هیدروکسی زین (Hydroxyzine) یکی از داروهای متداول درمان علائم حساسیتی است که به عنوان یک آنتی هیستامین عمل می‌کند. این دارو اغلب برای کنترل علائمی مانند خارش، آبریزش بینی، عطسه و سایر علائم حساسیتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. با توجه به ویژگی‌های ضد التهابی و ضد حساسیتی‌اش، هیدروکسی زین می‌تواند به کنترل علائم مرتبط با آلرژی‌ها کمک کند و برای افرادی که با عوارض حساسیتی مبارزه می‌کنند، بهبود بخش باشد.

مصرف هیدروکسی زین در انواع مختلف شامل قرص، شربت و پماد در دسترس است، که هرکدام دارای مزایا و محدودیت‌های خاص خود هستند. از آنجایی که مصرف این دارو ممکن است با عوارض جانبی و تداخلات دارویی همراه باشد، توصیه می‌شود قبل از شروع مصرف آن، با پزشک مشورت شود تا مطمئن شوید که استفاده از آن برای شما مناسب است.

هیدروکسی‌ زین یک داروی ضدحساسیت است که از گروه آنتی‌هیستامین‌های خواب‌آور استفاده می‌شود. این دارو برای کاهش خارش‌های پوستی ناشی از حساسیت‌ها استفاده می‌شود. وقوع حساسیت‌های فصلی، ارتباط با مواد حساسیت‌زا و نیش حشرات می‌تواند باعث آزادسازی ماده‌ای به نام هیستامین در بدن شود. آزادسازی هیستامین منجر به علائمی می‌شود که شامل لکه‌های قرمز پوستی همراه با خارش، عطسه، آبریزش بینی، التهاب گلو، قرمزی و خارش چشم‌ها است. هیدروکسی‌زین با مهار اثر هیستامین، به کاهش علائم حساسیت، به‌ویژه خارش کمک می‌کند.

هیدروکسی زین به عنوان یک آنتی‌هیستامین نسل اول عمل می‌کند و با مسدود کردن گیرنده‌های هیستامین H1، از بروز واکنش‌های آلرژیک جلوگیری می‌کند. اما برای درک بهتر مکانیسم اثر این دارو، بهتر است به جزئیات بیشتری بپردازیم.

هیستامین و نقش آن در بدن

• تولید هیستامین: هیستامین عمدتاً در ماست سل‌ها و بازوفیل‌ها ذخیره می‌شود و در پاسخ به محرک‌های آلرژیک، آسیب بافتی یا برخی واکنش‌های ایمنی آزاد می‌شود.
• گیرنده‌های هیستامین: هیستامین با اتصال به گیرنده‌های مختلفی از جمله H1، H2 و H3 بر عملکرد اندام‌ها و سیستم‌های مختلف بدن تأثیر می‌گذارد.
• تأثیرات فیزیولوژیکی هیستامین: هیستامین با اتصال به گیرنده‌های H1، باعث انقباض عضلات صاف در برونش‌ها، افزایش ترشح اسید معده، افزایش نفوذپذیری مویرگ‌ها و بروز علائم آلرژیک می‌شود.

مکانیسم اثر هیدروکسی زین به طور دقیق‌تر

• مسدود کردن رقابتی گیرنده‌های H1: هیدروکسی زین با هیستامین بر سر گیرنده‌های H1 رقابت می‌کند.
• جلوگیری از اتصال هیستامین: با اتصال به گیرنده‌های H1، هیدروکسی زین مانع از اتصال هیستامین به این گیرنده‌ها می‌شود.
• کاهش علائم آلرژیک: در نتیجه، اثرات فیزیولوژیکی هیستامین کاهش یافته و علائم آلرژیک مانند خارش، قرمزی، تورم و آبریزش بینی تسکین می‌یابد.

