تنگی دریچه تری کوسپید (سه لتی) | علت، علائم، تشخیص، پیشگیری و درمان در منزل

زمان تخمینی مطالعه: 17 دقیقه

دریچه تری کوسپید یکی از چهار دریچه قلب است که بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد و وظیفه دارد جریان خون را به صورت یک‌طرفه از دهلیز به بطن منتقل کند. وقتی این دریچه دچار تنگی می‌شود، به معنای باریک شدن و سخت باز شدن آن است که باعث اختلال در جریان خون و افزایش فشار در دهلیز راست می‌شود. تنگی دریچه تری کوسپید بیماری نسبتاً نادری است اما می‌تواند تأثیرات قابل توجهی روی عملکرد قلب و سلامت کلی بدن داشته باشد. شناخت این بیماری و تشخیص به موقع آن برای پیشگیری از عوارض مهم است.

تنگی دریچه تری کوسپید چیست؟

تنگی دریچه تری‌کاسپید یعنی باریک شدن دریچه‌ای که بین دهلیز راست و بطن راست قلب قرار دارد. این دریچه سه لَت (یا سه لَنگه) دارد و وظیفه‌اش این است که خون را به‌طور منظم و یک‌طرفه از دهلیز راست به بطن راست عبور دهد. وقتی این دریچه تنگ می‌شود، خون نمی‌تواند به‌راحتی وارد بطن راست شود و تجمع خون در دهلیز راست باعث افزایش فشار در بخش‌های قبل از آن، مثل رگ‌های بزرگ و حتی کبد می‌شود.

تنگی دریچه تری‌کاسپید معمولاً کمتر از تنگی سایر دریچه‌ها رخ می‌دهد و بیشتر به دلیل بیماری‌های مادرزادی، عفونت‌های قلبی یا تب روماتیسمی به وجود می‌آید. گاهی هم فشار زیاد در شریان‌های ریوی (مثلاً به علت بیماری‌های ریوی مزمن) می‌تواند باعث اختلال در عملکرد این دریچه شود.

علائم این بیماری شامل تورم پاها، بزرگ شدن شکم به خاطر تجمع مایع (آسیت)، خستگی، تنگی نفس و گاهی درد یا سنگینی در ناحیه راست قفسه سینه است. برای تشخیص از اکوکاردیوگرافی استفاده می‌شود و درمان ممکن است شامل داروهای کنترل فشار و مایع باشد یا در موارد شدید نیاز به جراحی تعویض یا باز کردن دریچه باشد.

برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.

رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸

آرین طب ارائه ارائه‌دهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل

خدمات مرتبط

علت تنگی دریچه تری کوسپید

تنگی دریچه تری‌کوسپید یکی از مشکلات کمتر شایع در میان بیماری‌های دریچه‌های قلب است، اما وقتی اتفاق می‌افتد، می‌تواند تاثیر قابل توجهی روی عملکرد قلب و گردش خون داشته باشد. دریچه تری‌کوسپید بین دهلیز راست و بطن راست قرار دارد و نقش مهمی در جریان خون به سمت ریه‌ها ایفا می‌کند.

دلیل اصلی تنگی دریچه تری‌کوسپید چیست؟

شایع‌ترین علت تنگی دریچه تری‌کوسپید، تب روماتیسمی است؛ مشابه دریچه میترال، این بیماری ناشی از یک واکنش التهابی پس از عفونت‌های باکتریایی گلو است که باعث التهاب و ضخیم شدن برگ‌های دریچه می‌شود و توانایی باز شدن کامل آن را کاهش می‌دهد.

