زمان تخمینی مطالعه: 18 دقیقه
خونریزی مغزی ناشی از ضربه به سر، یکی از شرایط اورژانسی و حساس پزشکی است که نیازمند تشخیص سریع و درمان به موقع است. این نوع آسیب میتواند از ضربههای شدید یا حتی برخوردهای نسبتا خفیف به سر ناشی شود و در صورت عدم مراقبت صحیح، عوارض جدی و جبرانناپذیری به دنبال داشته باشد. شناخت علائم اولیه، انواع خونریزی، دلایل بروز، روشهای تشخیص و درمان و همچنین مراقبتهای پس از آسیب، نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت بیمار و بهبود کیفیت زندگی او دارد. با توجه به اهمیت این موضوع، آگاهی بخشی و دسترسی به خدمات پزشکی قابل اعتماد مانند خدمات ویزیت پزشک در منزل آرین طب میتواند به نجات جان بیماران و تسریع روند درمان کمک کند.
خونریزی مغزی ناشی از ضربه چیست؟
خونریزی مغزی ناشی از ضربه یکی از خطرناکترین پیامدهای وارد شدن آسیب فیزیکی به سر است که در آن رگهای خونی داخل جمجمه دچار پارگی شده و خون در بخشهای مختلف مغز تجمع پیدا میکند. این وضعیت میتواند بهدلیل حوادثی مانند تصادف، سقوط، ضربه مستقیم یا حتی تکان شدید سر در ورزشهای پر برخورد رخ دهد. بسته به محل و شدت خونریزی، علائم میتواند از سردرد و گیجی خفیف تا بیهوشی، تشنج یا فلج موضعی متغیر باشد. در صورت عدم تشخیص و درمان بهموقع، فشار حاصل از خون تجمع یافته میتواند بافتهای مغز را فشرده کرده و منجر به آسیب دائمی یا مرگ شود. اقدام فوری پزشکی، حتی در صورت نبود علائم واضح، برای جلوگیری از پیشرفت آسیب ضروری است. استفاده از خدمات ویزیت پزشک در منزل مانند آنچه توسط مجموعه آرین طب ارائه میشود، میتواند در چنین مواقعی حیاتی و زمانبر باشد و کمک کند که بیمار بهسرعت مورد ارزیابی و درمان قرار گیرد.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
خدمات مرتبط
علائم اولیه خونریزی مغزی پس از ضربه به سر
خونریزی مغزی به علت ضربه، یکی از وضعیتهای اورژانسی است که تشخیص سریع آن میتواند از بروز آسیبهای جبرانناپذیر جلوگیری کند. گاهی ممکن است فرد پس از برخورد ضربه به سر، در ظاهر حال عمومی خوبی داشته باشد، اما درون جمجمه، خونریزی آغاز شده باشد. شناخت نشانههای اولیه میتواند جان فرد را نجات دهد و مانع پیشرفت آسیب مغزی شود.
سردرد شدید و ناگهانی
یکی از رایجترین و هشداردهندهترین نشانهها، سردردی است که بهصورت ناگهانی و با شدت زیاد بروز میکند. اگر این سردرد با گذر زمان بدتر شود یا با داروهای معمولی تسکین نیابد، باید جدی گرفته شود.
حالت تهوع یا استفراغ بدون دلیل مشخص
وقوع حالت تهوع یا استفراغ، بهخصوص اگر همراه با سردرد باشد، میتواند نشانهای از افزایش فشار داخل جمجمه بهدلیل تجمع خون باشد.
تغییر در سطح هوشیاری یا خوابآلودگی غیرعادی
اگر فرد پس از ضربه به سر دچار خوابآلودگی غیرطبیعی، گیجی یا عدم پاسخدهی شود، این تغییرات رفتاری باید بهعنوان زنگ خطر در نظر گرفته شوند.
اختلال در بینایی یا گفتار
تاری دید، دوبینی یا مشکل در صحبت کردن میتواند نشاندهنده درگیری نواحی خاصی از مغز در اثر خونریزی باشد. این علائم بههیچوجه نباید نادیده گرفته شوند.
