شقاق مقعدی، ناشی از ضربه و فشار زیاد در ناحیه مقعد، بیشتر به‌واسطه یبوست به وجود می‌آید. خروج مدفوع سخت می‌تواند پوست و دیواره‌های مقعد را خردکرده و آسیب بیشتری ایجاد کند. این مشکلات مقعدی نیز ارتباط چشمگیری با نوع تغذیه و سبک زندگی دارند. اگرچه شقاق مقعدی معمولاً جدی نیست، اما با تغییرات در رژیم غذایی و درمان‌های ساده می‌توان آن را بهبود بخشید. این مشکل اغلب در نوزادان و بزرگسالان رخ می‌دهد و ممکن است با مشاهده خون در اطراف مقعد ظاهر شود.
این مقاله به شما راهنمایی می‌کند تا با علل، علائم و روش‌های درمان شقاق مقعدی آشنا شوید. علاوه بر این، راهکارهای پیشگیری از ابتلا به این مشکل نیز مورد بررسی قرار گرفته است.
شقاق چیست؟
شقاق مقعدی یا فیشر، یک شکاف یا ترک باریک در دیواره و مخاط مجرای مقعد است که عمدتاً در نیمه تحتانی مقعد ایجاد می‌شود. این مشکل باعث درد و خونریزی در مقعد می‌شود، زیرا در این ناحیه تمرکز گیرنده‌های عصبی بالاست. اگرچه بسیار رایج است و گاهی به طور خودی بهبود می‌یابد، اما در صورت یبوست مزمن ممکن است شکاف شقاق ایجاد شده و به درد منجر شود.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائه‌دهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
تفاوت شقاق و بواسیر
شقاق مقعدی و هموروئید یا بواسیر دو بیماری شایع در ناحیه مقعد هستند، اما از نظر ماهیت، علائم و درمان متفاوت هستند. شقاق مقعدی یک شکاف یا پارگی در اطراف پوشش مقعد است که معمولاً ناشی از دفع مدفوع سفت یا بزرگ، اسهال مزمن یا زایمان است. هموروئید سیاهرگ‌های متورم در پایین ترین قسمت راست روده و مقعد هستند که ممکن است ناشی از افزایش فشار در دوران بارداری، زور زدن در هنگام اجابت مزاج و چاقی باشند.
علائم دو بیماری بسیار شبیه به هم هستند و درد در حین و بعد از اجابت مزاج، خارش یا سوزش در ناحیه مقعد، بین آن‌ها مشترک است. خون قرمز روشن روی مدفوع یا دستمال توالت، پارگی یا بریدگی قابل مشاهده در مقعد از نشانه‌های بارز شقاق است. تورم در اطراف مقعد و خونریزی در هنگام اجابت مزاج از علائم شایع هموروئید است.
درمان شقاق معمولاً با استفاده از رژیم غذایی با فیبر بالا، پمادهای مخصوص، نرم‌کننده‌های مدفوع یا ملین‌ها ممکن است بهبود یابد. در موارد مزمن، ممکن است نیاز به درمان‌های جدی‌تر مانند جراحی باشد. درمان بواسیر شامل تغییر شیوه زندگی، استفاده از درمان‌های دارویی، حمام نشستن و در صورت لزوم، روش‌های جراحی مانند بستن نوار لاستیکی، اسکلروتراپی یا برداشتن جراحی است.
انواع شقاق مقعدی
انواع شقاق مقعدی بر اساس مدت‌زمان درگیری فرد به دودسته حاد و مزمن تقسیم می‌شوند.
شقاق حاد به زخمی طولی و سطحی اشاره دارد که در افرادی که برای اولین‌بار با این عارضه مواجه می‌شوند و کمتر از ۱۲ هفته از بروز آن گذشته باشد، ایجاد می‌شود. این نوع شقاق معمولاً با خونریزی و درد ناگهانی همراه است.
در مقابل، شقاق مزمن در افرادی که بیش از ۱۲ هفته با این مشکل دست‌وپنجه نرم کرده‌اند، دیده می‌شود. در این حالت، زخم فیشر عمیق‌تر شده و حتی به عضله اسفنکتر نیز می‌رسد. این نوع شقاق معمولاً با پیشرفت نادرست از شقاق حاد و عدم درمان مناسب پیش می‌آید و مراحل درمان آن نسبت به حالت حاد سخت‌تر است.