عوامل دیگر موثر در تنگی دریچه تری‌کوسپید

• عفونت‌های قلبی (اندوکاردیت): عفونت باکتریایی می‌تواند باعث آسیب به دریچه شود و به تنگی یا نارسایی آن منجر شود.
• نقایص مادرزادی: برخی افراد ممکن است از بدو تولد دریچه تری‌کوسپید غیرطبیعی داشته باشند که به مرور زمان باعث تنگی آن شود.
• تصلب دریچه: رسوب کلسیم و تغییرات ساختاری دریچه در سنین بالا که باعث سفت و سخت شدن آن می‌شود، هرچند این مورد کمتر شایع است.
• گشادی بطن راست یا افزایش فشار ریوی: مشکلاتی که باعث افزایش فشار در بطن راست یا ریه‌ها می‌شوند، می‌توانند باعث تغییر شکل و عملکرد دریچه تری‌کوسپید و در نتیجه تنگی آن شوند.

روند بیماری و تاثیر آن

وقتی دریچه تری‌کوسپید تنگ شود، جریان خون از دهلیز راست به بطن راست کاهش می‌یابد و فشار در دهلیز راست بالا می‌رود. این افزایش فشار می‌تواند باعث تجمع مایع در بدن و علائمی مانند تورم پاها، بزرگی کبد و خستگی شود.

علائم تنگی دریچه تری کوسپید

وقتی دریچه تری‌کوسپید تنگ می‌شود، مسیر عبور خون از دهلیز راست به بطن راست محدود می‌شود و این باعث می‌شود قلب نتواند به خوبی خون را به ریه‌ها بفرستد. این مشکل باعث بروز چند نشانه خاص می‌شود که باید به آن‌ها توجه کرد.

ورم و سنگینی در پاها

یکی از بارزترین نشانه‌ها، تورم پاها و مچ‌هاست که اغلب به خاطر تجمع مایعات ناشی از برگشت خون به رگ‌ها رخ می‌دهد. این حالت ممکن است با احساس سنگینی و ناراحتی همراه باشد و حتی گاهی تا بالای ساق پا هم پیش برود.

احساس خستگی و بی‌حالی

کاهش کارایی قلب در پمپاژ خون کافی، باعث می‌شود بدن اکسیژن کافی دریافت نکند و بیمار به طور مداوم احساس خستگی، ضعف و بی‌حالی داشته باشد، حتی بدون فعالیت زیاد.

بزرگ شدن کبد و درد مبهم شکمی

بالا رفتن فشار خون در دهلیز راست می‌تواند به کبد فشار وارد کند و باعث شود کبد بزرگ‌تر شود. این وضعیت ممکن است با احساس ناراحتی یا درد مبهم در قسمت بالای شکم همراه باشد.

نفس تنگی در شرایط خاص

اگرچه کمتر رایج است، در مراحل پیشرفته تنگی دریچه تری‌کوسپید ممکن است فرد دچار تنگی نفس شود، مخصوصاً هنگام انجام فعالیت‌های بدنی یا در حالت درازکش.

ضربان غیرمنظم و احساس تپش

مشکلات دریچه‌ای می‌تواند ریتم قلب را مختل کند و باعث شود ضربان قلب نامنظم یا تپش قلب حس شود. این موضوع ممکن است همراه با سرگیجه یا احساس ضعف ناگهانی باشد.

صدای غیرمعمول قلبی

پزشک با گوشی پزشکی ممکن است صدایی غیرعادی بشنود که نشانه وجود مشکل در دریچه است. این صداها اغلب به صورت سوفل‌های خاصی هستند که به تشخیص بیماری کمک می‌کنند.

تشخیص تنگی دریچه تری کوسپید

تشخیص تنگی دریچه تری‌کوسپید نیازمند بررسی دقیق عملکرد قلب و جریان خون بین دهلیز راست و بطن راست است. این فرآیند به کمک چندین روش مختلف انجام می‌شود تا میزان تنگی و تاثیر آن روی قلب مشخص شود.

داپلر اکوکاردیوگرافی

تکنیک داپلر جریان و سرعت خون را از طریق دریچه اندازه‌گیری می‌کند. این اطلاعات به تشخیص شدت تنگی و تاثیر آن بر جریان خون کمک می‌کند.