بیحسی یا ضعف در دست یا پا
در برخی موارد، خونریزی مغزی باعث اختلال در عملکرد بخشی از مغز میشود که کنترل اندامها را بر عهده دارد. احساس ضعف یا بیحسی در یک سمت بدن میتواند نشانهای از همین آسیب باشد.
تشنج یا حرکات غیرطبیعی بدن
وقوع تشنج پس از ضربه به سر میتواند ناشی از تحریک سلولهای مغزی در اثر خونریزی باشد و باید بلافاصله رسیدگی شود.
تغییر اندازه مردمک چشم ها
اگر یکی از مردمکها بزرگتر از دیگری باشد یا واکنش آنها نسبت به نور طبیعی نباشد، ممکن است نشانه فشار داخلی مغز و شروع خونریزی باشد.

انواع خونریزی مغزی ناشی از ضربه
ضربه به سر میتواند منجر به انواع مختلفی از خونریزی در مغز شود که هرکدام ویژگیها، علائم و میزان خطر متفاوتی دارند. شناخت این انواع، به پزشکان کمک میکند تا درمان مؤثر و مناسبتری را در زمان مناسب آغاز کنند. گاهی اوقات خونریزیها بلافاصله پس از آسیب ظاهر میشوند و گاهی بهصورت تأخیری، چند ساعت یا حتی چند روز بعد علائم بروز پیدا میکنند. در ادامه با رایجترین انواع خونریزی مغزی ناشی از ضربه آشنا میشوید.
خونریزی اپیدورال (Epidural Hemorrhage)
در این نوع، خون بین جمجمه و لایه خارجی پوشش مغز (دورا) جمع میشود. معمولاً ناشی از پارگی شریانها در اثر شکستگی جمجمه است. علائم آن میتواند شامل هوشیاری متناوب، سردرد شدید، تهوع و در موارد حاد بیهوشی باشد. این نوع خونریزی نیاز به جراحی فوری دارد.
خونریزی سابدورال (Subdural Hemorrhage)
در این حالت خون بین دورا و سطح مغز جمع میشود. این نوع معمولاً ناشی از پارگی سیاهرگهاست و ممکن است بلافاصله یا با تأخیر بروز کند. نوع حاد آن بسیار خطرناک و تهدیدکننده زندگی است و اغلب در افراد مسن یا کسانی که داروهای رقیقکننده خون مصرف میکنند دیده میشود.
خونریزی داخل مغزی (Intracerebral Hemorrhage)
این نوع خونریزی مستقیماً در داخل بافت مغز اتفاق میافتد. معمولاً بهدلیل پارگی عروق کوچک مغزی پس از ضربه شدید رخ میدهد. بسته به محل خونریزی، علائم متفاوتی مانند فلج موضعی، اختلال در گفتار یا تشنج ممکن است ظاهر شود.
خونریزی سابآراکنوئید (Subarachnoid Hemorrhage)
در این نوع، خون در فضای بین مغز و پردههای نازک اطراف آن (آراکنوئید) نشت میکند. این وضعیت میتواند باعث سردرد بسیار شدید، سفتی گردن، دوبینی و کاهش هوشیاری شود. این نوع خونریزی گاهی ناشی از ضربههای شدید به سر است و در برخی موارد نیاز به جراحی یا مراقبتهای ویژه دارد.
هماتوم مغزی ترکیبی یا چندگانه
در برخی موارد، فرد ممکن است دچار بیش از یک نوع خونریزی بهطور همزمان شود. بهعنوان مثال، هم خونریزی اپیدورال و هم خونریزی داخل مغزی، که پیچیدگی درمان را افزایش میدهد و نظارت پزشکی مستمر نیاز دارد.
در مواجهه با هر نوع از این خونریزیها، تشخیص سریع با استفاده از سیتیاسکن یا MRI و مداخله پزشکی فوری ضروری است. استفاده از خدمات ویزیت پزشک در منزل آرین طب میتواند در شرایطی که فرد قادر به حرکت نیست یا نیاز به بررسی اولیه در خانه دارد، بسیار مؤثر باشد. پزشکان مجرب این مجموعه توانایی شناسایی علائم خطر و ارجاع فوری بیمار به مراکز تخصصی را دارند.