علامت و علل ایجاد شقاق
علائم شقاق مقعدی معمولاً به‌شدت بیماری و شدت ترک‌ها متغیر است. افراد مبتلا به شقاق مقعدی علائم زیر را تجربه می‌کنند:
- درد در زمان اجابت مزاج: افراد ممکن است در هنگام دفع مدفوع درد احساس کنند که یکی از علائم شایع شقاق مقعدی است.
- وجود خون روشن در سطح بیرونی مدفوع: خونریزی مقعدی، به‌ویژه در زمان اجابت، از علائم شقاق مقعدی است.
- ایجاد ترک و پارگی قابل‌مشاهده در مقعد: وجود ترک‌ها و پارگی‌های قابل‌مشاهده در ناحیه مقعد نیز از نشانه‌های این بیماری است.
- سوزش و خارش مقعد: افراد ممکن است پس از دفع احساس سوزش و خارش درون مقعد داشته باشند.
- ناراحتی در زمان ادرار: برخی افراد ممکن است در زمان ادرار احساس ناراحتی کنند.
- تکرار ادرار: افزایش تعداد دفعات ادرار نیز یکی از نشانه‌های ممکن است.
- ایجاد ترشحات بدبو: وجود ترشحات با بوی نامطبوع ممکن است از علائم این بیماری باشد.
علائم شقاق مقعدی چیست؟
اگر علائم زیر را تجربه می‌کنید، ممکن است به احتمال زیاد مشکلاتی مرتبط با شکاف مقعدی داشته باشید:
- درد شدید: این درد معمولاً در حین حرکات روده بسیار تند و سوزنده است و ممکن است پس از دفع، برای مدتی کوتاه باقی بماند یا تا چند ساعت ادامه داشته باشد.
- خارش
- وجود یک توده کوچک یا سپر (اسکین تگ) در نزدیکی شکاف مقعدی روی پوست.
- خونریزی: ممکن است مقدار کمی از خون قرمز روشن روی دستمال توالت یا چند قطره در کاسه توالت مشاهده شود.
- خون جدا از مدفوع: این موضوع معمولاً باعث می‌شود که خون جدا از مدفوع دیده شود (مدفوع بسیار تیره و قیرمانند یا خون قرمز تیره مخلوط با مدفوع ممکن است نشانه مشکلات جدی‌تر باشد). در صورت داشتن این علائم همراه با خونریزی، به پزشک خود اطلاع دهید.
گاهی اوقات، شقاق مقعدی ممکن است به صورت یک زخم بدون درد باشد که بهبود نمی‌یابد و گاهی هم ممکن است خونریزی کند اما سایر علائمی ایجاد نکند.
درمان شقاق
برای درمان شقاق مقعدی، می‌توانید به روش‌های زیر مراجعه کنید.
استفاده از آب گرم برای شستشوی منطقه مقعد می‌تواند به تسکین درد و ناراحتی کمک کند. همچنین، استفاده از پمادهای حاوی مواد بی‌حس‌کننده مثل لیدوکائین به بهبود وضعیت کمک می‌کند. تغییرات در رژیم غذایی با افزایش مصرف فیبر، نوشیدن آب کافی و حفظ بهداشت مقعدی نیز می‌تواند در پیشگیری و بهبود مشکل مؤثر باشد. در صورت استمرار مشکل یا افزایش شدت درد، توصیه می‌شود با پزشک مشورت کنید.
برای درمان درد شقاق با عمل جراحی، از روش‌های متنوعی استفاده می‌شود:
- دیلاتاسیون مقعدی:
در این روش، ناحیه مقعد با استفاده از فشار دست پزشک گسترده می‌شود. این یکی از قدیمی‌ترین روش است ولی ممکن است با فشار زیاد پزشک، عوارض ناخواسته مانند نشت مدفوع یا بی‌اختیاری دفع مدفوع و گاز را ایجاد کند.
- فیشرکتومی:
در این روش، ناحیه شکافته شده توسط پزشک بریده و سپس ترمیم می‌شود. در برخی موارد، بخشی از عضله داخلی مقعد نیز برش می‌خورد تا از فشار کاسته شود. پس از این عمل، خونریزی در ناحیه ممکن است رخ دهد که عمدتاً نگران‌کننده نیست.
- درمان با پماد:
بهترین پماد برای شقاق مقعدی حاوی داروهای گیاهی مانند درامازو و عصاره بابونه معمولاً برای درمان شقاق مقعدی به کار می‌روند. این پمادها خواصی مثل ضدالتهاب و اسپاسم مقعد را دارا هستند.
- جراحی با لیزر:
جراحی با لیزر به‌عنوان یک روش کم‌خطرتر در درمان شقاق مقعدی معرفی می‌شود. این روش بدون نیاز به بیهوشی اجرا می‌شود و با استفاده از پرتو لیزر، قسمتی از عضله مقعدی یا اسفنکتر داخلی برش می‌خورد. این عمل به‌طورکلی با درد و خونریزی کمتری نسبت به سایر روش‌ها همراه است.
توجه: هرکدام از این روش‌ها نقاط قوت و ضعف خود را دارند؛ بنابراین، تصمیم به انتخاب مناسب‌ترین روش نیاز به مشورت با پزشک متخصص دارد.
روش‌های پیشگیری از شقاق مقعدی
برای پیشگیری از شقاق مقعدی، اقداماتی مانند تعویض مکرر پوشک در نوزادان به‌منظور جلوگیری از حساسیت پوست، خشک‌کردن ناحیه به طور کامل پس از دفع و تمیزکردن آرام مقعد بدون فشار پس از دفع مؤثر هستند. همچنین، درمان یبوست و اسهال نیز به‌عنوان یکی از روش‌های پیشگیری مورد تأکید قرار می‌گیرد.
اجتناب از تحریک رکتوم و ایجاد فشار به مقعد نیز از دیگر موارد مهم است. مصرف مایعات، استفاده از فیبرهای حاوی سبزیجات در رژیم غذایی و دفع بدون زور از دیگر نکات مهم در جلوگیری از شقاق مقعدی هستند.
رعایت توقف طولانی در توالت و پیشگیری از مصرف غذاهای مضر نیز در این راستا تأثیرگذار است. به‌علاوه، با ورزش منظم و فعالیت بدنی، سلامتی ناحیه مقعدی حفظ می‌شود.
عوارض شقاق مقعدی
شقاق مقعدی، اگر درمان نشود، ممکن است به عوارض جدی منجر شود. اگر زخم شقاق توجه کافی نشود، محل آن التهاب و عفونت می‌کند که منجر به مشکلات جدی‌تری برای فرد خواهد شد. همچنین، خونریزی مکرر از زخم شقاق می‌تواند منجر به مشکلاتی نظیر تب، سرگیجه و ضعف بدن شود. عدم درمان شقاق مقعدی باعث درد شدید در ناحیه مقعد می‌شود و فرد به دلیل ترس از درد، ممکن است تمایل کمتری به دفع مدفوع داشته باشد. این وضعیت می‌تواند به یبوست منجر شده و باعث گسترش زخم‌ها در زمان دفع مدفوع بعدی شود. عدم درمان به عوارض جسمانی منجر می‌شود، بلکه ممکن است تأثیر منفی بر کیفیت زندگی فرد داشته باشد و به‌عنوان یک مشکل مزمن، محدودیت‌ها و ناراحتی‌های روزمره را ایجاد کند.
برای شقاق مقعدی باید به چه دکتری مراجعه کنیم؟
در صورت مشاهده علاییم غیرعادی مانند درد و سوزش هنگام دفع یا وجود خون در مدفوع، توصیه می‌شود به دکتر متخصص مراجعه کنید. باتوجه‌به تشابه علائم شقاق و بواسیر، بهتر است به دکتر جراح گوارش یا متخصص جراح کلی مراجعه کنید. این اقدام ضمن جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه، باعث تشخیص دقیق‌تر و درمان مناسب‌تر می‌شود. پزشک عمومی ممکن است توانمندی کمتری در تشخیص و درمان شقاق مقعدی داشته باشد، بنابراین تخصص یک دکتر جراح گوارش مؤثرتر خواهد بود.
برای مشاوره و درخواست خدمات پزشکی و پرستاری در منزل با کارشناسان آرین طب تماس بگیرید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
آرین طب ارائه ارائه‌دهنده انواع خدمات پزشکی از جمله پزشک متخصص در منزل (قلب، ریه، داخلی و…) و انواع خدمات پرستاری و تزریقات در منزل
راه‌های معاینه و تشخیص فیشر
در ابتدا، دکتر بادقت سوابق و علائم شما را بررسی می‌کند و سپس به‌منظور تشخیص قطعی، معاینه بالینی انجام می‌دهد. اغلب بیماران به دلیل درد شدید اجازه معاینه انگشتی را نمی‌دهند. درصورتی‌که پزشک با معاینه بالینی به تشخیص قطعی نرسد، از روش‌های پیشرفته زیر برای معاینه دیجیتال مقعد استفاده می‌کند:
- کولونوسکوپی: این روش از یک لوله باریک با دوربین برای معاینه دیجیتال روده بزرگ و بررسی سایر بیماری‌های روده استفاده می‌شود.
