سرماخوردگی | علت‌ها، علائم، پیشگیری، تشخیص و درمان در منزل

سرماخوردگی، یک عفونت یا بیماری ویروسی است که بیش از ۲۰۰ ویروس مختلف می‌توانند آن را ایجاد کنند. راینوویروس‌ها، کروناویروس‌ها، ویروس‌های پاراآنفلوانزا، انتروویروس‌ها و آدنوویروس‌ها به عنوان شایع‌ترین عوامل سرماخوردگی شناخته می‌شوند. این ویروس‌ها اشتراکات زیادی دارند، اما هرکدام سبک خاص خود را در ایجاد بیماری ارائه می‌دهند. برای مثال، راینوویروس‌ها که شایع‌ترین عامل سرماخوردگی هستند، بیشترین فعالیت را در اوایل فصل‌های پاییز، بهار و تابستان دارند و معمولاً شدت بیماری با آن‌ها کمتر است. همچنین، ویروس‌های کرونا بیشتر در فصل‌های زمستان و اوایل بهار شیوع دارند و عامل یک پنجم سرماخوردگی‌ها هستند. RSV و پارا آنفلوانزا نیز در حدود ۲۰ درصد از موارد سرماخوردگی را ایجاد می‌کنند و گاهاً به عفونت‌های جدی در کودکان کوچک منجر می‌شوند.

علائم سرماخوردگی در بزرگسالان ممکن است با تنوعی از نشانه‌ها ظاهر شود. با درک تفاوت‌های بین سرماخوردگی، آنفولانزا و کرونا، شناخت فرق‌ها و نحوه تشخیص بیماری می‌تواند کمک کننده باشد. این علائم متنوع شامل:

• فشار در مناطق سینوسی
• آبریزش یا گرفتگی و احتقان بینی
• پرشدن بینی
• از دست‌رفتن حس چشم و بو
• عطسه به دلیل تحریک مخاط بینی
• ترشحات آبکی از بینی
• ورود مواد به گلو
• کاهش حس شنوایی
• احساس پر بودن یا گرفتگی گوش‌ها
• ازدست‌رفتن تعادل
• درد سرماخوردگی
• تورم و قرمزی گوش خارجی
• عفونت در گوش میانی
• سرگیجه یا زنگ زدن در گوش
• حس وز وز در گوش‌ها
• ورم ملتحمه چشم
• قرمز شدن سفیدی چشم‌ها
• حساسیت به نور
• تورم پلک‌ها
• خروج ترشحات از چشم‌ها
• خارش چشم‌ها
• التهاب قرنیه
• سنگینی سر
• سردرد
• تورم غدد لنفاوی
• لرز
• درد در بدن
• تب درجه پایین
• ناراحتی قفسه سینه
• مشکل در تنفس عمیق

سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های کودکان است و با علائم مختلفی همراه است. در ادامه به برخی از این علائم به طور مفصل‌تر می‌پردازیم:

علائم اولیه

• خارش و سوزش گلو: اغلب اولین علامتی است که ظاهر می‌شود و کودک احساس می‌کند چیزی در گلویش گیر کرده است.
• عطسه‌های مکرر: بدن کودک با عطسه کردن سعی می‌کند ویروس را از بدن خارج کند.
• آبریزش بینی: ابتدا ترشحات بینی شفاف و آبکی هستند و سپس غلیظ‌تر می‌شوند و ممکن است به رنگ زرد یا سبز تغییر رنگ دهند.
• گرفتگی بینی: این عارضه باعث می‌شود کودک مشکل در تنفس از راه بینی داشته باشد و ممکن است شب‌ها خوابش را مختل کند.

علائم بعدی

• سرفه: سرفه‌ها ممکن است خشک و آزاردهنده باشند یا همراه با خلط باشند.
• تب خفیف: افزایش دمای بدن یکی دیگر از علائم شایع سرماخوردگی است.
• کاهش اشتها: کودک به دلیل احساس ناخوشی و درد گلو، تمایلی به غذا خوردن ندارد.
• تحریک‌پذیری و بی‌حالی: کودک ممکن است بیقرار، گریان و خسته باشد.
• تورم غدد لنفاوی گردن: گاهی اوقات غدد لنفاوی گردن کودک متورم می‌شود.
• مشکل در خواب: گرفتگی بینی، سرفه و گلودرد ممکن است خواب کودک را مختل کند.

علایم کمتر شایع

• درد گوش: به دلیل التهاب در لوله‌های استاش که بینی را به گوش‌ها متصل می‌کند.
• اسهال: در برخی موارد، به خصوص در کودکان خردسال، ممکن است اسهال نیز رخ دهد.
• کهیر و بثورات پوستی: در برخی کودکان، ممکن است واکنش‌های آلرژیک مانند کهیر و بثورات پوستی مشاهده شود.