اثرات جانبی ناشی از مسدود شدن گیرنده‌های H1

علاوه بر اثرات درمانی، مسدود شدن گیرنده‌های H1 توسط هیدروکسی زین می‌تواند برخی عوارض جانبی را به دنبال داشته باشد که شامل موارد زیر است:

• خواب‌آلودگی: یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی هیدروکسی زین است که به دلیل تأثیر دارو بر سیستم عصبی مرکزی رخ می‌دهد.
• خشکی دهان: مسدود شدن گیرنده‌های H1 در غدد بزاقی باعث کاهش ترشح بزاق می‌شود.
• تاری دید: این عارضه به دلیل تأثیر دارو بر عضلات صاف چشم رخ می‌دهد.
• یبوست: مسدود شدن گیرنده‌های H1 در روده‌ها باعث کاهش حرکات روده‌ای می‌شود.

اثرات آرام‌بخش و ضد اضطرابی هیدروکسی زین

علاوه بر اثرات ضد هیستامینی، هیدروکسی زین دارای اثرات آرام‌بخش و ضد اضطرابی نیز هست که به دلایل زیر اتفاق می‌افتد:

• تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی: هیدروکسی زین علاوه بر گیرنده‌های H1، بر گیرنده‌های دیگر و انتقال‌دهنده‌های عصبی نیز تأثیر می‌گذارد.
• کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی: این تأثیرات منجر به کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی و ایجاد آرامش و خواب‌آلودگی می‌شود.

فارماکوکینتیک به مطالعه روند جذب، توزیع، متابولیسم و دفع دارو در بدن گفته می‌شود. در مورد هیدروکسی زین، درک این فرایندها به ما کمک می‌کند تا بهتر به نحوه اثرگذاری و عوارض جانبی این دارو پی ببریم.

جذب

• جذب خوراکی: هیدروکسی زین به خوبی از دستگاه گوارش جذب می‌شود.
• تأثیر غذا: مصرف غذا می‌تواند بر سرعت و میزان جذب هیدروکسی زین تأثیر بگذارد.
• بیودسترس‌زیبی: درصد قابل توجهی از هیدروکسی زین پس از جذب خوراکی وارد گردش خون سیستمیک می‌شود.

توزیع

• توزیع گسترده: هیدروکسی زین پس از جذب به طور گسترده‌ای در بدن توزیع می‌شود و به بسیاری از بافت‌ها از جمله مغز نفوذ می‌کند.
• اتصال به پروتئین‌های پلاسما: بخشی از هیدروکسی زین به پروتئین‌های پلاسما متصل می‌شود.

متابولیسم

• کبد: هیدروکسی زین عمدتاً در کبد متابولیزه می‌شود.
• متابولیت‌ها: متابولیت‌های حاصل از متابولیسم هیدروکسی زین معمولاً غیرفعال هستند.

دفع

• کلیه‌ها: متابولیت‌های هیدروکسی زین و بخشی از داروی بدون تغییر از طریق کلیه‌ها دفع می‌شوند.

نیمه عمر

نیمه عمر هیدروکسی زین به عوامل مختلفی از جمله دوز مصرفی، سن بیمار و وضعیت کلیوی و کبدی او بستگی دارد. به طور کلی، نیمه عمر این دارو چندین ساعت است.

عواملی که بر فارماکوکینتیک هیدروکسی زین تأثیر می‌گذارند

• سن: در نوزادان، کودکان و سالمندان، فارماکوکینتیک هیدروکسی زین ممکن است متفاوت باشد.
• بیماری‌های کبدی و کلیوی: اختلال در عملکرد کبد یا کلیه‌ها می‌تواند بر متابولیسم و دفع دارو تأثیر گذاشته و منجر به تجمع آن در بدن شود.
• تداخلات دارویی: مصرف همزمان هیدروکسی زین با برخی داروهای دیگر می‌تواند بر فارماکوکینتیک آن تأثیر بگذارد.

