موقتی و جزئی هستند. با این حال، افرادی که خون اهدا میکنند باید از سلامت جسمی خود مطمئن باشند و در صورت بروز هرگونه مشکل یا عوارض، به پزشک مراجعه کنند.
جمع بندی
در نهایت، اهدای خون یک عمل نیکوکارانه است که نه تنها به نفع افرادی است که به خون نیاز دارند، بلکه برای اهداکننده نیز مزایای جسمی و روانی زیادی دارد. با کاهش خطر بیماریهای قلبی، کمک به نوسازی خون و ارتقای احساس رضایت، این اقدام بهعنوان یک عمل مثبت در جامعه شناخته میشود. بنابراین، با اهدای خون، همگان میتوانند در نجات جان انسانها و بهبود سلامت جامعه نقش مؤثری ایجا کنند.
سوالات متداول
فصد خون بهتر است یا اهدای خون؟
فرق فصد خون با خون دادن هر دو فرآیندهایی هستند که خون از بدن خارج میشود، اما تفاوت فصد با خون دادن متفاوت است. فصد خون بیشتر برای درمان بیماریها و اختلالات خاصی مانند افزایش گلبولهای قرمز یا بیماریهایی مثل هموکروماتوز (افزایش آهن) استفاده میشود. در این روش، مقدار مشخصی از خون بهطور درمانی خارج میشود و تحت نظر پزشک قرار دارد. در حالی که اهدای خون معمولاً به منظور ذخیره و انتقال خون برای بیمارانی که به آن نیاز دارند انجام میشود و هدف آن نجات جان دیگران است.
چرا اهدای خون اهمیت دارد؟
اهدای خون به بیماران نیازمند به خون، از جمله کسانی که تحت جراحی، تصادف یا بیماریهای خاص هستند، کمک میکند. همچنین، در مواقع اضطراری مانند بلایای طبیعی و جنگها، ذخایر خون میتواند به نجات جانها کمک کند. اهدای خون موجب نجات زندگی هزاران نفر در هر سال میشود و این عمل نشاندهنده نوعدوستی و انساندوستی است.
آیا خون اهداشده برای همه بیماران مناسب است؟
خیر، خون اهداشده پس از دریافت در آزمایشگاهها بررسی و از نظر بیماریهای منتقلشونده (مانند HIV، هپاتیت B و C) آزمایش میشود. همچنین، خون به گروههای خونی مختلف تقسیمبندی میشود تا اطمینان حاصل شود که خون به بیمارانی که به گروه خونی خاصی نیاز دارند، اهدا شود.
فواید و مضرات اهدای خون چیست؟
مزایا و معایب اهدای خون میتواند زیاد باشد. اول از همه، این عمل میتواند جان بسیاری از بیماران را نجات دهد، به خصوص کسانی که در اثر تصادفات، جراحیهای بزرگ، بیماریهای خونی یا سرطان نیاز به خون دارند. علاوه بر این، اهدای خون به کاهش سطح آهن بدن کمک میکند. تحقیقات نشان دادهاند که کاهش آهن ممکن است خطر ابتلا به بیماریهای قلبی را کاهش دهد. همچنین، پس از اهدای خون، بدن شروع به تولید سلولهای خونی جدید میکند که این باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود وضعیت سلامت میشود. برخی از مطالعات حتی نشان دادهاند که اهدای خون میتواند به کاهش خطر ابتلا به بعضی از انواع سرطانها کمک کند.
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
