آسم | علایم و نشانه ها

آسم ( Asthma ) یک اختلال مزمن است که از طریق حمله های سخت و شدید تنگی و ویزینگ مشخص می شود که ناشی از تنگ شدن مجرای هوایی ( برونکواسپاسم ) و تورم لایه مخاطی بوده و باعث افزایش تولید موکوس می شود.

یک حمله ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت باشد که یا به صورت خود به خود و یا در پاسخ به درمان و داروها رفع می شود و از بین می رود. اگرچه دلیل اصلی آن ناشناخته است، ولی وجود یک محرک یا التهاب راه های هوایی باعث ایجاد اسپاسم عضلات برونشیال و در نتیجه انسداد راه هوایی می شود که خود باعث تورم غشایی و تولید بیش از حد از مخاط موکوس ها می شود.

علل و عوامل خطر زا

محرک های برونش که می تواند شروع کننده حمله آسم باشد. شامل :

آلرژن های میحطی :
1 . غذا ها : شکلات، تخم مرغ، آجیل
2 . گرد های گیاهان و درختان و گل ها
3 . حیوانات : سگ، گربه، خرگوش، جوجه
4 . گرد و غبار از : فرش ها، جارو کردن، گرد گیری
5 . عوامل خانگی : واکس، لوازم آرایشی، تینر نقاشی
6 . آب و هوا و درجه حرارت : آلودگی هوا، هوای خیلی گرم یا سرد، تغییرات فصلی، رطوبت یا خشکی بیش از حد از هوا
فاکتور های ذاتی : سرما خوردگی – خستگی و فعالیت بیش از حد – استرس و اضطراب

علائم و نشانه

علائم و نشانه در بیماری آسم شامل ویزینگ، خس خس، بازدم طولانی، تنگی نفس، دیس پنه، خستگی جسمی زیاد، خلط فراوان و چسبنده، سرفه، تنفس های کوتاه و همراه با تلاش زیاد و اضطراب و تحریک پذیری و بی قراری می باشد.

عوارض آسم شامل هیپوکسی، محرومیت از خواب، دیس ریتمی قلبی ناشی از هیپوکسی

تست های تشخیصی

1. آزمایشات سرمی : شمارش گلبول سفید برای تشخیص عفونت ها، گازهای خون شریانی برای تعیین حجم اکسیژن خون و ارزیابی و وضعیت های اسیدیته ( دفع دی اکسید کربن )
2. آزمایشات خلط : برای ارزیابی افزایشغلظت یا وجود پلاک های موکوسی. کشت برای یافتن عفونت
3. تست عملکرد ریه : برای ارزیابی درجه ی تنگ شدگی و انسداد راه هوایی
4. عکس ساده ی قفسه ی سینه جهت کنترل پنومونی

درمان

1 . اکسیژن تراپی
2 . نبولایزر
3 . تغذیه مناسب و رژیم متعادل
4 . مایعات خوراکی یا وریدی برای حفظ دهیدراتاسیون ( از دست رفتن مایعات بدن )
5 . مصرف دارو های برونکودیلاتور مثل داروهای استنشاقی و داروهای آنتی کولینرژیک برای کاهش دادن اسپاسم راه های هوایی
6 . مصرف داروی تئوفیلین و آمینوفیلین برای شل کردن عضلات صاف
7 . آنتی بیوتیک برای عفونت

نکات مهم

باید به بیمار در شناختن محرک هایی که شروع کننده حمله های آسم هستند، یاد دهید و اهمیت اجتناب از آنها یا حذف آن ها از محیط زندگی بیمار را متذکر شوید. ممکن است استفاده از ماسک های فیلتردار در کاهش دادن حملات آسم مفید باشند.

در صورت تغییر در وضعیت ذهنی بیمار و یا احساس تنگی در قفسه سینه که به درمان های دارویی پاسخ نداده است، بیمار باید سریعاً به مراکز اورژانسی مراجعه کند.

علایم و نشانه هایی که باید در صورت بروز به پزشک معالج خود اطلاع دهید :

1. خلط سبز رنگ                2. تب              3. خستگی زیاد

اهمیت پرهیز از سیگار کشیدن یا ماندن در اتاق پر از دود سیگار را متذکر شوید. در صورت لزوم بیمار به برنامه های ترک سیگار ارجاع شود.

واکنش های هیجانی و اثر آن ها در شروع حمله های آسم را باید به بیمار متذکر شد.

از بوییدن عطر و سایر مواد خوشبو جهت درمان استفاده نکنید، چرا که آغاز کننده ی حملات آسم است.

بیمار باید برای جلوگیری از حملات آسم تکنیک های مؤثر جهت اصلاح و مقابله با حوادث استرس آور مثل روش شل نمودن عضلات و تنفس کردن در حالی که لب ها به شکل غنچه درآمده اند، بیاموزد.

بیمار باید در مورد پیشگیری از عفونت های تنفسی، دوری کردن از افراد دارای عفونت و مشورت با پزشک در مورد واکسیناسیون سالیانه ی آنفلوآنزا و پنوموکوک آگاه باشد.

بیمار باید در مورد اینکه بدون مشورت با پزشک و با احساس بهبودی، دارو ها را قطع نکند و یا مصرف آن ها را کاهش ندهد. به بیمار توصیه کنید از مصرف کردن دارو های آلرژی بدون نسخه اجتناب کند. در افراد دیابتی به علت مصرف  کورتیکواستروئید ها ( مانند کورتون و دگزامتازون ) میزان گلوکز افزایش می یابد لذا تنظیم موقتی دارو های ضد دیابت ضرورت دارد.

بیمار باید در مورد اینکه تمرینات منظم تا حد تحمل اهمیت داشته و باید از فعالیت در زمان خستگی و یا در آب و هوای خیلی گرم یا سرد و در روزهای مه آلود اجتناب شود، مطلع باشد.

رژیم غذایی

به بیمار در مورد حفظ یک رژیم متعادل آموزش دهید ، وعده های غذایی مختصر و متعدد در طی و پس از حمله ها داشته باشد و برای رقیق نگه داشتن موکوس ها مقدار کافی مایعات ( 2 تا 3 لیتر روزانه ) بنوشد.
در زمان مصرف کورتیکواستروئیدها از مصرف شیرینی زیاد بپرهیزد. برنامه توزین منظم را دنبال کند چرا که چاقی علایم آسم را بد تر می کند.
در صورتی که مبتلا به آسم آلرژیک هستید باید در مصرف غذاهای زیر که حساسیت زا هستند احتیاط کنید و البته بستگی به این دارد که به کدام یک از این مواد غذایی حساسیت دارید. شیر و فرآورده های لبنی – گندم – ذرت – بادام زمینی – تخم مرغ – سویا – غذاهای دریایی – ماهی

اصول استفاده از اسپری

1 . قبل از مصرف اسپری مخزن آن را تکان داده و درپوش آن را بردارید.
2 . با بازدم عمیق حداکثر هوا را از سینه خارج کرده دهانه ی اسپری را در دهان خود بگذارید لب ها را به دور آن محکم ببندید تا هوا از راه دیگری وارد دهان شما نشود.
3 . همزمان با نفس کشیدن اسپری را فشار دهید تا دارو همراه با هوای استنشاقی به عمق ریه نفوذ کند.
4 . اسپری را از دهان خارج کرده و حداقل 10 ثانیه نفس را در سینه حبس کنید. سپس هوا را به آهستگی بیرون دهید و تنفس معمولی را شروع کنید.
5 . در صورت نیاز به یک پاف دیگر حداقل یک دقیقه صبر کنید.
6 . اگر از دو نوع اسپری استفاده می کنید بایستی بین آنها 5 تا 10  دقیقه فاصله زمانی وجود داشته باشد.
7 . جهت جلوگیری از عفونت های دهانی بعد از استفاده از اسپری ها دهان خود را بشوئید.