هیدروکسی زین یک آنتی هیستامین نسخه‌ای است که تنها با تجویز پزشک مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای درمان کوتاه مدت اضطراب و مدیریت خارش و حساسیت پوستی مورد استفاده قرار می‌گیرد. خارش بدن زمانی خطرناک است که بیش از ۱۴ روز طول بکشد و به‌همین دلیل، در صورت بروز چنین شرایطی، حتما باید پزشک متخصص آن را بررسی کند و تنها مصرف دارو کارساز نیست. هیدروکسی زین در برخی موارد به‌عنوان آرامش‌بخش قبل و بعد از بیهوشی عمومی نیز کاربرد دارد. در ادامه، به بررسی موارد استفاده هیدروکسی زین در شرایط مختلف می‌پردازیم.

شربت هیستازد یا هیدروکسی زین برای کودکان و نوزادان

استفاده از شربت هیدروکسی زین برای کودکان با محدودیت سنی همراه نیست و برای این گروه سنی، محدودیتی در استفاده از آن وجود ندارد. کودکان کمتر از ۶ سال می‌توانند حداکثر به میزان ۵۰ میلی‌ گرم از این شربت استفاده کنند. شربت هیدروکسی زین به‌ عنوان یک داروی تدازین برای درمان حساسیت پوستی و همچنین برای کمک به خواب آرام کودکان استفاده می‌شود.

شربت هیدروکسی زین برای گلو درد

معمولاً، این دارو شب‌ها پیش از خواب یک بار مصرف می‌شود تا علائم را کنترل کند، اما در صورت لزوم، ممکن است دو تا سه بار در روز تجویز شود، به ویژه با توجه به شدت علائم شما. استفاده از این دارو با یا بدون غذا هیچ تداخل خاصی ندارد، بنابراین می‌توانید آن را قبل یا بعد از غذا مصرف کنید. اگر از فرم خوراکی شربت برای کودکتان استفاده می‌کنید، بهتر است مقدار مصرف و نحوه مصرف آن را از پزشک یا داروساز خود بپرسید، زیرا مقدار مصرفی برای کودکان بستگی به سن و وزن آن‌ها دارد. در صورت فراموشی یک نوبت مصرف، نوبت فراموش شده را صرف نظر کرده و در نوبت بعدی طبق برنامه مصرف عمل کنید. هیچ‌گاه مقدار دارو را در یک نوبت دوبرابر نکنید. می‌توانید این دارو را تا زمانی که علائم شما درمان شود استفاده کنید و بعد از بهبودی، مصرف این دارو را قطع کنید.

قبل از مصرف شربت هیستازد هیدروکسی زین، حتماً با پزشک خود صحبت کنید و سابقه پزشکی خود را از جمله مشکلات تنفسی، فشار بالای چشم، فشار خون بالا، مشکلات کلیوی، تشنج، مشکلات روده و تیروئید پرکار را به او بیان کنید. همچنین، نکات مهم دیگری نیز وجود دارند که باید در نظر گرفته شوند:

شربت هیستازد یک داروی آنتی‌هیستامینی است که برای کنترل علائم حساسیتی مانند آبریزش بینی، سرفه، خارش و علائم مرتبط با حساسیت در بیماران استفاده می‌شود. این دارو معمولاً برای درمان آلرژی‌ها، آنفولانزا، رینیت آلرژیک، آنژیوادم و شرایط دیگری که با تولید چرکه‌های شیمیایی در بدن همراه است، تجویز می‌شود. از جمله عوارض جانبی ممکن این دارو می‌توان به خواب‌آلودگی، خشکی دهان، سردرد، گیجی و اختلالات معده اشاره کرد. استفاده از این دارو باید طبق دستور پزشک و با رعایت دستورالعمل‌های موجود صورت گیرد.

استفاده از هیدروکسیزین و ستیریزین همراه با یکدیگر ممکن است عوارض جانبی مانند سرگیجه، خواب آلودگی و مشکل در تمرکز را افزایش دهد، به‌ویژه در افراد مسن که ممکن است در تفکر، قضاوت و هماهنگی حرکتی نیز دچار اختلال شوند.

• راملتون
• دروپریدول
• کلرال هیدراته
• دکس مدتومیدین
• زولپیدم
• بوسپیرون
• مپروبامات
• اس زوپیکلون
• زالپلون