دلایل اصلی بروز خونریزی مغزی پس از آسیب سر
آسیب به سر میتواند باعث پارگی رگهای خونی داخل جمجمه شود و منجر به خونریزی در بخشهای مختلف مغز گردد. این خونریزیها بسته به محل، شدت و نوع آسیب، ممکن است بسیار خطرناک بوده و در صورت عدم مداخله پزشکی، آسیب جدی و حتی مرگ را در پی داشته باشند. شناخت دلایل اصلی بروز خونریزی مغزی پس از ضربه کمک میکند تا افراد در شرایط پرخطر مراقبت بیشتری داشته باشند و اقدامات پیشگیرانهتری انجام دهند.
ضربه مستقیم و شدید به سر
برخورد مستقیم اجسام سنگین یا سقوط و تصادفهای شدید یکی از شایعترین دلایل بروز خونریزی مغزی است. این ضربات میتوانند باعث شکستگی جمجمه و پارگی عروق بزرگ مغز شوند که خونریزی را در پی دارد.
تکان شدید مغز (ضربه مغزی یا کانکاشن)
حتی در صورت نبود شکستگی یا زخم خارجی، تکان شدید مغز در داخل جمجمه میتواند باعث پارگی رگهای ظریف مغزی و نشت خون شود. این حالت معمولاً در ورزشهای پر برخورد، تصادفات یا سقوطها اتفاق میافتد.
پیری و شکنندگی عروق مغزی
در افراد مسن، بهدلیل کاهش انعطافپذیری عروق مغز، احتمال پاره شدن مویرگها حتی با ضربات خفیف بیشتر است. همین عامل باعث شده تا خونریزیهای مغزی تأخیری در سالمندان بسیار شایع باشد.
مصرف دارو های رقیقکننده خون
افرادی که از داروهایی مثل وارفارین یا آسپرین برای پیشگیری از لخته شدن خون استفاده میکنند، در صورت ضربه به سر در معرض خونریزی شدیدتری قرار دارند، چون مکانیسم لختهسازی طبیعی بدن آنها کند شده است.
بیماری های زمینهای مانند فشار خون بالا
فشار خون بالا میتواند به دیواره رگهای مغزی آسیب زده و در مواجهه با ضربه، احتمال پارگی این رگها افزایش یابد. این حالت در افرادی که کنترل فشار خون ضعیفی دارند، بیشتر دیده میشود.
الکل یا مواد مخدر
مصرف الکل یا مواد مخدر قبل از وارد شدن ضربه، میتواند هم واکنش بدن به آسیب را کاهش دهد و هم انعقاد خون را مختل کند؛ در نتیجه خطر خونریزی مغزی در این افراد بالاتر است.
نقایص عروقی پنهان یا آنوریسم های مخفی
در برخی افراد، ممکن است نقصهای عروقی در مغز وجود داشته باشد که بدون علامت هستند. یک ضربه حتی خفیف میتواند موجب پارگی این عروق و خونریزی گسترده شود.
نحوه تشخیص خونریزی مغزی بعد از ضربه
تشخیص خونریزی مغزی پس از ضربه به سر، یکی از مراحل حیاتی در نجات جان بیمار و جلوگیری از آسیب دائمی به بافت مغز است. در بسیاری از موارد، علائم ممکن است بلافاصله پس از حادثه ظاهر نشوند، بنابراین بررسی دقیق و علمی اهمیت زیادی دارد. تشخیص صحیح و سریع میتواند مسیر درمان را تعیین کند و شانس بهبودی کامل را افزایش دهد. در ادامه با روشهای اصلی تشخیص خونریزی مغزی آشنا میشوید.
