دلیریوم، (Delirium) یک وضعیت پیچیده در عملکرد ذهنی است که معمولاً ناگهانی و بیشتر در افراد مسن رخ می‌دهد. این وضعیت باعث تغییرات متنوعی در شناخت، هوشیاری، و حالت ذهنی فرد می‌شود و می‌تواند از خفیف تا شدید، با تأثیرات مختلف، ظاهر شود.
تشخیص دلیریوم نیازمند شناخت دقیق و شناخت علائم آن و ارزیابی کامل از سوی پزشکان است. این وضعیت می‌تواند با علائمی شبیه به بسیاری از بیماری‌های دیگر همراه باشد و در نتیجه، تشخیص دقیق و معتبر نیازمند آزمایشات و معاینات مختلف است.
دلیریوم چیست؟
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائه‌دهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
علت دلیریوم
دلیریوم یک وضعیت شایع است که می تواند افراد در هر سنی را تحت تاثیر قرار دهد، اما بیشتر در افراد مسن شایع است. این یک تغییر ناگهانی در عملکرد ذهنی است که باعث گیجی، مشکل در تمرکز، توهم و تغییرات خلقی می شود.
دلایل زیادی برای دلیریوم وجود دارد، از جمله:
- عفونت ها، مانند عفونت ادراری یا ذات الریه
- مشکلات کم آبی بدن
- داروها، مانند داروهای ضد درد، داروهای خواب و داروهای ضد افسردگی
- قند خون پایین
- کمبود اکسیژن
علل روانشناختی:
اینها عللی هستند که بر عملکرد ذهنی مغز تأثیر می گذارند. برخی از شایع ترین علل روانشناختی دلیریوم عبارتند از:
- استرس
- اضطراب
- محرومیت از خواب
- درد
- تحریک حسی، مانند سر و صدای زیاد یا نور روشن
در برخی موارد، دلیریوم ناشی از ترکیبی از عوامل پزشکی و روانشناختی است.
مهم است که به یاد داشته باشید که دلیریوم یک وضعیت پزشکی جدی است که نیاز به درمان دارد. اگر فکر می کنید ممکن است دچار دلیریوم شده باشید، مهم است که در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. درمان علت زمینه ای این عارضه معمولاً علائم را برطرف می کند.
عوامل خطر خاص
- سابقه دلیریوم قبلی: افرادی که در گذشته دچار دلیریوم شده اند، بیشتر در معرض ابتلا به آن در آینده هستند.
- سوء تغذیه: کمبود ویتامین ها و مواد معدنی، به ویژه ویتامین B12، تیامین و فولات، می تواند خطر ابتلا به دلیریوم را افزایش دهد.
- ضعف جسمانی: افراد ضعیف یا ناتوان بیشتر در معرض ابتلا به دلیریوم هستند.
- اختلالات شناختی: افراد مبتلا به زوال عقل یا سایر اختلالات شناختی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دلیریوم هستند.
- محیط های ناآشنا: افراد مسن یا افراد مبتلا به زوال عقل که در محیط های ناآشنا مانند بیمارستان یا خانه سالمندان قرار می گیرند، بیشتر در معرض ابتلا به دلیریوم هستند.
چه افرادی در معرض دلیریوم قرار دارند؟
افراد زیادی در معرض خطر ابتلا به دلیریوم هستند، به خصوص:
سن:
- سالمندان، خطر ابتلا به این عارضه با افزایش سن به طور قابل توجهی افزایش می یابد. این به این دلیل است که مغز با افزایش سن بیشتر در معرض آسیب قرار می گیرد و عملکرد آن به طور طبیعی کاهش می یابد.
بیماری های مزمن:
- افراد مبتلا به بیماری های مزمن، مانند بیماری قلبی، بیماری ریوی، بیماری کلیوی، بیماری کبدی، دیابت، پارکینسون و آلزایمر، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به دلیریوم هستند.
مصرف دارو:
- مصرف چندین دارو، به خصوص داروهایی که بر سیستم عصبی مرکزی اثر می گذارند، مانند داروهای ضد درد، داروهای خواب، داروهای ضد اضطراب، داروهای ضد افسردگی و آنتی هیستامین ها، می تواند خطر ابتلا به این عارضه را افزایش دهد.