نوار قلب (الکتروکاردیوگرام)

الکتروکاردیوگرام می‌تواند تغییرات ریتم قلب و علائمی مانند بزرگ شدن دهلیز راست را نشان دهد که معمولاً در اثر فشار افزایش یافته به وجود می‌آید.

شنیدن صدای غیرطبیعی قلب

در اولین مرحله، پزشک با گوشی پزشکی صدای قلب را گوش می‌دهد. در تنگی دریچه تری‌کوسپید، ممکن است صدای سوفل مخصوصی به گوش برسد که نشان‌دهنده محدود شدن جریان خون از دهلیز راست به بطن راست است.

اکوکاردیوگرافی (سونوگرافی قلب)

سونوگرافی قلب بهترین و دقیق‌ترین روش برای تشخیص تنگی دریچه تری‌کوسپید است. این روش تصویری واقعی از ساختار دریچه و جریان خون ارائه می‌دهد و به پزشک امکان می‌دهد ضخامت، باز و بسته شدن برگ‌های دریچه و میزان انسداد را بررسی کند.

عکس قفسه سینه

تصویر رادیولوژی قفسه سینه ممکن است بزرگی دهلیز راست یا تجمع مایع در ریه‌ها را نشان دهد که ناشی از مشکل دریچه است.

کاتتریزاسیون قلب (در موارد خاص)

گاهی برای ارزیابی فشار دقیق‌تر و شرایط دریچه، کاتتریزاسیون قلب انجام می‌شود که اطلاعات بیشتری درباره عملکرد قلب و دریچه‌ها در اختیار پزشک قرار می‌دهد.

درمان تنگی دریچه تری کوسپید

درمان تنگی دریچه تری‌کوسپید زمانی ضروری می‌شود که این اختلال باعث بروز علائم آزاردهنده یا اختلال در عملکرد قلب شود. درمان‌های پزشکی معمولاً بر اساس شدت بیماری، وجود بیماری‌های قلبی همزمان و وضعیت عمومی بیمار انتخاب می‌شوند. هدف از درمان کاهش فشار روی قلب، تسکین علائم و در برخی موارد، اصلاح ساختار دریچه است.

درمان دارویی

در مراحل ابتدایی یا در بیمارانی که کاندید جراحی نیستند، درمان‌های دارویی برای کنترل علائم استفاده می‌شود:

• دیورتیک‌ها (مثل فوروزماید): برای کاهش تجمع مایعات در بدن، تورم اندام‌ها و فشار بر قلب
• داروهای تنظیم ریتم قلب: اگر آریتمی وجود داشته باشد (مثلاً فیبریلاسیون دهلیزی)، ممکن است داروهای ضد آریتمی یا کنترل‌کننده ضربان قلب تجویز شوند
• آنتی‌کواگولانت‌ها: در مواردی که آریتمی وجود دارد یا خطر تشکیل لخته خون بالاست
• دیژیتالیس: برای بهبود قدرت انقباضی قلب در برخی بیماران خاص

درمان مداخله‌ای (درمان با کاتتر)

در برخی موارد، از روش‌های غیرجراحی با حداقل تهاجم استفاده می‌شود:

• بالون والوولوپلاستی تری‌کوسپید: در این روش با استفاده از یک بالون که از طریق کاتتر وارد قلب می‌شود، دریچه تنگ‌شده باز می‌شود. این روش اغلب در بیماران با تنگی شدید و علائم مقاوم به دارو توصیه می‌شود.

