شوک درمانی ( Electroconvulsive Therapy ) ایجاد ضربه الکتریکی بسیار کوچک در مغز افراد مبتلا به اختلالات روان که درمان های دارویی و مشاوره ای برای آنها موثر نمی باشد ؛ به دو مدل یک طرفه و دو طرفه تقسیم می شود .
روش درمان
الکترود هایی به طور دو طرفه در منطقه فرانتوتمپورال یا یک طرفه در نیمکره غیر غالب مغز روی پوست سر قرار داده می شود ؛ جریان الکتریکی از مغز عبور داده می شود و تشنج ایجاد می کند . دوره تشنج باید حداقل ۱۵ تا ۲۵ ثانیه باشد . مکانیسم اثر الکتروشوک ناشناخته می باشد ؛ طبق نظر برخی محققان تحریک الکتریکی منجر به افزایش قابل توجه در سطح در گردش چند انتقال دهنده عصبی ( مانند سروتونین ، نور اپی نفرین ، دوپامین ) می شود .
دوز محرک الکتریکی بسته به آستانه تشنج بیمار ( حداقل انرژی مورد نیاز برای ایجاد تشنج ) متفاوت است . آستانه تشنج با افزایش سن و نیز در طول دوره درمان با الکتروشوک افزایش می یابد . برای تعیین آستانه تشنج تحریک اولیه با دوز بسیار کم انجام می دهند و با افزایش پلکانی دوز تا یک تشنج رضایت بخش پیش می رود .
مرحله تونیک تشنج معمولا 10 تا 15 ثانیه طول می کشد و با اکستنشن کف پا مشخص می شود . به دنبال آن ، مرحله کلونیک است و معمولا با حرکات ریتمیک ماهیچه ها که کم کم از تعدادشان کاسته می شود و در نهایت ناپدید می شوند ، مشخص می گردد .
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی، پرستاری و زیبایی در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
اغلب بیماران به طور میانگین به ۶ تا ۱۲ جلسه درمان نیاز دارند ؛ اما برای بعضی ممکن است تا 20 جلسه هم مورد نیاز باشد . درمان معمولا به صورت یک روز در میان و سه بار در هفته برگزار می شود و می تواند برای بیماران بستری یا سرپایی اجرا گردد.
موارد کاربرد شوک درمانی
اختلال افسردگی عمده ( بیشترین کاربرد ) ، اختلال دوقطبی ، اسکیزوفرنیای حاد و بیمارانی که به دارو پاسخ نمی دهند.
بیمارانی که عوارض غیر قابل تحمل را به دنبال مصرف دوز درمانی دارو تجربه می کنند ( این موضوع به ویژه برای افراد مسن تر درست است ) .
بیمارانی که فعالانه به دنبال خودکشی هستند ، اگر از امنیت آنها در زمان انتظار برای تاثیر کامل داروها نگرانی وجود داشته باشد، با الکتروشوک درمان می شوند
موارد منع مصرف از این روش درمانی : تنها منع مطلق برای الکتروشوک ، فشار بالای داخل جمجمه ( ناشی از تومور مغزی یا سایر ضایعات عروق مغز ) است. زیرا درمان با الکتروشوک می تواند موجب افزایش فشار مایع مغزی نخاعی ( ICP ) شود و در این افراد می تواند فتق ساقه مغز را ایجاد نماید .
شرایطی که بیمار را در معرض خطر بالا برای درمان با الکتروشوک قرار می دهد : سکته قلبی یا سکته مغزی در 3 تا 6 ماه اخیر ، آنوریسم آئورتیک یا آنوریسم مغزی ، هایپرتنشن شدید ، نارسایی احتقانی قلب ، پوکی استخوان شدید ، اختلالات ریوی حاد و مزمن و بارداری پرخطر از شرایطی هستند که انجام شوک درمانی برای آنها با ریسک بالا همراه می باشد .
عوارض شوک درمانی
شایع ترین عوارض جانبی الکتروشوک ، از دست دادن موقت حافظه و سردرگمی است .
الکتروشوک می تواند منجر به فراموشی آنتروگرید و رتروگرید شود. فراموشی آنتروگرید ( پیش گستر ) معمولا به سرعت از بین می رود اما فراموشی رتروگرید ( پس گستر ) می تواند به ماه های قبل از درمان گسترش یابد. تقریبا تمام بیماران بعد از ۶ ماه به عملکرد شناختی پایه خود بر می گردند. با این وجود ، برخی بیماران از مشکل مداوم در حافظه شکایت دارند .
در الکتروشوک یک طرفه میزان اختلال در حافظه کمتر است. با این وجود نسبت به نوع دوطرفه ، به دوز بالاتر یا تعداد جلسات بیشتر نیاز است .
نکات مهم
1. بیمار باید دوز دارو های خاصی چون ضدتشنج ها ، لیتیوم ، تئوفیلین و بنزودیازپین ها را برای دوره ای قبل از الکتروشوک قطع کرده یا کاهش داده باشد ( برای کاهش خطر عوارض ) .
2. درمان با الکتروشوک معمولا در صبح انجام می شود و بیمار برای 6 تا 8 ساعت قبل از درمان باید ناشتا باشد .
3. کنترل علائم حیاتی و جدا کردن دندان مصنوعی ، عینک ، لنز ، جواهرات و گیره مو باید انجام گیرد و مثانه باید تخلیه شود .
4. تقریبا 30 دقیقه قبل از درمان دارو های تجویز شده باید تزریق شود . به طور معمول سولفات آتروپین یا گالیکوپیرولیت ( رابینول ) به صورت عضلانی تزریق
می گردد. این دارو ها ترشحات را کاهش می دهند ( برای پیشگیری از آسپیریشن حین بیهوشی ) و اثرات تحریک واگ ( برادی کاردیا ) ناشی از الکتروشوک را خنثی می کنند .
5. یک شل کننده عضلانی ( معمولا ساکسینل کولین کلراید ) به صورت داخل وریدی ( IV ) به منظور پیشگیری از انقباضات عضلانی شدید حین تشنج و کاهش خطر شکستگی یا در رفتگی استخوان ها تزریق می گردد ؛ به دلیل اینکه ساکسینل کولین باعث شل شدن ماهیچه های تنفسی نیز می شود ، بیمار باید حین و بعد از درمان ( به جز در زمان کوتاه تحریک الکتریکی ، در زمان برقراری شوک ) اکسیژن خالص بگیرد تا زمانی که تنفس خود به خودی بیمار برقرار شود و
6. درمانگر باید از باز بودن راه هوایی مطمئن شود زیرا ممکن است در حین درمان باعث بسته شدن ناگهانی راه هوایی شده . برای جلوگیری از آن باید از مانور های باز کردن راه هوایی استفاده کرد .
7. اغلب بیماران در طول 10 تا 15 دقیقه بعد از درمان بیدار می شوند و کانفیوژن و عدم هوشیاری نسبت به زمان و مکان وجود دارد. با این وجود ، بعضی بیماران به دنبال درمان یک تا دو ساعت می خوابند. تمام بیماران در این زمان باید مانیتور شوند
8. برای جلوگیری از آسپیراسیون ، بیمار را به پهلو پوزیشن داده شود.
برای استفاده از خدمات ما نظیر پزشک عمومی و پزشک متخصص و پرستار در منزل به سایت آرین طب مراجعه کنید.
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