معاینه بالینی اولیه توسط پزشک
در مرحله اول، پزشک با بررسی علائم ظاهری بیمار مثل سردرد، تهوع، گیجی، ضعف در اندامها، اختلال بینایی یا گفتار، شروع به ارزیابی خطر میکند. همچنین بررسی واکنش مردمکها به نور، سطح هوشیاری و تعادل نیز از جمله اقداماتی است که در ارزیابی اولیه انجام میشود.
اسکن مغزی با سیتیاسکن (CT Scan)
سیتیاسکن رایجترین و سریعترین روش برای تشخیص خونریزی در داخل جمجمه است. این تصویربرداری میتواند نواحی دارای تجمع خون را با وضوح بالا نشان دهد و به پزشکان در تعیین نوع خونریزی (اپیدورال، سابدورال، داخل مغزی و…) کمک کند.
امآرآی (MRI)
در مواردی که سیتیاسکن پاسخ دقیقتری نیاز داشته باشد یا بیمار چند روز پس از ضربه علائم نشان دهد، MRI مغز میتواند تصویر دقیقتری از بافتهای نرم و خونریزیهای قدیمیتر ارائه دهد. این روش بهویژه برای ارزیابی آسیبهای ظریف یا تأخیری مناسب است.
بررسی فشار داخل جمجمه (ICP Monitoring)
در شرایط شدید که بیمار بیهوش است یا علائم فشار مغزی مشاهده میشود، پزشکان ممکن است از مانیتورینگ فشار داخل مغز استفاده کنند تا وضعیت داخلی مغز را لحظهبهلحظه کنترل کنند.
آزمایش خون و ارزیابی سیستم انعقادی
بررسی سطح پلاکتها، زمان انعقاد و فاکتورهای خونی به پزشکان کمک میکند تا بفهمند آیا بیمار در معرض خونریزی بیشتر است یا خیر، بهویژه اگر داروهای رقیقکننده خون مصرف میکند.
درمان خونریزی مغزی به علت ضربه به سر
درمان خونریزی مغزی ناشی از ضربه به سر، به نوع، شدت و محل خونریزی بستگی دارد و باید بهسرعت آغاز شود تا از آسیبهای جدی و مرگ جلوگیری گردد. در بسیاری از موارد، اقدامات اولیهی درمانی در ساعات اول پس از ضربه، نقش حیاتی در بهبودی بیمار دارند. هدف از درمان، توقف خونریزی، کاهش فشار وارد بر مغز و پیشگیری از آسیبهای ثانویه است. در ادامه با مهمترین روشهای درمان این وضعیت اضطراری آشنا میشویم.
مراقبت های اولیه پزشکی و پایدارسازی وضعیت بیمار
در مراحل ابتدایی، کنترل علائم حیاتی، حفظ سطح هوشیاری و پایدارسازی وضعیت عمومی بیمار در اولویت قرار دارد. استفاده از اکسیژن، سرمتراپی و نظارت دقیق بر سطح هوشیاری، جزو اولین اقدامات درمانی هستند.
جراحی تخلیه خونریزی و کاهش فشار مغزی
در مواردی که خونریزی شدید باشد یا هماتوم باعث افزایش فشار داخل جمجمه شده باشد، جراحی اورژانسی ضروری است. این جراحی میتواند شامل برداشتن بخشی از جمجمه برای کاهش فشار یا تخلیه مستقیم خون جمعشده باشد.
دارو درمانی برای کنترل خونریزی و التهاب
پزشکان ممکن است از داروهایی مانند داروهای ضدتشنج برای جلوگیری از صرع، داروهای کاهشدهنده فشار مغز یا داروهای انعقادی (در صورت وجود اختلالات خونی) استفاده کنند. داروهای ضدورم مغزی نیز در کاهش آسیبها مؤثرند.
مدیریت فشار داخل جمجمه (ICP Monitoring)
برای بیمارانی که در وضعیت بحرانی هستند، مانیتور فشار داخل جمجمه نصب میشود تا میزان فشار بهصورت لحظهای بررسی و کنترل شود. این ابزار به پزشکان در تصمیمگیری سریعتر کمک میکند.
توانبخشی و مراقبت های پس از درمان
پس از کنترل خونریزی و تثبیت بیمار، دوره توانبخشی آغاز میشود. بسته به ناحیه آسیبدیده، بیمار ممکن است نیاز به گفتاردرمانی، فیزیوتراپی یا کاردرمانی داشته باشد. این مرحله برای بازیابی عملکردهای حرکتی، شناختی و حسی بسیار حیاتی است.
نقش مهم خدمات پزشکی در منزل در پیگیری درمان
در بسیاری از موارد پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار هنوز نیاز به پیگیری و مراقبت دارد. خدمات ویزیت پزشک در منزل آرین طب این امکان را فراهم میکند که بیمار بدون نیاز به مراجعه حضوری، تحت نظارت پزشکان متخصص قرار گیرد. این خدمات شامل بررسی علائم، تجویز دارو، مدیریت فشار خون، کنترل وضعیت مغزی و همچنین مشاوره در مورد روند توانبخشی است.

برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائهدهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
عوارض خونریزی مغزی ناشی از ضربه و پیامد های آن
خونریزی مغزی به دنبال ضربه به سر، یک وضعیت جدی است که میتواند پیامدهای طولانیمدت و حتی جبرانناپذیری برای بیمار به همراه داشته باشد. هرچقدر تشخیص و درمان این مشکل با تأخیر انجام شود، خطر بروز عوارض بیشتر و شدتیافتهتر میشود. شناخت دقیق عوارض و پیامدهای خونریزی مغزی به خانوادهها و مراقبین کمک میکند تا بهتر بتوانند شرایط بیمار را مدیریت کنند و در صورت بروز هر نشانه هشداردهنده، سریعتر اقدام نمایند.
افزایش فشار داخل جمجمه و آسیب به بافت مغز
خون جمع شده در فضای داخل جمجمه باعث افزایش فشار میشود که میتواند جریان خون رسانی به بخشهای حیاتی مغز را مختل کند. این فشار باعث فشردگی بافت مغزی و آسیب مستقیم به سلولهای عصبی میشود که ممکن است منجر به از دست دادن عملکرد آن بخش شود.
اختلالات شناختی و روانی
بسیاری از بیماران پس از خونریزی مغزی دچار مشکلاتی مانند کاهش حافظه، کاهش توانایی تمرکز، گیجی، افسردگی و اضطراب میشوند. این تغییرات میتوانند تا مدتها پس از بهبودی جسمی باقی بمانند و نیازمند درمان تخصصی روانشناسی یا روانپزشکی هستند.
ناتوانی های حرکتی و ضعف عضلانی
خونریزی مغزی میتواند باعث فلج یا ضعف یک طرف بدن شود. بیمار ممکن است در راه رفتن، استفاده از دستها یا انجام فعالیتهای روزمره دچار مشکل شود که نیازمند فیزیوتراپی و توانبخشی طولانیمدت است.
مشکلات در گفتار و بلع
در برخی موارد، آسیب مغزی ناشی از خونریزی میتواند باعث اختلال در گفتار یا مشکلات بلع شود که ممکن است به جلسات گفتاردرمانی و مراقبتهای تغذیهای نیاز داشته باشد.
تشنج و بروز صرع
بعد از خونریزی مغزی، احتمال بروز تشنج در برخی بیماران افزایش مییابد که ممکن است به مصرف داروهای ضدتشنج برای کنترل این عارضه نیاز باشد.
خطر مرگ و بستری طولانی مدت
خونریزی شدید و درماننشده میتواند منجر به مرگ شود یا نیازمند بستری طولانی در بخش مراقبتهای ویژه باشد. برخی بیماران به مراقبت ۲۴ ساعته در منزل نیاز پیدا میکنند.
نقش مراقبت تخصصی در منزل در مدیریت عوارض
خدمات ویزیت پزشک در منزل آرین طب با ارائه مراقبتهای تخصصی و مداوم، به خانوادهها کمک میکند تا عوارض ناشی از خونریزی مغزی را به بهترین شکل مدیریت کنند. این خدمات شامل پیگیری داروها، آموزش خانواده، فیزیوتراپی در منزل و مشاورههای پزشکی است که روند بهبودی را تسریع میکند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود میبخشد.