- آنوسکوپی: با استفاده از یک لوله کوتاه و باریک، مقعد و راست‌روده مورد مشاهده قرار می‌گیرد تا تشخیص واضح‌تری برای این ناحیه حاصل شود.
- سیگموئیدوسکوپی: این روش برای بررسی قسمت انتهایی روده بزرگ و معاینه سایر بیماری‌های مقعدی با استفاده از یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر به کار می‌رود.
نکته: استفاده از این روش‌ها به پزشک اطلاعات دقیق‌تری درباره وضعیت مقعد و روده شما ارائه می‌دهد.
درمان شقاق در منزل
برای درمان شقاق در خانه، راهکارهای مؤثری وجود دارد که می‌توانید به آن‌ها روی بیاورید. در موارد حاد یا متوسط، بیش از ۸۵ درصد از شقاق‌ها با درمان‌های خانگی قابل‌حل هستند. راه‌های مؤثری از جمله استفاده از بهترین پماد برای شقاق مقعدی مثل پمادهای گیاهی مخصوص، توجه به یک رژیم غذایی پر از فیبر و میل‌کردن به مقدار کافی آب می‌شود. همچنین، ۱۵ دقیقه استراحت در یک حمام یا حوض گرم با محلول بتادین، می‌تواند به بهبود وضعیت کمک کند. از ژل آلوئه‌ورا به‌عنوان یک درمان طبیعی نیز می‌توانید بهره ببرید. همچنین، اجتناب از بلندکردن و جابه‌جایی وسایل سنگین، همراه با نشستن و ایستادن طولانی‌مدت، به بهبود و پیشگیری از تشدید شقاق‌ها کمک می‌کند. در کل، مراعات بهداشتی و تغذیه مناسب به‌عنوان یک راه‌حل جامع برای مدیریت و درمان شقاق‌های مقعدی مورد توصیه است.
چه کسانی در معرض شقاق مقعدی هستند؟
شکاف مقعدی، یکی از مسائل شایع و پررنگ در اوقات مختلف زندگی انسان است. افراد مسن به دلیل کاهش جریان خون در ناحیه آنورکتال، و زنان به دلیل فشار زیاد در زمان زایمان و همچنین فردی که به‌طور مکرر دچار یبوست می‌شود، مستعد این مشکل هستند. همچنین بیماران مبتلا به بیماری التهابی روده (IBD) و سایر عواملی مانند رابطه جنسی مقعدی، بیماری کرون، اسهال مکرر و HIV نیز در خطر ایجاد شکاف مقعدی قرار دارند.
در صورتی که شما یا یکی از اعضای خانواده‌تان از این شرایط رنج می‌برید، بهترین اقدام مشاوره با پزشکان جراح عمومی در مرکز درمانی است. آن‌ها می‌توانند شما را در جلوگیری از ایجاد فیشر معقدی راهنمایی کنند و درمان مناسبی را تجویز کنند.
در آخر…
برای درمان شقاق مقعدی می‌توان از روش‌های مختلفی از جمله وان حمام گرم، تزریق بوتاکس، داروها و فیزیوتراپی بهره گرفت. در صورت عدم بهبود با این روش‌ها، جراحی یا لیزر ممکن است لازم باشد. جدیدترین تکنیک‌ها نظیر لیزر نیز در درمان شقاق پیشنهاد می‌شود. بیشتر مبتلایان با تغییر در عادات غذایی، بهبود قابل‌ملاحظه‌ای در دفع مدفوع و کاهش علائم شقاق می‌یابند. درمان شقاق مقعد در مراحل ابتدایی نیازمند افزایش مصرف فیبر، تغذیه سالم و مایعات زیاد است. در صورت وجود علاییم شدید، مشورت با پزشک توصیه می‌شود.
شما می‌توانید در آرین طب خدمات پزشکی و پرستاری در منزل دریافت کنید.
برخی از خدمات ما شامل ویزیت پزشک متخصص در منزل، سونوگرافی در منزل، رادیولوژی در منزل، طب سوزنی در منزل، مشاوره روانشاسی و تغذیه در منزل است.
برای مشاهده همه سرویس های ما به صفحه خدمات مراجعه کنید.
رزرو نوبت و هماهنگی: ۰۹۱۲۰۴۴۶۳۰۸
برای رزرو خدمات پزشکی یا پرستاری در منزل فرم زیر را پر کنید:
