آبله میمونی (monkey pox) یک بیماری واگیردار و ویروسی است که به طور عمده توسط ویروسی به نام همین بیماری ایجاد میشود که یکی از مهمترین مسائل بهداشت عمومی در جهان به شمار میآید. این بمیاری اغلب در کودکان و نوجوانان بروز میکند. ویروس جدید میمونی از خانواده هرپس ویروسها است و توانایی انتقال آسان از فرد به فرد را دارد.
این بیماری با ایجاد آفتهای جلدی و علائم تب و ناراحتی عمومی در افراد مبتلا، زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری به دلیل راحتی انتقال، مختصر مدت بودن ایمنی پس از بروز و تأثیرات جانبی جدی میتواند منجر به اپیدمیها و شیوع وسیع گردد.
آبله میمونی چیست؟
ابله میمونی چیست؟ یک بیماری مشترک بین انسان و حیوان با علائمی شبیه به بیماری آبله در گذشته است؛ اگرچه، این علائم از نظر بالینی خفیفتر از بیماری آبله هستند. با ریشهکن شدن آبله در سال ۱۹۸۰ و متعاقبا توقف واکسناسیون آبله، این بیماری به عنوان مهمترین ارتوپوکسویروس برای سلامت عمومی ظاهر شده است. ابله میمونی بیشتر در مرکز و غرب آفریقا، معمولا در جنگلهای بارانی استوایی رخ میدهد اما به صورت فزایندهای در نواحی شهری نیز شیوع پیدا کرده است. میزبانهای حیوانی مثل طیف وسیعی از جوندگان و پستانداران غیرانسانی هستند.
علائم آبله میمونی
علائم آبله میمون، به شکلی کاملا متمایز از علائم آبله معروف هستند و به طور عمومی به شکلی خفیفتر ظاهر میشوند. این بیماری معمولا با ظاهر دانههای پوستی یا راش به همراه تاول در مناطق مختلف از جمله صورت، دستها، پاها، دهان و اندام تناسلی آغاز میشود. سردرد، بروز بثورات پوستی، تب، بدن درد، لرز، تورم غدد لنفاوی و خستگی نیز از جمله علائم ابله میمونی هستند که ممکن است در افراد مبتلا به این بیماری ظاهر شوند.
این بیماری دارای دوره کمون متغیری بین ۵ تا ۲۱ روز است، که این دوره از زمان ظاهر شدن علائم تا بروز عفونت را شامل میشود. به همین دلیل نیز تشخیص و تفسیر علائم نیازمند نظر پزشک و پیگیری دقیق تر است. مهمترین نکته این است که آبله میمونی، به طور معمول بین ۲ تا ۴ هفته بهبود پیدا میکند.
موارد شدید ابتلا به این بیماری عمدتاً در افراد مبتلا به نقص ایمنی زمینهای، کودکان خردسال و حتی در خانمهای باردار، با علائم شدیدتری همراه است. این افراد نیاز به نظارت و مراقبت بیشتر دارند تا از عوارض ابله میمونی جدیتر جلوگیری شود.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
دوره بیماری آبله میمونی
دورهنهفتگی آبله میمونی، یعنی از زمان ابتلا به عفونت تا شروع علائم، معمولا 6 تا 13 روز است اما شاید تا 21 روز هم طول بکشد.
دورهتهاجم اولیه: ( تا 5 روز طول میکشد) این دوره با تب، سردرد شدید، تورم غدد لنفاوی، کمر درد، درد عضلانی و کمبود انرژی شدید ظاهر میشود. تورم غدد لنفاوی از علائم اصلی آبله میمونی است، که کمک میکند تا نشانههای آن را از دیگر بیماریهای مشابه مثل آبله مرغان، سرخک و آبله تشخیص داده شود.
راههای انتقال آبله میمون
انتقال این ویروس در اثر تماس با حیوانات، انسان یا مواد آلوده به ویروس رخ میدهد. این ویروس میتواند از طریق پوست آسیبدیده (حتی اگر آسیب قابل مشاهده نباشد)، دستگاه تنفسی یا مخاط (چشم، بینی یا دهان) به بدن وارد شود. همچنین، انتقال از طریق روابط جنسی نیز امکانپذیر است.
انتقال از حیوان به انسان امکان دارد از طریق گاز گرفتن یا زخمی کردن، فراوری گوشت، تماس مستقیم با خون و ترشحات بدن حیوان یا تماس غیرمستقیم با مواد دفعی حیوان به وچود آید.
پیشفرض بر این است که انتقال از انسان به انسان اصطلاحاً از طریق قطرات تنفسی بزرگ رخ میدهد. این قطرات معمولاً نمیتوانند بیش از چند متر حرکت کنند، لذا برای انتقال از طریق تماس چهره به چهره، نیاز به مدت زمان طولانی است. دیگر روشهای انتقال از انسان به انسان شامل تماس مستقیم با ترشحات یا مواد دفعی و همچنین تماس غیرمستقیم، مثل لباسها یا ملحفههای آلوده، نیز ممکن است باشد.
میزبان اصلی بیماری آبله میمونی هنوز به صورت کامل ناشناخته است، اگر چه احتمالاً جوندگان آفریقایی نقشی در انتقال آبله میمون دارند.
درمان آبله میمونی
برای درمان آبله میمونی در خانه مراقبت بالینی برای بیماران مبتلا به آبله میمونی باید به نحوی مطابق با اصول تسکین علائم، مدیریت عوارض جانبی و جلوگیری از عوارض طولانی مدت طراحی گردد. برای درمان آبله میمونی در منزل حفظ تغذیه مناسب بیماران، تأمین مقدار کافی مایعات و غذا ضروری است.
در صورت مشاهده عفونتهای باکتریایی ثانویه، باید به موقع درمان انجام شود. یک دارو برای آبله میمونی ضدویروسی به نام تکوویریمات، که در سال ۲۰۲۲ تأیید مجوز آن توسط انجمن پزشکی اروپا (EMA) بر اساس دادههای مطالعات حیوانی و انسانی برای درمان آبله میمون به دست آمده بود، همچنان که به دلیل دسترسی محدود قابل استفاده نیست. در صورت استفاده از تکوویریمات برای مراقبت از بیماران، ضرورت استفاده آن در یک محیط با نظارت دقیق بالینی و به منظور جمع آوری دادهها برای تحقیقات بیشتر بیشتر میشود.
تشخیص آبله میمون
این روش بهترین و دقیقترین روش برای تشخیص آبله میمونی تهیه نمونه از تاولهای پوستی است. این نوع آزمایش باید توسط پرسنل تخصصی انجام شود و از طریق اجرای تست PCR در آزمایشگاه صورت گیرد، در حالی که ایمنی افراد به طور کامل رعایت شود. در این روش، نمونه از سطح ضایعه برداشته میشود و سپس تست ویروس شناسی جهت تشخیص آبله انجام میپذیرد.
بر خلاف برخی ویروسها مثل کرونا، بیماری ابله میمونی تشخیص اختصاصی چندانی ندارد؛ به این دلیل که تستهای مبتنی بر آنتی ژن و آنتی بادی برای شناسایی این ویروس موثر نیستند. بنابراین، استفاده از نمونه خون به عنوان راهی برای تشخیص این بیماری توصیه نمیشود.
آیا آبله میمونی باعث بیماری جدی یا مرگ میشود؟
در اکثر موارد، علائم آبله میمون به طور خودبهخود در عرض چند هفته بهبود مییابند. اما در برخی افراد، این عفونت ممکن است به عوارض پزشکی ثانویه و حتی موارد بحرانی که به مرگ منجر میشود، منجر شود. اطلاعات حاصل از شیوعهای قبلی آبله میمونی نشان میدهد که نوزادان، کودکان و افرادی با نقص ایمنی زمینهای ممکن است در معرض ریسک بیشتری برای ابتلا به علائم جدیتر و حتی مرگ ناشی از آبله میمون باشند.