درمان جراحی

اگر علائم شدید باشند یا درمان دارویی مؤثر نباشد، جراحی گزینه بعدی است:

• ترمیم دریچه (Valve Repair): در صورت امکان، پزشک سعی می‌کند دریچه را ترمیم کند تا عملکرد طبیعی بازگردد
• تعویض دریچه (Valve Replacement): در مواردی که دریچه به‌شدت آسیب دیده باشد، تعویض با دریچه مکانیکی یا بیولوژیک انجام می‌شود

پیگیری و مراقبت پس از درمان

پس از درمان چه دارویی و چه جراحی، بیمار باید به‌طور منظم تحت نظارت قلب‌پزشک باشد. اکوکاردیوگرافی‌های دوره‌ای، بررسی وضعیت دریچه، کنترل فشار خون و مصرف دقیق داروها اهمیت زیادی دارد.

درمان تنگی دریچه تری کوسپید در منزل

درمان تنگی دریچه تری‌کوسپید در منزل بیشتر بر مدیریت علائم، پایش منظم و رعایت توصیه‌های پزشک تمرکز دارد. این بیماری زمانی که خفیف باشد یا هنوز نیازی به مداخله تهاجمی نداشته باشد، می‌تواند تا حدی در خانه تحت کنترل قرار گیرد. البته درمان اصلی و قطعی آن همچنان در دست پزشک و در قالب دارو یا جراحی است.

مراقبت دارویی در خانه

اگر پزشک داروهایی مانند دیورتیک‌ها (مثل فوروزماید)، داروهای ضدآریتمی یا رقیق‌کننده خون تجویز کرده باشد، مصرف دقیق و منظم آن‌ها در خانه بسیار حیاتی است. مصرف نادرست یا قطع ناگهانی داروها ممکن است خطر عوارض قلبی را افزایش دهد.

کنترل مصرف نمک و مایعات

کاهش مصرف نمک می‌تواند به کاهش تجمع مایعات در بدن و کاهش فشار روی قلب کمک کند. در برخی بیماران، محدود کردن مایعات دریافتی نیز توسط پزشک توصیه می‌شود.

پایش وزن روزانه

افزایش ناگهانی وزن ممکن است نشانه تجمع مایعات باشد. توصیه می‌شود بیماران هر روز در یک ساعت مشخص وزن خود را اندازه بگیرند و هرگونه تغییر غیرعادی را به پزشک اطلاع دهند.

بالا نگه داشتن پاها هنگام استراحت

اگر ورم در اندام‌ها وجود دارد، بالا نگه داشتن پاها هنگام نشستن یا خوابیدن می‌تواند به بهبود گردش خون و کاهش تورم کمک کند.

فعالیت سبک و مناسب با نظر پزشک

اگر بیمار توانایی جسمی داشته باشد، پیاده‌روی سبک یا حرکات بدنی آرام می‌تواند به بهبود جریان خون کمک کند، البته با اجازه پزشک.

پرهیز از استرس و خستگی مفرط

خستگی زیاد و استرس باعث فشار بیشتر بر قلب می‌شود. محیط آرام، خواب کافی و استراحت منظم برای بیماران با مشکلات دریچه‌ای توصیه می‌شود.

برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.

رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸

آرین طب ارائه ارائه‌دهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل

پیشگیری از تنگی دریچه تری کوسپید

بیماری تنگی دریچه تری‌کوسپید معمولاً به‌صورت ثانویه به دنبال مشکلات دیگر قلبی یا عفونت‌های خاص ایجاد می‌شود، بنابراین پیشگیری از آن مستقیماً به مراقبت از سلامت عمومی قلب و کنترل بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. اگرچه نمی‌توان همیشه از این مشکل به‌طور کامل جلوگیری کرد، اما می‌توان با رعایت برخی اصول احتمال بروز آن را کاهش داد.

درمان به‌موقع عفونت ها و تب روماتیسمی

یکی از عوامل مهم در ایجاد تنگی دریچه‌های قلب، به‌ویژه در کشورهای در حال توسعه، تب روماتیسمی است. درمان سریع و کامل گلودردهای چرکی (استرپتوکوکی) با آنتی‌بیوتیک مناسب و پیگیری دقیق می‌تواند مانع پیشرفت تب روماتیسمی و آسیب به دریچه‌های قلب شود.

