دمانس یا زوال عقل ( Dementia ) به معنای تخریب پیشرونده عملکرد های شناختی که با اختلال در هوشیاری مشخص خواهد شد و منجر به اشکال در خلق ، شخصیت ، قضاوت و رفتار اجتماعی می شود .
این اختلال ناشی از بین رفتن نورون ها یا اشکال در سایر سیستم های بدن که روی نورون ها تاثیر می گذارد .
همه گیر شناسی : بروز به میزان 5 درصد در جمعیت عمومی بالای 65 سال رخ می دهد ، این میزان به 20 تا 40 درصد در جمعیت عمومی بالای 85 سال خواهد شد .
رایج ترین علل زوال ذهن در افراد بالای 65 سال :
1. بیماری آلزایمر
2. زوال ذهن عروقی ( به علت ترومبوز یا خونریزی عروقی )
3. زوال ذهن مختلط عروقی و آلزایمر
سایر علل شامل موارد زیر می باشد :
مصرف مواد یا دارو ، دمانس عفونی ( مانند سیفلیس یا HIV ) ، بیماری پارکینسون و هانتینگتون ، آسیب به سر و سکته مغزی
تشخیص اختلال دمانس
شواهد نشان می دهد که فرد در مقایسه با سطح عملکرد سابق در یک یا چند زمینه شناختی ( مجموعه توجه ، عملکرد اجرایی ، یادگیری و حافظه ، زبان ) به افت شناختی شدید دچار شده است ؛ این شواهد بر اساس دو عامل هستند :
1. خود فرد یا یک نفر آشنا و آگاه از وضعیت یا پزشک معالج معتقد است که عملکرد شناختی فرد افت شدید داشته است .
2. در عملکرد نوروکوگنیتیو ( عصبی و شناختی ) فرد افت شدیدی مشاهده می شود و این افت ترجیحا با آزمایش های نوروسایکولوژیک استاندارد شده ثبت شده است .
نقص های شناختی استقلال فرد را در انجام فعالیت های روزمره مختل می سازند ( در پایین ترین سطح ، فرد برای انجام فعالیت های ابزاری پیچیده زندگی
روزمره مثل پرداخت قبض های مختلف یا مصرف به موقع و به تعداد و مقدار صحیح دارو ها به کمک دیگران نیاز دارد. )
نقص های شناختی صرفا و منحصرا به هنگام ابتلای فرد به دلیریوم روی نمی دهند .
نمی توان نقص های شناختی را به یک اختلال روانی دیگر مثل اختلال افسردگی عمده ( MDD ) ، اسکیزوفرنی نسبت داد .
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی، پرستاری و زیبایی در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
انواع دمانس
1. بدون آشفتگی رفتاری : زمانی که آشفتگی شناختی با هیچگونه آشفتگی رفتاری از لحاظ بالینی معنادار همراه نمی باشد .
2. با آشفتگی رفتاری: زمانی که آشفتگی شناختی با یک آشفتگی رفتاری از لحاظ بالینی معنادار همراه است برای مثال علامت های سایکوتیک ، آشفتگی خلقی یا سایر سمپتوم های رفتاری
تقسیم بندی دمانس بر اساس شدت آنها شامل موارد زیر است :
1. خفیف : مشکلاتی با فعالیت های ابزاری زندگی روزمره مثل کار های خانه ، مدیریت پول خواهد داشت .
2. متوسط : مشکلاتی در فعالیت های اساسی زندگی روزمره مثل غذا خوردن ، لباس پوشیدن دارد .
3. شدید : وابستگی کامل به دیگران در انجام کار های خود را دارند .
سیر بالینی و پیش آگهی
دمانس معمولا در دهه 50 یا 60 زندگی شروع می شود ، وضعیت فرد در عرض 5 تا 10 سال وخیم تر می گردد و در نهایت به مرگ منجر فرد مبتلا خواهد شد.
سیر بیماری وابسته به سرعت درمان علت بیماری است ، اگر علت بیماری خیلی دیر درمان شود ، ممکن است بیمار متحمل نقص های باقیمانده ای شود ؛ اگر قبل از رسیدن صدمات دائمی به مغز مورد درمان قرار گیرد ، می توان از پیشرفت آن جلوگیری نمود .برای دمانس ناشی از آلزایمر سیر بیماری احتماال همراه با زوال آهسته است.
ممکن است بیمار در مکان های آشنا گم شود ، توانایی مدیریت مالی را از دست بدهد ، بعد ها اعضای خانواده را نشناسد و در نهایت اختیار دفع ادرار و مدفوع را از دست بدهد .
درمان
درمان عموما به صورت حمایتی ( علامتی ) است ؛ به دو دسته دارویی و روانی اجتماعی تقسیم می شوند .
درمان دارویی : برای سر آسیمگی بیماران دوز های پایین یک داروی آنتی سایکوتیک می تواند موثر باشد ( مثل هالوپریدول یا ریسپریدون ) . با این حال ، گزارش هایی از افزایش مرگ و میر در بیماران سالخورده مبتال به زوال ذهن بر اثر مصرف دارو های آنتی سایکوتیک تیپیک و ایتیپیک وجود دارد . برخی مطالعات نیز کارآمدی این دارو ها را زیر سوال برده اند .
به همین هنگام استفاده از دارو های آنتی سایکوتیک از کمترین دوز موثر استفاده کرده و به طور مرتب پیشرفت بیمار را ارزیابی کرده .
باید از مصرف باربیتورات ها و بنزودیازپین ها نیز اجتناب شود ؛ زیرا این دارو ها می توانند شناخت را بیشتر تضعیف کنند .
البته تنها کسی که صلاحیت بالینی تجویز دارو برای افراد مختلف را دارد پزشک می باشد و نباید مصرف دارو ها به صورت خودسرانه و بدون تجویز پزشک معالج صورت بگیرد .
درمان های روانی اجتماعی : روان درمانی حمایتی و آموزشی که در آنها ماهیت و سیر بالینی بیماری به خوبی برای بیماران توضیح داده می شود . کمک به افراد برای تحمل ناراحتی ناشی از فکر کردن به ناتوانی و پذیرش وسعت و شدت آن و همچنین توجه به موضوعات مرتبط با عزت نفس می تواند برایشان مفید واقع شود .
بعضی حوزه های عملکردی بیماران ممکن است سالم مانده باشند. باید به بیماران کمک کرد تا این حوزه های عملکردی را به حداکثر برسانند. برای این کار می توان به آنها کمک کرد تا فعالیت هایی که عملکرد موفقیت آمیز در آنها امکان پذیر است، شناسایی کنند.
تراپیست ها می توانند به بیماران کمک کنند تا راه هایی برای کنار آمدن با عملکردهای ناقص پیدا کنند مثل نگه داشتن تقویم ، درست کردن جداول زمانی برای کمک به نظم و ترتیب دادن به فعالیت ها و یادداشت برداری برای مشکلات حافظه می توان موثر باشند .
تفاوت دمانس و دلیریوم
زوال ذهن در دمانس مزمن بوده و ویژگی های اصلی دلیریوم را ندارد .
دمانس بر خلاف دلیریوم فاقد این ویژگی ها می باشد :
1. نوسانات سریع ( نوسان غیر قابل پیش بینی در شدت علائم در طول روز ، گاهی شدید تر در شب ها )
2. تغییر در سطح هوشیاری
3. اختلال حاد در چرخه خواب و بیداری
4. توهمات بارز یا هذیان
برای استفاده از خدمات ما نظیر پزشک عمومی و پزشک متخصص و پرستار در منزل به سایت آرین طب مراجعه کنید.
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