عوارض ثانویه آبله میمون شامل عفونتهای پوستی ثانویه، ذاتالریه، گیجی و مشکلات چشمی میشود. عوارض جدیدتر این بیماری شامل پروکتیت یا زخم و تورم داخل مقعد است که باعث درد و مشکلات در دوره ادرار کردن میشود.
گذشتهای از اینکه درصد مرگومیر در افراد مبتلا به آبله میمون بین یک تا 10 درصد بوده است، باید توجه داشت که این نسبتها ممکن است بسته به عواملی از جمله دسترسی به مراقبتهای پزشکی متفاوت در محیطهای گوناگون متغیر باشند. همچنین لازم به ذکر است که اطلاعات گذشته به دلیل محدودیتهای نظارت ممکن است تخمینی باشد.
در کشورهایی که با شیوع کنونی آبله میمون مواجه هستند، مرگ و میرهای گزارششده نشاندهنده جدی بودن این بیماری است. این وضعیت نشان از ضرورت اقدامات مؤثر جهت محافظت از جامعه و خودمان در برابر این بیماری جدی دارد.
چه افرادی در خطر ابتلا به آبله میمون هستند؟
افرادی که با فرد مبتلا به آبله میمون زندگی میکنند یا با آنها تماس نزدیک دارند، از جمله تماس جنسی، به خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند و نیاز به اقدامات پیشگیرانه دارند. هر فردی که با فرد مبتلا به آبله میمون زندگی میکند، باید از ارزیابی پزشک برخوردار شود تا اینکه آیا میتواند در خانه مراقبت شود و آیا ایزولهسازی به شکل ایمن در خانه انجام شود یا خیر، مشخص شود.
پرسنل بخش سلامت نیز در حین مراقبت از بیماران مبتلا به آبله میمون باید اقدامات پیشگیرانه و کنترلی را انجام دهند. ریسک بالاتر برای علائم جدیتر و در موارد نادر مرگ ناشی از آبله میمون در نوزادان، کودکان خردسال و افراد مبتلا به نقص ایمنی زمینهای وجود دارد. بارداری نیز ممکن است خطر عوارض جانبی مثل سقط جنین یا مردهزایی را افزایش دهد.
راههای جلوگیری از ابتلا به آبله میمونی
با استفاده از واکسن آبله میمون میتوان تا حدودی از مبتلا به این بیماری جلوگیری کرد. همچنین، اطلاعات زیر به پیشگیری از ابتلا به این ویروس کمک خواهد کرد:
- پخت کامل تمامی غذاهای حاوی گوشت.
- استفاده از ماسک به عنوان یک تدابیر ایمنی.
- دوری از تماس یا لمس حیوانات آلوده.
- رابطه جنسی ایمن با محدود کردن شرکای جنسی و استفاده از کاندوم.
- رعایت بهداشت فردی بعد از تماس با فردی، حیوانات و لوازم آلوده.
واکسنهای مورد استفاده در مبارزه با ریشه کنی این آبله، مثل JYNNEOSTM (با نام Imvanex یا Imvamune) به دلیل شباهت بالای این دو ویروس، محافظت 85 درصدی در برابر آبله میمون را نشان دادهاند. همچنین، یکی از داروهای ضد ویروسی نیز برای درمان آبله میمون مجوز گرفته است.
واکسن دیگری به نام ACAM2000 از نوع ویروس زنده مصوب شده و برای کسانی که بالای 18 سال دارند هم برای آبله و هم آبله میمونی کاربرد دارد. همچنین، واکسن تزریق شده واکسینیا ویروس (سویه آنکارا) نیز در سال 2019 برای مانکی پاکس تایید شد که شامل دو دوز است، اما چندان در دسترس نیست.
شخص مبتلا به آبله میمونی به چه مراقبتی نیاز دارد؟
مراقبت مورد نیاز برای فرد به علائم و ریسک ابتلا به بیماری آبله میمون بستگی دارد و افراد باید دستورات پزشک خود را رعایت نمایند. علائم معمولاً دو تا سه هفته به طول میکشد و به وسیله مراقبتهای حمایتی، مثل مصرف داروهای مسکن و تببر، ممکن است تسکین یابند.
به منظور حفظ سطح آب بدن، تغذیه مناسب و استراحت کافی، هر فرد مبتلا به آبله میمون باید مراقبت کند. افراد موظف به رعایت بهداشت شخصی، استفاده از تماس از راه دور با عزیزان و انجام فعالیتهای روانی آرامبخش و لذتبخش هستند. همچنین، اگر مردم نیاز به حمایت در زمینه سلامت روان داشته باشند، باید از خدمات آرین طب مشاوره حمایت بخواهند.
از افراد مبتلا به آبله میمون خواسته میشود از خارش پوست اجتناب کرده، دستهای خود را قبل و بعد از لمس زخمها بشویند و پوست را خشک نگه دارند. زخمها باید بدون پوشش باشند مگر اینکه حضور شخص دیگری در اتاق اجتنابناپذیر باشد. در این صورت، زخمها باید با لباس یا بانداز پوشانده شوند.
برای حفظ نظافت زخمها، میتوان از آب استریلشده یا ضدعفونیکننده استفاده کرد. همچنین، شستوشو با آبنمک برای زخمهای دهان مفید است و حمام حاوی جوش شیرین و نمک اپسوم به زخمهای بدن کمک میکند. در صورت نیاز به داروی قویتر برای درد، بهتر است با پزشک مشورت شود.
آیا واکسنی برای آبله میمون وجود دارد؟
بله، سه واکسن متفاوت برای مقابله با آبله میمونی تولید شده است. اگرچه فعلا ذخیره این واکسنها محدود است، اما در صورت در دسترس بودن، توصیه میشود که از این واکسنها استفاده کنید زیرا به شما سطح معقولی از محافظت را ارائه میدهند. پس از تزریق واکسن، حائز اهمیت است که به مراقبت از خود جهت جلوگیری از ابتلا و انتقال آبله میمون ادامه دهید، زیرا ایمنی بدن به مدت چند هفته طول میکشد.
آیا کودکان هم آبله میمونی میگیرند؟
کودکان با تماس نزدیک با افراد مبتلا به آبله میمون ممکن است به این بیماری مبتلا شوند. آمارهای گذشته از کشورهایی که با شیوع آبله میمون مواجه بودهاند نشان میدهد که کودکان به طور معمول بیشتر از نوجوانان و بزرگسالان در معرض خطر ابتلا به علائم شدید آبله میمون هستند. تاکنون، در شیوع فعلی تعداد کمی از کودکان مبتلا به آبله میمون گزارش شده است. برخی از این کودکان از طریق تماس نزدیک با والدین، مراقبان یا اعضای دیگر خانواده به ویروس آبله میمون دچار شدهاند، در حالی که دیگران از نوجوانانی هستند که با فرد ابتلا به آبله میمون ارتباط جنسی داشتهاند.
آغاز آبله میمون در ابتدا ممکن است شبیه به علائم بیماریهای رایج دوران کودکی مثل آبلهمرغان باشد. پزشک میتواند با انجام آزمایشها و تشخیص دقیق به تعیین نوع مراقبتهای لازم برای کودک شما کمک کند.
با توجه به آمار، کودکان احتمالا بیشتر از بزرگسالان به خطر ابتلا به علائم شدید آبله میمون هستند. آنها نیاز به نظارت دقیق ویژه تا زمان بهبود دارند تا تعیین شود آیا نیاز به مراقبت اضافی دارند یا خیر. پزشک ممکن است پیشنهاد دهد که کودک در یک اتاق بهداشتی مختص به این موضوع مراقبت شود. دراین شرایط، والدین یا مراقبانی که به طور سالم هستند و ریسک کمتری از ابتلا به آبله میمون دارند، ممکن است مجاز باشند که با کودک در قرنطینه حضور داشته باشند.
در صورت تشخیص آبله میمونی میتوان شیردهی داشت؟
درصورت شیردهی و تأیید یا شک مبتلا به این بیماری، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید. پزشک شما خطر انتقال آبله میمون به نوزاد و همچنین خطر قطع شیردهی را ارزیابی خواهد کرد.
اگر شما قادر به ادامه شیردهی و حفظ تماس نزدیک با نوزاد هستید، پزشک ممکن است توصیه کند که با انجام اقداماتی مثل پوشاندن زخمها و استفاده از ماسک، خطر انتقال ویروس را به حداقل برسانید. تصمیم در مورد قطع شیردهی و قطع تماس نزدیک بین والدین و نوزاد باید با در نظر گرفتن به دقت خطرات ممکن و احتمالی اتفاق بیافتد. هنوز مشخص نیست که آیا این ویروس از طریق شیر مادر منتقل میشود یا خیر و نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد.
آیا ویروس آبله میمونی از طریق انتقال خون قابل انتقال است؟
در صورت احساس ناخوشی، هرگز خون اهدا نکنید. پیش از وقت مقرر برای اهدای خون، وضعیت سلامت خود را ارزیابی کرده و علائم آبله میمون را چک کنید. اگر حالت خوبی ندارید، بهتر است زمان اهدای خون را به زمان دیگری موکول کنید.
برخی پروتکلها وجود دارد که تعیین میکنند افراد چه زمانی میتوانند خون بدهند و همواره از اهداکننده درباره حالت و علائم فیزیکی وجودی سوال میشود. این اقدامات به منظور کاهش خطر انتقال بیماریهای عفونی از افراد مبتلا به خون اهداکننده انجام میشود.
هنوز هیچ گزارشی از انتقال آبله میمون از طریق اهدا خون گزارش نشده است، اما با این حال، توجه به سلامت خود و اعمال دقیق پروتکلها میتواند به اطمینان و اطمینان خود و سلامت افراد نیازمند خون کمک کند.
آبله میمون در کودکان
تفاوت آبله میمون با سایر بیماریهای مشابه
نتیجه
آبله میمونی نشان میدهد که این بیماری میتواند علائم جدی به ویژه در افراد با سیستم ایمنی ضعیف یا در زنان باردار داشته باشد. بنابراین، اهمیت پیشگیری از این بیماری و اقداماتی مثل واکسیناسیون و رعایت تدابیر بهداشتی افزایش مییابد. همچنین، در صورت اظهار هر گونه علائم مشکوک به آبله میمون، مراجعه به از جمله مراکز بهداشتی، موجب کنترل بهتر این بیماری و پیشگیری از گسترش آن خواهد شد. شما میتوانید از مرکز آرین طب این خدمات را دریافت کنید.
سوالات متداول
آبله میمونی چیست؟
سرعت واگیر و انتقال آبله میمونی چقدر است؟
آیا آبله میمونی برای بچهها خطر دارد؟
آبله میمون به طور کلی در افرادی که قبلاً به این بیماری مبتلا نشده اند، مخصوصاً در کودکان، بسیار خطرناکتر است.
آیا آبله میمونی کشنده است؟
بیماری آبله میمونی چند روز یا چند هفته طول میکشد؟
آزمایش آبله میمونی چیست؟
نحوه انتقال آبله میمونی چگونه است؟
آبله میمونی از کجا شروع شده است؟
راههای پیشگیری از آبله میمونی چیست؟
آیا آبله میمونی هنوز در ایران وجود دارد؟
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