سوء مصرف مواد:
- افراد دارای سابقه سوء مصرف الکل یا مواد مخدر، به ویژه در زمان ترک، بیشتر در معرض ابتلا به دلیریوم هستند.
علائم دلیریوم
دلیریوم یک تغییر ناگهانی در عملکرد ذهنی است که می تواند باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم شود. شایع ترین علائم عبارتند از:
تغییرات در هوشیاری:
- گیجی
- حواس پرتی
- مشکل در تمرکز
- خواب آلودگی
- غرق شدن در خواب
- هذیان گویی
- عدم آگاهی از زمان و مکان
اختلالات شناختی:
- مشکل در حافظه
- مشکل در تفکر
- مشکل در تصمیم گیری
- مشکل در قضاوت
- مشکل در حل مسئله
تغییرات خلقی:
- اضطراب
- تحریک پذیری
- عصبانیت
- افسردگی
- گوشه گیری
- بی تفاوتی
تغییرات ادراکی:
- توهم (دیدن، شنیدن یا احساس چیزهایی که در واقع وجود ندارند)
- هذیان (باور به چیزهایی که درست نیستند)
علائم فیزیکی:
- لرزش
- تعریق
- بی قراری
- مشکل در راه رفتن
- افت فشار خون
- ضربان قلب سریع
- تب
شدت علایم دلیریوم می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد.
در موارد خفیف، فرد ممکن است فقط کمی گیج یا حواس پرت به نظر برسد.
در موارد شدید، فرد ممکن است از محیط اطراف خود بی خبر باشد، توهمات واضحی داشته باشد و قادر به صحبت یا حرکت نباشد.
تشخیصی دلیریوم
هیچ تست واحدی برای تشخیص دلیریوم وجود ندارد. پزشکان برای تشخیص این بیماری از ترکیبی از عوامل، از جمله سابقه پزشکی بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایشات، استفاده می‌کنند.
سابقه پزشکی
پزشک در مورد سابقه پزشکی بیمار، از جمله موارد زیر سؤال خواهد کرد:
- داروهایی که بیمار مصرف می‌کند
- بیماری‌های مزمن بیمار
- سابقه جراحی یا بستری شدن در بیمارستان
- سابقه سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- سابقه دلیریوم قبلی
معاینه فیزیکی
پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد تا به دنبال علائم دلیریوم، مانند موارد زیر باشد:
- تغییرات در هوشیاری
- گیجی
- مشکل در تمرکز
- توهم
- تغییرات خلقی
- اختلال در حافظه
آزمایشات
پزشک ممکن است آزمایشاتی را برای تعیین علت دلیریوم، مانند موارد زیر تجویز کند:
- آزمایش خون برای بررسی عفونت، کم‌آبی بدن، عدم تعادل الکترولیت‌ها و سایر مشکلات پزشکی
- آزمایش ادرار برای بررسی عفونت
- سی‌تی‌اسکن سر برای بررسی جراحت یا خونریزی در مغز
- الکتروانسفالوگرام (EEG) برای بررسی فعالیت الکتریکی مغز
معیارهای تشخیصی
انجمن روانپزشکی آمریکا (APA) معیارهای تشخیصی زیر را برای دلیریوم ارائه می‌دهد:
- اختلال در سطح هوشیاری، که می‌تواند از خفیف (مانند گیجی یا حواس‌پرتی) تا شدید (مانند غرق شدن در خواب) متغیر باشد.
- اختلال در شناخت، مانند مشکل در تمرکز، حافظه یا تفکر
- تغییر در ادراک، مانند توهم یا هذیان
- شروع حاد، به این معنی که علائم به سرعت در عرض چند ساعت یا چند روز ایجاد می‌شوند.
- شواهدی مبنی بر اینکه این علائم ناشی از یک بیماری پزشکی دیگر نیستند
اگر پزشک بر اساس سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و آزمایشات، این عارضه را تشخیص دهد، علت زمینه‌ای را درمان می‌کند و داروهایی برای تسکین علائم تجویز می‌کند.
انواع دلیریوم
دو نوع اصلی دلیریوم وجود دارد:
- دلیریوم هایپراکتیو: شایع ترین نوع این عارضه است. افراد مبتلا به دلیریوم هایپراکتیو ممکن است دچار بیقراری، گیجی، توهم و هذیان شوند. آن‌ها همچنین ممکن است پرخاشگر یا خشونت آمیز باشند.