سرماخوردگی عمدتاً به دلیل عفونت ویروسی دستگاه تنفسی فوقانی رخ می‌دهد. اما چرا برخی افراد بیشتر از دیگران سرما می‌خورند؟ بیایید به برخی دلایل دیگر و عمیق‌تر بپردازیم:

عوامل فردی

سیستم ایمنی ضعیف:

• سن: نوزادان و سالمندان به دلیل سیستم ایمنی ناکامل‌تر، مستعدترند.
• بیماری‌های مزمن: بیماری‌هایی مانند دیابت، آسم و ایدز باعث تضعیف سیستم ایمنی می‌شوند.
• داروها: برخی داروها مانند کورتیکوستروئیدها و شیمی‌درمانی، سیستم ایمنی را سرکوب می‌کنند.
• استرس مزمن: استرس طولانی‌مدت می‌تواند بر سیستم ایمنی بدن تأثیر منفی بگذارد.

عادات بهداشتی ضعیف:

• شستن ناکافی دست‌ها: دست‌ها یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال ویروس‌ها هستند.
• لمس صورت: لمس چشم‌ها، بینی و دهان با دست‌های آلوده می‌تواند ویروس را به بدن منتقل کند.

محیط زندگی:

• محیط‌های بسته و شلوغ: در این محیط‌ها، ویروس‌ها راحت‌تر پخش می‌شوند.
• آلودگی هوا: آلودگی هوا می‌تواند سیستم تنفسی را تحریک کرده و مقاومت بدن را کاهش دهد.

عواملی محیطی

• فصل‌ها: ویروس‌های سرماخوردگی در فصل‌های سرد سال بیشتر شیوع دارند، زیرا مردم بیشتر در محیط‌های بسته هستند و تماس‌های نزدیک‌تری دارند.
• میکروب‌های محیط: سطوحی مانند دستگیره در، تلفن و اسباب‌بازی می‌توانند آلوده به ویروس باشند و باعث انتقال بیماری شوند.
• تغییرات آب و هوایی ناگهانی: تغییرات ناگهانی دما می‌تواند سیستم ایمنی را ضعیف کند.

به‌ طور کلی، درمان ویروس سرماخوردگی ساده نادرستی نیاز به مراجعه به مطب پزشک دارد. معمولاً پزشک با توجه به علائم شما تشخیص می‌دهد که آیا به این بیماری مبتلا شده‌اید یا خیر. معاینه فیزیکی می‌تواند برای تشخیص سرماخوردگی کافی باشد و در طول آن، پزشک علائمی همچون ورم در سوراخ‌های بینی، گرفتگی بینی، قرمز و تحریک شدن گلو و ورم غدد لنفاوی در گردن را بررسی می‌کند.

در صورت تشدید علائم یا طول کشیدن بیش از ۱۰ روز، حتماً به پزشک مراجعه کنید، زیرا ممکن است مشکل متفاوتی داشته باشید که نیاز به تشخیص سریع دارد. در‌صورت مشکوک بودن به عفونت باکتریایی، پزشک ممکن است عکس‌برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه یا آزمایش‌های دیگر را تجویز کند.

در صورت سرماخوردگی، معمولاً انتظار دارید که ویروس سرماخوردگی در طول ۷ تا ۱۰ روز از بدن شما خارج شود. با این حال، در افرادی که سیگار می‌کشند، علائم ممکن است برای مدت بیشتری ادامه داشته باشند.

سرماخوردگی یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ویروسی است که می‌تواند زندگی روزمره را مختل کند. با این حال، با رعایت برخی نکات ساده و موثر می‌توان احتمال ابتلا به آن را به طور قابل توجهی کاهش داد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری از سرماخوردگی می‌پردازیم:

تقویت سیستم ایمنی بدن

• تغذیه سالم: مصرف انواع میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، لبنیات و پروتئین به تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کند.
• ورزش منظم: فعالیت بدنی منظم باعث تقویت سیستم ایمنی و بهبود گردش خون می‌شود.
• خواب کافی: خواب کافی برای ترمیم سلول‌ها و تقویت سیستم ایمنی ضروری است.
• کاهش استرس: استرس مزمن می‌تواند سیستم ایمنی را تضعیف کند. روش‌هایی مانند مدیتیشن، یوگا و گذراندن وقت در طبیعت برای کاهش استرس مفید هستند.

بهداشت فردی

• شستن مرتب دست‌ها: شستن دست‌ها با آب و صابون به مدت حداقل ۲۰ ثانیه، به خصوص قبل از غذا خوردن، بعد از استفاده از توالت و بعد از تماس با سطوح آلوده، یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از سرماخوردگی است.
• پوشاندن دهان و بینی هنگام سرفه یا عطسه: با استفاده از دستمال کاغذی یا آرنج داخلی برای جلوگیری از انتشار ویروس به اطراف.
• اجتناب از تماس نزدیک با افراد بیمار: تا حد امکان از تماس نزدیک با افراد مبتلا به سرماخوردگی خودداری کنید.
• تمیز کردن سطوح: به طور مرتب سطوحی که به طور مشترک استفاده می‌شوند مانند دستگیره در، تلفن و اسباب‌بازی‌ها را تمیز کنید.

مراقبت‌های محیطی

• مرطوب نگه داشتن هوا: استفاده از دستگاه بخور یا قرار دادن یک ظرف آب گرم در اتاق می‌تواند به مرطوب نگه داشتن هوا و کاهش خشکی بینی کمک کند.
• تهویه مناسب: باز کردن پنجره‌ها برای تهویه هوا و کاهش غلظت ویروس در محیط بسته مفید است.
• واکسیناسیون آنفلوآنزا: واکسن آنفلوآنزا هر ساله توصیه می‌شود، زیرا می‌تواند از ابتلا به آنفلوآنزا و عوارض آن جلوگیری کند.

باورهای غلط درباره سرماخوردگی

• سرما باعث سرماخوردگی می‌شود: این باور غلط است. سرماخوردگی توسط ویروس‌ها ایجاد می‌شود و سرما تنها می‌تواند سیستم ایمنی بدن را ضعیف کند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها سرماخوردگی را درمان می‌کنند: آنتی‌بیوتیک‌ها برای درمان عفونت‌های باکتریایی موثر هستند، اما بر ویروس‌های عامل سرماخوردگی تاثیری ندارند.
• پوشیدن لباس گرم از سرماخوردگی جلوگیری می‌کند: لباس گرم از شما در برابر سرما محافظت می‌کند، اما از ابتلا به سرماخوردگی پیشگیری نمی‌کند.

برای درمان ویروس سرماخوردگی در خانه، از این راه‌حل‌ها می‌توانید بهره ببرید:

مصرف مایعات:

• مصرف آب، آبمیوه یا آب‌لیموی گرم با عسل برای تسکین احتقان و جلوگیری از کم‌آبی بدن.
• اجتناب از قهوه و نوشیدنی‌های کافئین‌دار برای جلوگیری از تشدید کم‌آبی.

استراحت کافی:

• استراحت کافی برای بهبود انرژی بدن و دفع ویروس.

مصرف عسل:

• مصرف عسل با چای برای کاهش سرفه در بزرگسالان و کودکان بالای یک سال.
• عسل دارای خواص آنتی‌باکتریال و ضدمیکروبی برای تسکین سرفه.

استفاده از دستگاه بخور سرد:

• دستگاه بخور سرد یا دستگاه رطوبت ساز برای افزایش رطوبت هوا و تسکین احتقان.

مصرف اکیناسه:

• استفاده از اکیناسه برای کاهش مدت زمان بیماری.
• تحقیقات نشان داده است که مصرف اکیناسه می‌تواند خطر ابتلا به بیماری را به نسبت بیش از ۵۰ درصد کاهش دهد.

مصرف سبزیجات، گیاهان و ادویه‌جات:

بزرگسالان معمولاً برای سرماخوردگی احتیاجی به مراقبت پزشکی ندارند. اما اگر شما یکی از موارد زیر را تجربه می‌کنید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

• علائمی که بهبود نمی‌یابند یا بدتر می‌شوند.
• تب بیش از 101.3 درجه فارنهایت (38.5 درجه سانتیگراد) که بیش از سه روز ادامه دارد.
• بازگشت تب پس از دوره بی‌حمایل.
• تنگی نفس.
• خس خس سینه.
• گلودرد شدید یا سردرد.

برای کودکان، اکثراً موارد سرماخوردگی نیاز به مراجعه به پزشک ندارند. اما اگر فرزند شما یکی از موارد زیر را تجربه می‌کند، باید بلافاصله به پزشک مراجعه کنید:

• تب 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) در نوزادان تا 12 هفته.
• افزایش تب یا تب بیش از دو روز در کودک در هر سنی.
• علائم شدیدتر مانند سردرد، گلودرد یا سرفه.
• مشکل در تنفس یا خس خس سینه.
• گوش درد.
• گیجی یا خواب آلودگی که معمولی نیست.

استفاده از مشاوره متخصصین اطفال در آرین طب نیز می‌تواند به شما کمک کند.