مراقبت های بعد از خونریزی مغزی ناشی از تروما
پس از خونریزی مغزی به دلیل ضربه به سر، مراقبتهای دقیق و مداوم نقش بسیار مهمی در بهبود وضعیت بیمار و پیشگیری از عوارض طولانیمدت دارند. مراقبتهای پس از تروما علاوه بر درمان پزشکی، شامل حمایت روانی، فیزیوتراپی و ایجاد محیط مناسب برای بازتوانی مغز است. خانواده و مراقبین باید با این نکات آشنا باشند تا بتوانند به بهترین شکل از بیمار مراقبت کنند و روند بهبودی را تسریع کنند.
پیگیری و کنترل علائم هشداردهنده
حتی پس از ترخیص از بیمارستان، بیمار باید به دقت زیر نظر باشد. بروز سردرد شدید، تهوع مکرر، ضعف ناگهانی، تغییرات هوشیاری، تشنج یا مشکلات تنفسی نیازمند مراجعه فوری به پزشک است. مراقبت مداوم و توجه به این علائم میتواند از پیشرفت آسیب جلوگیری کند.
استراحت کافی و پرهیز از فعالیت های سنگین
مغز در دوره نقاهت نیاز به استراحت کامل دارد. فعالیتهای فیزیکی شدید، رانندگی یا استفاده از دستگاههای الکترونیکی به مدت طولانی میتواند به مغز فشار وارد کند و روند بهبودی را مختل نماید.
توانبخشی و فیزیوتراپی
در صورت بروز ضعف عضلانی، ناتوانی در حرکت یا مشکلات تعادلی، جلسات فیزیوتراپی باید آغاز شود. این فرایند به بازیابی عملکرد عضلات و جلوگیری از خشکی مفاصل کمک میکند.
حمایت روانی و درمان اختلالات شناختی
خونریزی مغزی ممکن است باعث مشکلات روانی مانند اضطراب، افسردگی یا اختلال در تمرکز شود. مراجعه به روانشناس یا روانپزشک و انجام تمرینات ذهنی میتواند به بهبود وضعیت روحی و شناختی کمک کند.
جمع بندی
در نهایت، خونریزی مغزی ناشی از ضربه به سر یک وضعیت پیچیده و جدی است که هرگونه تأخیر در تشخیص و درمان میتواند پیامدهای خطرناکی به همراه داشته باشد. آشنایی با علائم هشداردهنده، تشخیص سریع با استفاده از فناوریهای تصویربرداری و انتخاب روشهای درمانی متناسب، کلیدهای اصلی مدیریت این بیماری هستند. علاوه بر این، مراقبتهای مداوم پس از درمان و استفاده از خدمات تخصصی در منزل مانند آرین طب، به بهبود عملکرد مغزی و کیفیت زندگی بیماران کمک میکند و از عود بیماری جلوگیری مینماید. توجه به این موارد و بهرهگیری از منابع پزشکی معتبر میتواند مسیر بهبودی را هموار سازد و جان بیماران را حفظ کند.
سوالات متداول
خونریزی مغزی به تجمع خون در داخل یا اطراف مغز گفته میشود که به دنبال پارگی رگهای خونی پس از ضربه ایجاد میشود. این وضعیت بسیار خطرناک است و در صورت عدم درمان بهموقع میتواند باعث آسیب دائمی مغز یا حتی مرگ شود.
سردرد شدید، تهوع و استفراغ، تغییر در هوشیاری، ضعف یا بیحسی در اندامها، تاری دید، تشنج و تغییر اندازه مردمک چشم از شایعترین علائم اولیه هستند که نیازمند بررسی فوری پزشکیاند.
تشخیص معمولاً با معاینه بالینی و تصویربرداریهای پزشکی مانند سیتیاسکن یا MRI انجام میشود. این روشها به پزشک کمک میکنند تا محل و شدت خونریزی را مشخص کند.
شما میتوانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