مراقبت از دریچه ها در برابر اندوکاردیت (عفونت دریچه)

افرادی که سابقه مشکلات دریچه‌ای یا بیماری‌های قلبی دارند باید هنگام انجام دندان‌پزشکی یا اعمال جراحی خاص، با تجویز پزشک از آنتی‌بیوتیک‌های پیشگیرانه استفاده کنند تا از عفونت دریچه‌ای پیشگیری شود.

درمان و کنترل بیماری های قلبی دیگر

اختلالاتی مانند نارسایی بطن راست، بیماری‌های مادرزادی قلب یا تنگی دریچه‌های دیگر ممکن است در طول زمان فشار بیشتری به دریچه تری‌کوسپید وارد کنند. کنترل و درمان مؤثر این بیماری‌ها می‌تواند از تنگی ثانویه دریچه جلوگیری کند.

پایش مداوم در بیماران با سابقه بیماری های دریچه‌ای

افرادی که سابقه مشکلات قلبی دارند باید با اکوکاردیوگرافی منظم تحت‌نظر باشند تا در صورت بروز تغییر در عملکرد دریچه‌ها، در مراحل ابتدایی درمان شوند و از پیشرفت به سمت تنگی جلوگیری گردد.

سبک زندگی سالم برای محافظت از قلب

• تغذیه متعادل و کم‌نمک
• ترک سیگار
• کنترل فشار خون و قند خون
• ورزش منظم و متناسب با وضعیت قلب
• پرهیز از استرس‌های طولانی‌مدت

اجتناب از مصرف خودسرانه دارو

برخی داروها می‌توانند تأثیرات منفی روی عملکرد قلب داشته باشند. مصرف دارو باید حتماً با تجویز پزشک صورت گیرد، به‌ویژه در افرادی که مستعد بیماری‌های قلبی هستند.

عوارض تنگی دریچه تری کوسپید

تنگی دریچه تری‌کوسپید یک اختلال کمتر شایع اما بسیار مهم در عملکرد قلب است که اگر نادیده گرفته شود، می‌تواند به بروز اختلالات گسترده در گردش خون و عملکرد سایر اندام‌ها منجر شود. این عارضه معمولاً با بیماری‌های دیگر دریچه‌ای یا مشکلات مادرزادی همراه است، اما به‌تنهایی هم می‌تواند قلب را تحت فشار قرار دهد و عوارض جدی ایجاد کند.

اختلال در تخلیه خون از دهلیز راست

در تنگی دریچه تری‌کوسپید، دهلیز راست نمی‌تواند خون را به راحتی به بطن راست منتقل کند. این مسئله باعث انباشت خون در دهلیز و برگشت آن به سیاهرگ‌های بدن می‌شود. در نتیجه، بیمار دچار احساس سنگینی در قفسه سینه، خستگی مزمن و کاهش تحمل فعالیت می‌شود.

گشاد شدن و نارسایی دهلیز راست

فشار مداوم باعث بزرگ شدن دیواره دهلیز راست می‌شود که این گشادشدگی نه تنها عملکرد طبیعی قلب را مختل می‌کند، بلکه می‌تواند منجر به آریتمی‌های قلبی، به‌خصوص فیبریلاسیون دهلیزی، شود. این آریتمی‌ها ممکن است موجب ضعف ناگهانی، تپش قلب شدید یا سنکوپ شوند.

گرفتاری کبد و دستگاه گوارش

خون بازگشتی به کبد موجب احتقان و بزرگ شدن آن می‌شود؛ فرد ممکن است در سمت راست شکمش احساس درد، فشار یا حتی حالت تهوع داشته باشد. همچنین، پرخونی در دستگاه گوارش ممکن است موجب کاهش اشتها یا اختلال در جذب مواد غذایی گردد.