- دلیریوم هیپوآکتیو: نوع کمتر شایع دلیریوم است. افراد مبتلا به دلیریوم هیپوآکتیو ممکن است خواب آلوده، بی حال و گوشه گیر باشند. آن‌ها همچنین ممکن است به محیط اطراف خود پاسخ ندهند یا در صحبت کردن مشکل داشته باشند.
انواع دیگری از دلیریوم نیز وجود دارد، از جمله:
- دلیریوم مخلوط: این نوع این عارضه شامل علائم هم دلیریوم هایپراکتیو و هم دلیریوم هیپوآکتیو است.
- دلیریوم زیر حاد: این نوع دلیریوم بیش از چند روز طول می کشد.
- دلیریوم مزمن: این نوع دلیریوم هفته ها یا ماه ها طول می کشد.
علت دلیریوم می تواند نوع آن را تعیین کند. به عنوان مثال، دلیریوم هایپراکتیو اغلب ناشی از عفونت، کم آبی بدن یا ترک الکل است. دلیریوم هیپوآکتیو اغلب ناشی از داروها، سکته مغزی یا کمبود اکسیژن است.
درمان دلیریوم
هدف اصلی، حذف عامل به وجود آورنده این اختلال است.
دو سمپتوم عمده دلیریوم که ممکن است به دارو نیاز داشته باشد:
- سایکوز (از دست رفتن توانایی تشخیص واقعیت از خیال) درمان با آنتی سایکوتیک (برای مثال هالوپریدول و دروپردیول و تری فلوپرازین و کوتیاپین و ریسپریدون و الانزاپین)
- بی خوابی و اختلال در خواب و بیداری درمان با بنزودیازپین های با نیمه عمر کوتاه یا متوسط مانند لورازپام
البته تنها کسی که صلاحیت بالینی تجویز دارو برای افراد مختلف را دارد پزشک است و نباید مصرف دارو ها به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک معالج صورت بگیرد.
ECT (شوک درمانی) می تواند مفید باشد اما استفاده روتین توصیه نمی شود چون عوارض آن زیاد است.
ارائه حمایت فیزیکی، حسی و محیطی: بیماران در موقعیت هایی قرار نگیرند که ممکن است به سوانح منجر شود، نباید بیش از حد از محرک های حسی محروم شوند و نباید بیش از حد تحریک شوند؛ استفاده از عکس ها و وسایل و لوازم آشنا ، ساعت دیواری و تقویم در اتاق و آگاه سازی بیماران از شخص، زمان و مکان مهم است.
درمان دلیریوم در منزل
برخی از اقدامات کلی وجود دارد که می‌توانید برای کمک به فرد و درمان خانگی دلیریوم انجام دهید:
محیط را آرام و کم‌تحریک نگه دارید:
- نور و صدا را کم کنید.
- اشیاء آشنا را در اطراف قرار دهید، مانند عکس‌های خانوادگی یا اسباب‌بازی‌های مورد علاقه.
- با لحنی آرام و ملایم صحبت کنید.
- از حرکات ناگهانی یا صداهای بلند خودداری کنید.
به فرد کمک کنید تا هیدراته بماند:
- مایعات فراوان به او بدهید، مانند آب، آبمیوه یا سوپ.
- از مصرف نوشابه‌های کافئین‌دار یا الکلی خودداری کنید.
کمک کنید تا به اندازه کافی بخوابد:
- یک برنامه خواب منظم ایجاد کنید.
- یک محیط آرام برای خواب فراهم کنید.
- از چرت زدن در طول روز خودداری کنید.
به فرد کمک کنید تا احساس امنیت کند:
- در صورت نیاز در کنار او بمانید.
- با او صحبت کنید و به او اطمینان خاطر بدهید.
- از انجام کارهایی که ممکن است باعث اضطراب یا آشفتگی او شود خودداری کنید.
مهم:
اگر فرد دچار هر یک از علائم زیر شد، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تب بالا
- تشنج
- مشکل در تنفس
- افزایش ناگهانی گیجی
- رفتار پرخاشگرانه
دلیریوم یک وضعیت جدی پزشکی است که می‌تواند منجر به عوارض جدی، از جمله مرگ شود.
آیا دلیریوم همان زوال عقل است؟
پیشگیری از دلیریوم
هیچ راه مطمئنی برای پیشگیری از دلیریوم وجود ندارد، اما کارهایی وجود دارد که می توانید برای کاهش خطر ابتلا به آن انجام دهید، به خصوص اگر در معرض خطر بیشتری هستید:
مدیریت شرایط پزشکی:
- بیماری های مزمن خود را مانند بیماری قلبی، دیابت یا بیماری کلیوی به خوبی کنترل کنید.
- از تمام داروهای تجویز شده و بدون نسخه طبق دستور پزشک مصرف کنید.
- در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی با پزشک خود صحبت کنید.
کاهش مصرف دارو:
- مصرف داروهای خود را تا حد امکان به حداقل برسانید.
- با پزشک خود در مورد داروهایی که مصرف می کنید صحبت کنید و ببینید آیا می توان آن‌ها را کاهش داد یا جایگزین کرد.
- از مصرف داروهای بدون نسخه، مانند داروهای ضد درد و داروهای خواب، خودداری کنید، مگر اینکه پزشک شما تجویز کرده باشد.
جلوگیری از کم آبی بدن:
- به اندازه کافی مایعات بنوشید، به خصوص آب.
- از نوشیدنی های کافئین دار و الکلی که می توانند باعث کم آبی بدن شوند، خودداری کنید.
- هوای گرم و مرطوب می تواند خطر کم آبی بدن را افزایش دهد، بنابراین در این شرایط احتیاط بیشتری به خرج دهید.
کاهش خطر کمبود اکسیژن:
- اگر سیگار می کشید، ترک کنید.
- از قرار گرفتن در معرض دود دست دوم خودداری کنید.
- مطمئن شوید که خانه شما به خوبی تهویه می شود.
حفظ یک سبک زندگی سالم:
- به طور منظم ورزش کنید.
- غذاهای سالم و متعادل بخورید.
- به اندازه کافی بخوابید.
- استرس خود را مدیریت کنید.
اقدامات پیشگیرانه اضافی:
- اگر در معرض خطر ابتلا به این عارضه هستید، از پوشیدن دستبند هشدار دهنده پزشکی که وضعیت شما را ذکر می کند، در نظر بگیرید.
- در مورد سابقه پزشکی خود با اعضای خانواده و دوستان خود صحبت کنید تا در صورت بروز دلیریوم بتوانند به شما کمک کنند.
- اگر از یکی از عزیزان خود مراقبت می کنید که در معرض خطر ابتلا به دلیریوم است، مراقب علائم هشدار دهنده باشید و در صورت مشاهده آن‌ها به دنبال کمک پزشکی باشید.
مهم است که به یاد داشته باشید که اینها فقط راهکارهای کلی هستند.
بهترین راه برای پیشگیری از این عارضه صحبت با پزشک خود در مورد خطر شخصی شما و اقدامات پیشگیرانه مناسب برای شما است.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائه‌دهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
عوارض دلیریوم
عوارض دلیریوم می تواند بسته به علت و شدت دلیریوم متفاوت باشد. برخی از عوارض بالقوه دلیریوم عبارتند از:
- آسیب به مغز: این عارضه می تواند باعث آسیب موقتی یا دائمی به مغز شود.
- مرگ: در موارد شدید، دلیریوم می تواند کشنده باشد.
- افزایش خطر ابتلا به زوال عقل: افراد مبتلا به این بیماری بیشتر در معرض خطر ابتلا به زوال عقل در آینده هستند.
- افزایش خطر سقوط: افراد مبتلا به دلیریوم بیشتر در معرض خطر سقوط هستند که می تواند منجر به آسیب شود.
- افزایش خطر بستری شدن در بیمارستان: افراد مبتلا به دلیریوم بیشتر در معرض خطر بستری شدن در بیمارستان هستند.
- افزایش هزینه های مراقبت های بهداشتی: این عارضه می تواند منجر به افزایش هزینه های مراقبت های بهداشتی شود.
اگر در مورد عوارض بالقوه دلیریوم خود یا یکی از نزدیکانتان سوالی دارید، لطفاً با پزشک مشورت کنید.
در آخر…
خطر درمان نشدن دلیریوم چیست؟
علت دلیریوم چیست؟
برای استفاده از خدمات ما نظیر پزشک متخصص و پرستار در منزل به سایت آرین طب مراجعه کنید.
شما می‌توانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