آسیت و ورم شدید

افزایش فشار در سیاهرگ‌ها موجب نشت مایع به بافت‌ها می‌شود. یکی از نشانه‌های بارز آن، ورم پاها، قوزک‌ها و گاهی کل اندام تحتانی است. در مراحل پیشرفته، مایع درون حفره شکمی جمع می‌شود و شکم فرد ورم می‌کند که به آن آسیت گفته می‌شود.

کاهش خون‌رسانی به ریه‌ها

چون بطن راست خون را به سمت ریه‌ها پمپاژ می‌کند، کاهش حجم ورودی به این بطن منجر به کاهش جریان خون ریه‌ای و در نتیجه افت اکسیژن‌رسانی به بدن می‌شود. این موضوع ممکن است باعث نفس‌تنگی، رنگ‌پریدگی و کاهش سطح انرژی بیمار گردد.

آیا تنگی دریچه تری کوسپید خطرناک است؟

بله، تنگی دریچه تری‌کوسپید می‌تواند خطرناک باشد، به‌ویژه اگر تشخیص داده نشود یا درمان آن به تعویق بیفتد. این بیماری گرچه نسبت به سایر اختلالات دریچه‌ای کمتر شایع است، اما چون سمت راست قلب و جریان برگشتی خون به بدن را درگیر می‌کند، در صورت پیشرفت می‌تواند اثرات جدی بر سلامت عمومی فرد بگذارد.

چرا تنگی دریچه تری‌کوسپید ممکن است خطرناک باشد؟

• ایجاد نارسایی سمت راست قلب: با گذر زمان، فشار زیاد در دهلیز و بطن راست باعث خستگی و بزرگ شدن این نواحی می‌شود که به نارسایی سمت راست قلب منتهی می‌گردد.
• احتباس مایع در بدن: خون به‌جای پیشروی به سمت ریه‌ها، در سیاهرگ‌ها باقی می‌ماند و این باعث تجمع مایع در پاها، شکم (آسیت) و حتی اطراف کبد می‌شود.
• احتمال آریتمی قلبی: فشار مزمن در دهلیز راست زمینه را برای ایجاد بی‌نظمی‌های ضربان قلب مانند فیبریلاسیون دهلیزی فراهم می‌کند، که خود می‌تواند به لخته شدن خون و سکته منجر شود.
• اختلال در عملکرد کبد و گوارش: فشار برگشتی ممکن است کبد را بزرگ و دردناک کند و با کاهش جریان خون روده‌ها، هضم و جذب غذا را مختل نماید.
• کاهش کیفیت زندگی: فرد ممکن است در زندگی روزمره با خستگی مفرط، تنگی نفس، ورم اندام‌ها و بی‌حوصلگی روبه‌رو شود.

آیا همیشه خطرناک است؟

نه لزوماً. اگر تنگی دریچه تری‌کوسپید در مراحل اولیه تشخیص داده شود، با دارو، رژیم غذایی مناسب، کنترل فشار خون ریوی و در برخی موارد جراحی، می‌توان از پیشرفت آن جلوگیری کرد و خطراتش را کاهش داد. اما نادیده گرفتن آن می‌تواند عواقب جبران‌ناپذیری داشته باشد.

جمع بندی

تنگی دریچه تری کوسپید اگر به موقع تشخیص و درمان نشود، می‌تواند منجر به افزایش فشار خون در دهلیز راست، تجمع مایعات در بدن و نارسایی قلبی شود. با این حال، درمان‌های پزشکی و مراقبت‌های منظم می‌توانند به کنترل بیماری و کاهش عوارض آن کمک کنند. توجه به علائم اولیه و پیگیری منظم پزشک اهمیت بالایی دارد تا کیفیت زندگی بیماران حفظ شود و از پیشرفت بیماری جلوگیری شود. در نهایت، آگاهی و مراقبت به موقع کلید مدیریت موفق این بیماری است.

سوالات متداول

شما می‌توانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.

برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.

برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.

رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸

برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید: